Rafał Leszczyński

Herbu Wieniawa(ur.1526,zm.1592)wojewoda brzeskokujawski 1545-1550,kasztelan śremski w 1580,starosta radziejowski,marszałek Sejmu,mówca,jeden z przywódców ruchu egzekucyjnego i reformacji w Polsce,występował przeciw możnowładcom i duchowieństwu,związany z ruchem braci czeskich.
Życiorys
Syn Jana,kasztelana brzeskiego i Marii de Marcelanges,wdowy po Jarosławie Sokołowskim.Dziad Rafała Leszczyńskiego,tłumacza Judyty.W młodości uczył się pod kierunkiem Walentego Trotzendorfa w Złotoryi oraz Krzysztofa Hegendorfina.Przed rokiem 1548 był już starostą radziejowskim i wojewodą brzesko-kujawskim(1545-1550)starostwa zrzekł się na rzecz syna Jana.Działalność polityczną rozpoczął około roku 1548,gdy w sposób gwałtowny zwalczał małżeństwo Zygmunta Augusta z Barbarą Radziwiłłówną.W tym czasie przyjął wyznanie braci czeskich(1549),stając się ich gorącym opiekunem(opiekował się szkolnictwem różnowierczym) i walcząc w ich obronie.Po złożeniu godności wojewody(1550),wybrany w roku 1552 posłem.Poseł wielkopolski na sejm 1562/1563 roku i sejm 1563/1564,poseł województwa kaliskiego na sejm 1566 roku,poseł województwa poznańskiego na sejm 1569 roku.Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku.Piastował urząd marszałka izby poselskiej(1562).W roku 1570 jeździł do Moskwy w poselstwie do Iwana Groźnego.W latach 1578-1580 był przełożonym mennicy koronnej.W roku 1580 został kasztelanem śremskim,a rok później(1581)ufundował zbór w Gołuchowie.Walczył w obronie szlachty przeciwko możnowładcom.Wystąpił z całą zaciekłością przeciw klerowi katolickiemu,a na następnych sejmach żądał egzekucji dóbr należał do stronnictwa egzekucyjnego.W sprawach unii stał na stanowisku inkorporacji Litwy.Należał do najwybitniejszych spośród braci czeskich w Wielkopolsce,odznaczał się wielkimi zdolnościami politycznymi oraz prawością charakteru.Ożenił się z Barbarą z Podhajec Wolską,po jej śmierci a Anną Korzbokówną,córką Henryka,barona na Straburku i Miliczu.Zmarł w roku 1592,wg S.Karwowskiego pochowany został w Głuchowie
Twórczość
Ważniejsze utwory

• Mowa na sejmie piotrkowskim w 1550,wersję łacińską podaje S.Orzechowski Annales;przekł.polski Z.A.Nałęcz-Włyński,Kraków 1767;wyd.następne:wyd.T.Mostowski Wybór pisarzów polskich,Warszawa 1805;wyd.K.J.Turowski,Sanok 1856,Biblioteka Polska,zeszyt 85-87;wyd.2 Ostrów 1866;fragmenty przedr.M.Wiszniewski Historia literatury polskiej,t.9,Kraków 1857,s.427
• Rzecz,którą uczynił do najmocniejszego króla Zygmunta Augusta i do wszystkiej rady koronnej...imieniem wszystkiej slachty w Piotrkowie na walnym sejmie,dnia 30 listopada roku 1562,przedr.M.Wiszniewski Historia literatury polskiej,t.9,Kraków 1857,s.427-432;A.Małecki Wybór mów staropolskich,Kraków 1860;I.Chrzanowski,S.Kot Humanizm i reformacja w Polsce,Lwów 1927

Listy i materiały

• Do F.Melanchtona,Gołuchów,18 września 1557,ogł.T.Wotschke"Zum Briefwechsel Melanchtons mit den Polen',Archiv f.Reformationsgeschichte,t.6(1908/1909)
• Od A.Zebrzydowskiego,Niesułków,23 października 1547,wyd.w:A.Zebrzydowski"Korespondencja z lat 1546-1556",wyd.W.Wisłocki,Kraków 1878,Acta Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia,t.1
• Od Stefana Batorego,Lwów,17 czerwca 1578,wyd.J.Janicki"Akta historyczne do panowania Stefana Batorego",Warszawa 1881,Biblioteka Ordynacji Krakowskich Muzeum K.Świdzińskiego,t.5/6
• Instrukcja królewska w sprawach gdańskich,Warszawa,30 stycznia 1579,wyd.J.Janicki"Akta historyczne do panowania Stefana Batorego",Warszawa 1881,Biblioteka Ordynacji Krakowskich Muzeum K.Świdzińskiego,t.5/6
• Przywilej na kościół kalwiński w Lesznie,dat.w Gołuchowie"w dniu św.Marcella"1580,ogł.Przyjaciel Ludu 1846,nr 26
• Przywilej na kościół braci czeskich w Gołuchowie,29 września 1581,ogł.J.Łukaszewicz O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkiejpolsce,Poznań 1835,s.285-286 przypis