piątek, 16 grudnia 2016

Zbigniew Nienacki

Prawdziwe nazwisko Zbigniew Tomasz Nowicki(ur.1 stycznia 1929 w Łodzi,zm.23 września 1994 w Morągu)polski pisarz i dziennikarz.Największą sławę przyniosła mu seria powieści dla młodzieży o przygodach Pana Samochodzika,muzealnika-detektywa.Opinię pisarza kontrowersyjnego i niestroniącego od erotyki zawdzięcza powieściom dla dorosłych,między innymi"Raz w roku w Skiroławkach"oraz powieści historycznej"Dagome iudex".

Życiorys
Syn Jana i Cecylii z Daneckich.Ojciec był urzędnikiem,a matka nauczycielką.W 1940 r.został wraz z rodziną wysiedlony do Słupi Skierniewickiej,pracował fizycznie.Po wojnie powrócił z rodziną do Łodzi i w styczniu 1945 r.do przedwojennego mieszkania.Niebawem rozpoczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym nr 3.Zadebiutował w wieku 17 lat.W 1946 r.napisał pierwszą powieść dla młodzieży"Związek poszukiwaczy skarbów",która była drukowana w odcinkach w tygodniku Przyjaciel.Drukował też wiersze w Kuźnicy i w Szpilkach.W 1948 r.ukończył szkołę i wyjechał do Szklarskiej Poręby,gdzie krótko pracował jako wychowawca w Domu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci.W tym samym roku rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi.Rok później otrzymał stypendium i zaczął studiować scenopisarstwo w Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie.Z Moskwy cofnięto go do Polski w 1950 r.z opinią„anty stalinowca”.Wtedy wstrzymano druk w„Czytelniku”jego pierwszej książki"Chłopcy",pisarza usunięto ze studiów,a ojca wyrzucono z pracy.Po pewnym czasie otrzymał etat redaktora w Głosie Robotniczym,gdzie pracował do 1958 r.(do szkoły filmowej ponownie go nie przyjęto).W tym okresie zaczął się posługiwać pseudonimem Zbigniew Nienacki.W 1952 r.ożenił się z Heleną Dębską,a w 1953 r.urodził się im syn Marek(był lekarzem,zmarł w 1999 r.)W 1964 r.zostawił żonę i syna,by realizować karierę pisarza.Przełomem w życiu i twórczości pisarza było w 1967 r.jego przeprowadzenie się do Jerzwałdu niedaleko Iławy,gdzie związał się z Alicją Janeczek.W 1957 r.wydał powieść"Uroczysko",którą uważał za swój właściwy debiut.W latach 1954–1964 pracował w tygodniku„Odgłosy”,gdzie kierował działem reportażu,potem działem filmowym,a na koniec działem kobiecym.Owocem tej pracy był tom reportaży"Ucieczka z przedmieścia".W 1958 r.na łamach„Odgłosów”wydał powieść w odcinkach"Zabójstwo Herakliusza Pronobisa".W 1960 r.wydał"Skarb Atanaryka",w 1961 r."Pozwolenie na przywóz lwa" i "Worek Judaszów",a w 1962 r.w Głosie Robotniczym powieść w odcinkach"Wąż morski".W 1961 r.opublikował"Laseczkę i tajemnicę",w 1963 r."Podniesienie",a w 1964 r."Z głębokości"oraz powieść dla młodzieży"Wyspa Złoczyńców",która stała się początkiem serii książek o Panu Samochodziku.W latach 1962–1965 pełnił funkcję ławnika sądowego w Wydziale Karnym Sądu Rejonowego w Łodzi.Pokłosiem tej działalności było wydane w 1965 r."Sumienie".W 1962 r.został członkiem Związku Literatów Polskich,a w 1964 r.otrzymał nagrodę miasta Łodzi za"Podniesienie" i "Worek Judaszów".W 1966 r.otrzymał kolejną nagrodę za powieść"Liście dębu"(pierwotny tytuł"Święta miłość"),której tom I ukazał się drukiem w 1967 r.a tom II w 1969 r.W 1966 r.wydał kolejną książkę młodzieżową"Pan Samochodzik i templariusze",a w 1967 r."Księgę strachów".W 1969 r.wydał"Niesamowity dwór",w 1970 r."Nowe przygody Pana Samochodzika",w 1971 r.powieść dla dorosłych"Mężczyzna czterdziestoletni",a w 1975 r."Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic".Trzecim,obok książek dla dorosłych i dla młodzieży,nurtem twórczości pisarza były sztuki teatralne.W 1961 r.napisał„Termitierę”,w 1963 r.„Golem”,„Myszy króla Popiela” i „Styks”(druk:1966 r.)w 1966 r.„Opowieść o Bielinku”,w 1967 r.„Miejsce dla żywych”(nie wystawiono jej),w 1968 r.„Nekropolis”;w latach sześćdziesiątych napisał też„Na Kasjopei zaraza”.W 2004 r.zostały one wydane łącznie w formie książki pt."Sztuki teatralne"(Wydawnictwo Rzecz Kultowa).Przygotował widowiska telewizyjne:„Krwawa ręka”(1967 r.) i „Dziewięć złotych naczyń”(1968 r.)Na podstawie„Podniesienia”opracował słuchowisko radiowe„Bielinek”.Ponadto malował i rzeźbił.Pisarz tworzył kolejne powieści młodzieżowe o Panu Samochodziku,a jednocześnie swoje najbardziej znane książki dla dorosłych:„Uwodziciel”(1979 r.)„Raz w roku w Skiroławkach”,tom 1–2(1983 r.)„Wielki las”(1987 r.) i „Dagome iudex”,tom 1–3(1989–1990).Tę ostatnią,napisaną w gatunku fantasy powieść,uważał za najlepszą w swoim dorobku literackim.W 1977 r.w plebiscycie czytelników Płomyka otrzymał„Orle Pióro”.W 1988 roku„Wielki las”wyróżniono nagrodą Stowarzyszenia Księgarzy Polskich,a w 1991 r.pisarza uhonorowano nagrodą za twórczość dla dzieci i młodzieży.Kilka powieści Zbigniewa Nienackiego doczekało się adaptacji filmowej.Stanisław Jędryka w 1965 r.nakręcił„Wyspę Złoczyńców”,Jerzy Passendorfer„Akcję Brutus”według„Worka Judaszów”,a w telewizji pojawił się serial„Samochodzik i templariusze”ze Stanisławem Mikulskim w roli głównej.Z kolei Janusz Kidawa nakręcił film„Pan Samochodzik i niesamowity dwór”,Kazimierz Tarnas„Pan Samochodzik i praskie tajemnice”(filmowa wersja„Tajemnicy tajemnic”),a w 1991 roku Janusz Kidawa„Latające machiny kontra Pan Samochodzik”(filmowa wersja„Złotej rękawicy”).Jego książki tłumaczono na wiele języków:niemiecki,rosyjski,ukraiński,czeski,słowacki,bułgarski,węgierski,gruziński,ormiański,baszkirski i kirgiski.Był aktywnym członkiem PZPR(od 1962 r.)ORMO(od 1963 r.)PRON(od 1982 r.) i ZLP.W latach 50 wspierał działalność UB,w 80 w lokalnej prasie pisał artykuły krytykujące„Solidarność”.W latach 60 zasiadał w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Łodzi.Po wprowadzeniu stanu wojennego publicznie wyrażał swoje poparcie dla gen.Wojciecha Jaruzelskiego i Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego.W 1982 r.został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Twórczość
Seria o Panu Samochodziku
Kolejność zgodna z wewnętrzną chronologią cyklu(nie według pierwszych wydań):
Powieści dla dorosłych
  • "Worek Judaszów"(1961 r.)
  • "Podniesienie"(1963 r.)
  • "Laseczka i tajemnica"(1963 r.)
  • "Z głębokości"(1964 r.)
  • "Sumienie"(1965 r.)
  • "Liście dębu"(t.1 1967 r.t.2 1969 r.)
  • "Mężczyzna czterdziestoletni"(1971 r.)
  • "Uwodziciel"(1978 r.)
  • "Raz w roku w Skiroławkach"(tom 1 i 2 1983 r.)
  • "Wielki las"(1987 r.)
  • "Dagome iudex"(wydane także jako"Historia sekretna")(1989–1990)
Sztuki
  • "Termitiera"(1962 r.)
  • "Golem"(1963 r.)
  • "Styks"(1963–1966)
  • "Opowieść o Bielinku"(1966 r.)
  • "Sztuki teatralne"(2004 r.Wydawnictwo Rzecz Kultowa,312 ss.)ISBN 83-917707-1-0
Filmografia
Ekranizacje
Autor: o

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)