Libiąż

Miasto w woj.małopolskim,w powiecie chrzanowskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Libiąż.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego.Położone jest w sąsiedztwie miast:Jaworzno,Chrzanów,Oświęcim i Chełmek.Libiąż jest miastem przemysłowym.Na jego terenie znajdują się m.in.Kopalnia Węgla Kamiennego ZG"Janina",fabryka okien i profili PCW"Thermoplast",kopalnia dolomitu a także fabryka kostki brukowej"Libet".Należy do Jaworznicko-Chrzanowskiego Okręgu Przemysłowego.

Historia

Pierwsza historyczna wzmianka na temat Libiąża pochodzi z"Kronik"Jana Długosza.Dotyczy ona przekazania w roku 1243 miejscowości Libiąż Wielki i Libiąż Mały w posiadanie Zakonowi Benedyktynek przez dotychczasowych właścicieli pochodzących z rodu Gryfitów.W trakcie swego rozwoju Libiąż przechodził kolejno w posiadanie różnych rodów.Po podziale Polski na dzielnice w 1138 przynależy do Księstwa Raciborskiego,zaś od XIV do XVI wieku do Księstwa Oświęcimskiego,tym samym do państwa czeskiego.W 1564 wchłonięty przez Królestwo Polskie.W 1795 trafia do zaboru austriackiego.W okresie międzywojennym w województwie krakowskim.Ścisłe związki z Ziemią Krakowską uwidoczniły się m.in.w tradycjach,obrzędach,gwarze,a także w sferze kultury materialnej(strój,zabudowa)tutejszych mieszkańców.Ważnym faktem w dziejach Libiąża było ufundowanie przez hrabiego Wielopolskiego w 1735 roku w Libiążu Wielkim parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego.Do XIX wieku Libiąż był typową osadą rolniczą.Budowa linii kolejowej Kraków-Wiedeń stała się powodem migracji zarobkowej i osiedlaniem się ludności na tych terenach.Momentem przełomowym w historii Libiąża stał się fakt odkrycia tutaj u schyłku XIX wieku bogatych złóż węgla kamiennego.Na początku XX wieku rozpoczęto budowę kopalni węgla kamiennego"Janina",w której od 1907 roku eksploatuje się ten surowiec.Otworzyło to nowe perspektywy przed Libiążem.Tutejsi mieszkańcy otrzymali zatrudnienie,a miejscowość zaczęła być atrakcyjna także dla ludzi z zewnątrz.Od tej pory rozpoczął się szybki rozwój gospodarczy i kulturalny osady.Przybywali wykwalifikowani robotnicy oraz sporo inteligencji.W tym czasie zmienił się także kształt urbanistyczny Libiąża.Wokół kopalni zaczęły powstawać nowe osiedla mieszkaniowe i obiekty użyteczności publicznej(szkoła,poczta i telegraf).Do wybuchu I wojny światowej trwał szybki i potężny rozwój miejscowości.Po odzyskaniu niepodległości nastąpił dalszy rozwój urbanistyczny i gospodarczy.Powstały nowe szlaki komunikacyjne,linia elektryczna i budynki użyteczności publicznej.Okres międzywojenny to czas silnego rozwoju działalności samorządowej,której kontynuacja nastąpiła dopiero w 1990 roku.Okres II wojny światowej i pierwsze lata powojenne zahamowały aktywność społeczną i samorządową.Dopiero dalszy rozwój kopalni"Janina"spowodował ponowny napływ ludności na te tereny.Zaowocowało to uzyskaniem w 1969 roku praw miejskich przez Libiąż.W okresie II wojny światowej(wrzesień 1943-styczeń 1945)na terenie Libiąża działał podobóz KL Auschwitz Janinagrube;więźniowie wykonywali prace przy wydobyciu węgla w kopalni"Janina";w podobozie przebywało ponad 800 osób.Obecnie w skład miasta i gminy Libiąż wchodzą:miasto Libiąż oraz dwa sołectwa Żarki i Gromiec.

Pomniki

• Pomnik"Poległym za Wolność i Lud"przy ulicy 1 Maja w Libiążu
• Pomnik"Wdzięczności dla Armii Radzieckiej"przy Placu Zwycięstwa w ostatnich latach zrzucono czerwoną gwiazdę ze szczytu cokołu grób 21 żołnierzy Armii Czerwonej
• Pomnik upamiętniający miejsce obozu jeńców radzieckich przy ulicy Armii Krajowej(przy stacji PKP)
• Pomnik na miejscu obozu koncentracyjnego"Janinagrube"na Obieżowej
• Pomnik"Partyzantów"na miejscu leśnego bunkra partyzantów zgrupowania AL w lesie pod Kroczymiechem
• Pomnik Odsieczy Wiedeńskiej przy Gimnazjum nr 1 przy ulicy Szkolnej
• Pomnik Tadeusza Kościuszki obok LCK przy ulicy Górniczej
• Pomnik Papieża Jana Pawła II w Parku Młodości
• Pomnik Skarbnika dobrego,opiekuńczego ducha kopalnianych podziemi w parku przy ulicy Górniczej
• Pomnik Janiny dziewczyny,której imię nosi libiąska kopalnia
• Pomnik"Krzyż na Lipiu"pomnik z okazji 25-lecia pontyfikatu Jana Pawła II,ufundowany przez wiernych parafii pw.Przemienienia Pańskiego

Rekreacja

• Kino w Libiążu działa"Ale Kino".Znajduje się ono przy ulicy Górniczej.Seanse odbywają się głównie w weekendy.
• Libiąskie Centrum Kultury przy ulicy Górniczej,w budynku tym znajduje się sala kinowo-teatralna,sala baletowa,mniejsza sala,siłownia,kafejka internetowa.
• Parki główny park libiąski,"Park Młodości",znajduje się przy alei Jana Pawła II.W parku tym znajduje się zegar wodny i liczne wodne kaskady oraz pomnik Jana Pawła II pobłogosławiony przez Metropolitę Krakowskiego Stanisława Kardynała Dziwisza.Pozostałe parki umieszczone są przy ulicy Górniczej(tu pomnik Skarbnika),na Placu Zwycięstwa(pomnik Janiny dziewczyny której imieniem została nazwana kopalnia węgla kamiennego)oraz park przy ulicy Chrzanowskiej.
• Ośrodek sportowo rekreacyjny im.Solidarności 1980 przy ulicy Marszałka Józefa Piłsudskiego.W skład tego kompleksu wchodzi stadion GKS Janina,basen letni,lokal"Kombajn",boiska do gry.
• Plac słoneczny utworzony w centrum miasta,niedaleko Parku Młodości.Cyklicznie odbywają się tu obchody"Dni Libiąża"oraz inne imprezy okolicznościowe.
• Zrekultywowana hałda odpadów pokopalnianych przy ulicy Krakowskiej
• Biblioteka publiczna przy ulicy Górniczej.

Kościoły i związki wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki pw.Przemienienia Pańskiego
• Kościół rzymskokatolicki pw.św.Barbary
• Kościół polskokatolicki pw.Matki Bożej Nieustającej Pomocy(parafialny)wybudowany na początku lat 60.XX wieku przez Polonię amerykańską.Jest to wotum dla twórcy Kościoła Polskokatolickiego a pochodzącego z pobliskich Żarek biskupa Franciszka Hodura.Kościół jednonawowy.
• Dom Zakonny Sióstr Służebniczek NMP
• Sala Królestwa Świadków Jehowy

Zabytki

• młyn wodny w Żarkach(z roku 1834 obecnie niszczejący bez właściwej opieki i konserwacji)
• neogotycki kościół pw.Przemienienia Pańskiego

Kościół został wybudowany w latach 1904-1911 według projektu bardzo znanego polskiego architekta Teodora Talowskiego,który był zwolennikiem stylów historycznych,rysownikiem i specjalistą w opracowywaniu skrajnie romantycznych fasad.Kościół w Libiążu należał do jednych z jego ostatnich projektów.Architekt zmarł w 1910 roku.W ołtarzu głównym znajduje się obraz Walerego Eliasza-Radzikowskiego

• domy przy ulicy:Floriańskiej,Sienkiewicza,Flasińskiego,Armii Krajowej i Długosza(zabytkowy układ wsi ulicówki(Libiąż Wielki))
• budynek Straży Pożarnej(ul.Floriańska)
• zabytkowy cmentarz parafialny przy ul.Oświęcimskiej
• cmentarzysko kultury łużyckiej w Żarkach

Komunikacja

Przez Libiąż przebiegają drogi wojewódzkie nr 780 oraz 933.Miasto znajduje się w niewielkiej odległości od autostrady A4.Do Krakowa jest stąd 50 km,do Katowic zaś 30 km.Znajduje się tu także stacja kolejowa,z której odjeżdżają pociągi do Oświęcimia i do Krakowa przez Trzebinię(także do Wieliczki przez Kraków).

Miasta Partnerskie

• Rouvroy
• Corciano

Znane osoby związane z Libiążem

• Franciszek Hodur(1866-1953),organizator i pierwszy biskup Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego,publicysta, poeta
• Zygmunt Szczotkowski(1877-1943),dyrektor kopalni"Janina"w latach 1920-1939,mieszkał i pracował w Libiążu przez blisko 20 lat
• Alexis Bartet(1880-1953),dyrektor Compagnie Galicienne de Mines(CGdM,Galicyjskiej Spółki Kopalń)w latach 1912-1939,do której należała kopalnia"Janina",spędził w Libiążu znaczną część czasu od utworzenia firmy CGdM do wybuchu II wojny światowej
• Franciszek Flasiński(1888-1946),polski ksiądz katolicki,proboszcz parafii w Libiążu,zamordowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa
• Jerzy Litwiniszyn(1914-2000),prof.AGH,inżynier górniczy,naukowiec,prezes krakowskiego oddziału PAN i wiceprezes Polskiej Akademii Nauk
• Jan Zając biskup(ur.20 czerwca 1939 w Libiążu)
• Tadeusz Arkit polski polityk i samorządowiec,z wykształcenia inżynier górnictwa,poseł na Sejm(ur.10 listopada 1955 w Tenczynku)
• Andrzej Sermak piłkarz, trener(ur.29 listopada 1962 roku w Libiążu)
• Jacek Cyzio piłkarz,trener(ur.6 września 1968 w Chrzanowie)
• Marek Sowa polski samorządowiec(ur.4 lutego 1967 roku w Libiążu)
• Kazimierz Poznański polski polityk,poseł na Sejm III kadencji(ur.4 marca 1962 w Libiążu)
• Daniel Chylaszek polski piłkarz,pomocnik(ur.25 września 1982 w Oświęcimiu)
• Marcin Korcz Aktor( ur.15 listopada 1986)