czwartek, 4 kwietnia 2013

Koprzywnica

To miasto w woj.świętokrzyskim,w powiecie sandomierskim,nad rzeką Koprzywianką.Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koprzywnica.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.tarnobrzeskiego.Historycznie położona jest w Małopolsce,w ziemi sandomierskiej.Według danych z 31 grudnia 2004,miasto miało 2546 mieszkańców.Koprzywnica leży na trasie drogi krajowej nr 79 z Krakowa do Sandomierza przy drodze wojewódzkiej nr 758.Przez miasto przechodzi szlak cysterski,tarnobrzeska odnoga Małopolskiej Drogi św.Jakuba,czerwony szlak turystyczny z Gołoszyc do Piotrowic oraz zielony szlak rowerowy z Sandomierza do Ujazdu.
Historia
W okolicach Koprzywnicy w czasach przedchrześcijańskich istniał bardzo silny ośrodek kultu ognia.Osada nad Koprzywianką istniała już w początkach XII wieku.W dawnej historiografi występuje jako Pokrzywnica(nazwa Koprzywnica jest czechizmem).W 1185 r.książę Kazimierz Sprawiedliwy sprowadził z burgundzkiego Morimondu cystersów,które wysyłało swoich wychowanków do wielu klasztorów w Europie.Mikołaj Bogoria Skotnicki h.Bogoria(1150-1238)rycerz,komes(darczyńca Cystersów)podarował w 1185 r.Koprzywnicę i w tej świętokrzyskiej gminie kilka wsi np.Krzcin,Gnieszowice i koło Krosna m.Wietrzno i inne miejscowości,zakonowi cystersów,przybyłemu z Francji i to przy staraniach księcia Kazimierza Sprawiedliwego.Pomogli im także biskupi krakowscy Gedko oraz Pełka.Dokumentem księcia Bolesława V Wstydliwego z 8 grudnia 1268 r.osada targowa Koprzywnica uzyskała prawa miejskie na prawie magdeburskim(na wzór miasta Krakowa).Dzięki cystersom miasto przeżywało duży rozkwit.W wiekach XV-XVII zaliczane było do średniej wielkości ośrodków Małopolski.Legat papieski,biskup firmański Filip w 1279 r.w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy;prawo do pobierania dziesięciny między innymi z tutejszej miejscowości i z Wietrzna,z Krzcin,Gnieszowic.Pisemna wzmianka o Koprzywnicy pochodzi z 1280 i związana jest ze zwycięstwem Leszka Czarnego pod Koprzywnicą,nad wojskami Księcia ruskiego Lwa,po którym Leszek Czarny,uderzył na ziemie pogranicza,zdobywając m.in.Przeworsko.W 1345 Konrad opat Koprzywnicki nadał sołectwo klasztornej miejscowości Wietrzno Oberwinowi(zwane Oberwinowa lub Albinowa Wola przysiółek Wietrzna),położonej nad rzeką Jasiel koło Krosna.Jak podaje kronika Janka z Czarnkowa,na krótko przed swą śmiercią nocował w klasztorze cystersów Kazimierz Wielki.W 1606 miał tu miejsce rokosz szlachty przeciwko Zygmuntowi III Wazie pod przywództwem Mikołaja Zebrzydowskiego.W latach 1655-1660 Koprzywnica ucierpiała w wyniku potopu szwedzkiego.Katarzyna Bobola z h.Leliwitów właścicielka włości w tych stronach siostra Stanisława Boboli i krewna św.Andrzeja Boboli,wzięła 16 listopada 1676 r.w Koprzywnicy ślub z Gabrielem Witowskim,udzielony przez opata Cystersów z Koprzywnicy Jerzego Ossolińskiego i urządziła wielkie wesele.Po kasacji zakonu cystersów w 1820 Koprzywnica podupadła i w 1869 r.utraciła prawa miejskie.Zostały one jej przywrócone niedawno,1 stycznia 2001 roku.W 1911 sprowadzono relikwie świętego Floriana,które miały chronić,zdaniem wiernych,ten gród od pożarów i innych klęsk.12 maja 2009 r.Koprzywnicę odwiedził Prezydent RP Lech Kaczyński.Była to pierwsza od prawie 650 lat,od pobytu króla Kazimierza Wielkiego,wizyta głowy państwa w tej miejscowości.
Struktura powierzchni
Według danych z lat 2001-2005 miasto Koprzywnica ma obszar 17,9 km².W ciągu tego okresu zmniejszył się procentowy udział użytków rolniczych(z 80,5% w '01 do 71,8% w '05)oraz lasów(z 8,8% w '01 do 8,7% w '05,przy czym zwiększył się on w stosunku do roku '03 z 8,9%)na rzecz zwiększenia się areału nieużytków(z 10,7% w '01 do 19,5% w '05).Część użytków rolnych(m.in.gruntów ornych) i nieużytków wykorzystana została pod zabudowę miejską,w tym celu wykorzystano też znaczne połacie łąk.Jednak bardzo niska opłacalność/dochodowość z areału użytków rolnych wymusiła na mieszczanach rolnikach działania na rzecz odłogowania oraz zadrzewiania znacznych połaci swoich domostw;trendu tego nie powstrzymały dopłaty bezpośrednie z UE,bowiem znaczna część z nich przebranżowiła się.
WYSZCZEGÓLNIENIEJ.m.STRUKTURA POWIERZCHNI
(w latach według rodzaju rolniczej działalności)
20012002200320042005
I.OGÓŁEMha1790
%100
II.UŻYTKI ROLNE
1.Powierzchnia użyt-
ków rolnych		ha14411441143412861286
%80,580,580,171,871,8
—grunty orneha957957828728728
%66,466,457,756,656,6
—sadyha222222423423423
%15,415,429,532,932,9
—łąkiha258258158128128
%17,917,9111010
—pastwiskaha442577
%0,30,31,80,50,5
II.LASY
1.Lasy i grunty leśneha158158160155155
%8,88,88,98,78,7
III.POZOSTAŁE GRUNTY
1.Pozostałe grunty i nieużytkiha191191196349349
%10,710,71119,519,5
Zabytki
  • pocysterski kościół pw.NMP i św.Floriana,zbudowany w pierwszej ćwierci XIII w.zniszczony podczas najazdu tatarskiego w 1241 r.przebudowany w XV w.i XVIII w.wtedy dodanie późnobarokowej fasady,przebudowa okien i zmiana wyposażenia wnętrza.Od strony dawnego klasztoru czterokolumnowy portal romański z gładkim tympanonem.Wewnątrz kościoła zachowało się wiele detali romańskich:okna,kapitele,bazy,zworniki sklepień,a także sklepienia krzyżowo-żebrowe.
  • przylegające do kościoła wschodnie skrzydło dawnego klasztoru cystersów z zachowanym kapitularzem z XIII w.w którym sklepienie wspiera się na dwóch kolumnach.Pozostałe skrzydła klasztoru rozebrano w 1915 r.
  • dawne zabudowania przyklasztorne.
  • rynek z kościołem pw.Matki Boskiej Różańcowej z 1470 r.rozbudowanym w stylu barokowym w XVII wieku.
Zniszczone zabytki
  • Kościół Wszystkich Świętych
  • Kościół św.Leonarda
  • Kościół Świętego Ducha
Kultura
Obecnie na miejscu gdzie stała pogańska świątynia,odbywa się widowisko„światło i dźwięk”będące popisami miejscowej straży pożarnej przy okazji obchodów miejscowego kultu św.Floriana.Dzieje się to w nocy,w Wielką Sobotę,zaraz po rezurekcji.Według obrządku katolickiego to nabożeństwo powinno się odbywać w niedzielny poranek,ale miejscowa tradycja nakazuje inaczej Kościół katolicki,walcząc z miejscowymi silnymi tradycjami pogańskimi,bardzo często adaptował i przyjmował jako swoje wiele lokalnych zwyczajów i świąt.
Ludzie związani
W Koprzywnicy urodzili się:




  • Edward Komar,polski duchowny katolicki,biskup tarnowski.
  • Mateusz Beksiński,powstaniec listopadowy,współzałożyciel Zakładów Kotlarskich w Sanoku,które dały początek późniejszej fabryce wagonów i autobusów Autosan.
Ulice
Tabela 1.Ulice wchodzące w skład miasta na podstawie TERYT
Symbol ulicyNazwa ulicySymbol ulicyNazwa ulicySymbol ulicyNazwa ulicySymbol ulicyNazwa ulicy
00157ul.Akacjowa07565ul.Jędrusiów38524ul.Mała Koprzywnica19326ul.Rzeczna
00432ul.Armii Krajowej08485ul.Klasztorna12210ul.Mały Rynek19491ul.Sandomierska
02974ul.Cicha09299ul.Stefana Kopra12991ul.Miodowa20254ul.Słoneczna
03503ul.Czynowa09796ul.Krakowska15233ul.Osiecka20683ul.Sportowa
05085ul.Floriańska10009ul.Krótka16033ul.Piaskowa34756ul.Stare Zarzecze
05345ul.Garncarska10562ul.Kwiatowa16264ul.Józefa Piłsudskiego21970ul.Szkolna
05476ul.Gęsia10898ul.Leśna17011ul.Polna22675ul.Tarnobrzeska
30701skwer Jana Pawła II11205ul.11 Listopada17742ul.Przemysłowa25687ul.Zarzecze
07318ul.Władysława Jasińskiego11937ul.3 Maja19253ul.Rynek26469ul.Stefana Żeromskiego
















































































Autor: o

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)