Wojciech Bogusławski

Wojciech Romuald Bogusławski herbu Świnka,pseud. i krypt.Autor"Fraskatanki",Autor"Mieszczek modnych",Autor"Ślubu modnego",R.W...B...(ur.9 kwietnia 1757 w Glinnie,zm.23 lipca 1829 w Warszawie)polski aktor,śpiewak operowy,reżyser,pisarz,dramatopisarz,tłumacz;propagator ideologii oświecenia,wolnomularz;dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie i założyciel teatru w Kaliszu;ojciec teatru polskiego;teoretyk i historyk teatru,ojciec Stanisława.
Życiorys

Był synem Leopolda Andrzeja z Bogusławic,herbu Świnka(ur.krótko przed 16 listopada 1723,zm.11 stycznia 1793),regenta ziemskiego poznańskiego a później grodzkiego krakowskiego,dziedzica Glinna z Okalewem i jego żony Anny Teresy Linowskiej(ur.przed 24 października 1734,zm.przed 1770 r.)córki Stanisława,podstolego wschowskiego.Od roku 1769 kształcił się w kolegium pijarów w Warszawie,od 20 listopada roku 1770 w Akademii Krakowskiej,w następnym roku(1771)w Szkołach Nowodworskich.Przebywał na dworze biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka.W wrześniu roku 1775 wstąpił jako kadet pułkowy do gwardii pieszej litewskiej.Wystąpił z wojska 24 lutego 1778 w stopniu podchorążego(powód:pominięcie Bogusławskiego w awansie).Po 9 kwietnia roku 1778 zadebiutował(warszawski teatr publiczny)jako aktor,śpiewak operowy i autor dramatyczny.11 lipca 1778 operą Nędza uszczęśliwiona do muzyki Macieja Kamieńskiego zainicjował polską twórczość operową opartą na motywach ludowych.W 1781 r.przeniósł się do teatru lwowskiego.W latach 1783–1785,1790–1794 i 1799–1814 był dyrektorem Teatru Narodowego.W 1783 r.uzyskał przywilej na teatr polski w Poznaniu.W sierpniu 1784 r.zorganizował występy teatralne podczas sejmu w Grodnie.W lutym 1785 r.przeniósł się do Wilna,skąd organizował stałe wyjazdy do Grodna,Dubna i Lwowa.Na wezwanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w lutym 1790 r.objął ponownie scenę warszawską,wystawiając sztuki patriotyczne.W 1794 r.należał do sprzysiężenia kościuszkowskiego.8 września 1792 wystawił Henryk VI na łowach,a 1 marca 1794 Krakowiaków i górali,co odegrało ważną rolę agitacyjną.18 kwietnia 1794 podpisał Akt powstania.4 listopada 1794 opuszcza Warszawę,ocalając majątek teatralny i osobisty.W 1795 r.rozpoczyna trwającą 4 lata działalność teatralną we Lwowie.Wystawia tam wielokrotnie swoją operę Krakowiacy i Górale(utwór cieszył się tam wielką popularnością,był nieustannie aktualizowany,przerabiany i wystawiany pod różnymi tytułami),w 1797 r.zaś po raz pierwszy w Polsce Hamleta(własny przekład na podstawie adaptacji niemieckiej).Jego współpracownikiem i uczniem był Jan Nepomucen Kamiński.W 1799 r.wrócił do Warszawy,gdzie kierował teatrem przez następne 14 lat.W 1801 r.z własnych funduszy wybudował teatr w Kaliszu i prowadził tam działalność teatralną do 1823 r.20 listopada 1827 wystąpił po raz ostatni na scenie w komedii Koszyk wiśni.W 1824 r.zamieszkał w majątku Jasień(wieczysta dzierżawa).W 1784 roku został inicjowany do masonerii,w loży Świątynia Mądrości otrzymał stopień mistrza.Jest głównym bohaterem powieści pt.Az Ikszek(Iksowie 1981 r.) i dramatu pt.Az imposztor(Szalbierz)węgierskiego pisarza i dramatopisarza Györgya Spiró.
Twórczość
Dzieła sceniczne

• Nędza uszczęśliwiona.Opera w 2 aktach pierwszy raz grana na teatrze warszawskim 11 lipca 1778,wyd.Warszawa 1778 r.
• Amant,autor i sługa.Komedia w 1 akcie z francuskiego,p.Ceron przetłumaczona,wyst. i wyd.Warszawa 1778 r.
• Dla miłości zmyślone małżeństwo.Opera we 2 aktach z włoskiego tłumaczona,pierwszy raz na teatrze warszawskim dnia 25 września 1779 roku przez aktorów polskich grana,Warszawa 1779 r.muzyka:A.M.Sacchini
• Ślub modny.Komedia w 5 aktach z francuskiego tłumaczona przez autora"Mieszczek modnych",wyst.Warszawa 1779 r.wyd.Warszawa 1780 r.
• Miłość rzemieślnicza,powst.przed rokiem 1780,wyst.Warszawa 22 kwietnia 1787(pt.Miłostki rzemieślnicze)
• Mieszczki modne.Komedia w 5 aktach,wyst.Warszawa 1780 r.wyd.Warszawa 1780 r.
• Szkoła kobiet.Komedia w 5 aktach p.Molière z francuskiego przerobiona przez autora"Ślubu modnego",wyst.Warszawa 1780 r.wyd.Warszawa 1781 r.
• Fraskatanka,czyli dziewczyna zalotna.Opera we 3 aktach z muzyką sławnego Jana Paisiello,z włoskiego przełożona,wyst.Warszawa 13 lipca 1782,wyd.Warszawa 1782 r.
• Czekina albo cnotliwa panienka.Opera z włoskiego tłumaczona we 3 aktach,z muzyką sławnego p.Piccini,wyst.Warszawa 1782 r.wyd.Warszawa 1783 r.
• Szkoła zazdrosnych.Opera we 2 aktach,z muzyką sławnego p.Antoniego Salieri,z włoskiego języka przez autora"Fraskatanki"przetłumaczona,wyst. i wyd.Warszawa 1782 r.
• Włoszka w Londynie.Opera w 2 aktach z muzyką JP.Dominika Cymarosa z włoskiego przetłomaczona,wyst.Warszawa 1782 r.wyd.Warszawa 1783 r.
• Don Juan albo ukarany libertyn.Opera we 3 aktach,z włoskiego tłumaczona,z muzyką JMci pana Joachima Albertini,wyst.Warszawa 23 lutego 1783,wyd.Warszawa 1783 r.
• Kotek zgubiony.Komedia w 1 akcie,z francuskiego tłumaczona,wyst.Warszawa 31 marca 1783,wyd.Warszawa 1783 r.
• Uczciwy winowajca.Drama w 5 aktach z francuskiego tłumaczone,wyst.Warszawa 10 kwietnia 1783,wyd.Warszawa 1783 r.
• Wieśniaczka u dworu.Opera w 2 aktach z włoskiego tłumaczona,wyst.Warszawa 19 października 1783,wyd.Warszawa 1785 r.muzyka:A.Sacchini
• Troje bliźniąt,czyli podobieństwo nadzwyczajne,wyst.Warszawa 16 listopada 1783,wydana pt.Trzej bracia bliźnięta.Komedia w 4 aktach z francuskiej niewiadomego autora przełożona
• Mąż podejrzliwy albo awanturki nocne,wyst.Warszawa 21 grudnia 1783
• Człowiek,jakich mało na świecie.Komedia w 3 aktach,wyst. i wyd.Warszawa 1784 r.
• Ogrodniczka zmyślona.Opera,wyst.Wilno 1785 r.Warszawa 14 lutego 1790,muzyka:P.Anfossi
• Zaffira,czyli niewolnica stateczna.Opera,wyst.Wilno 1788 r.Warszawa 22 lutego 1790
• Filozofowie rzekomi(Filozofowie mniemani),czyli mędrzec oszukany.Opera,wyst.Wilno 1788 r.Warszawa 18 kwietnia 1790,muzyka:J.Paisiello
• Lanassa,czyli wdowa Malabaru,wyst.Warszawa 7 września 1790,wydana pt....Tragedia w 5 aktach po francusku przez Lemierre napisana,po niemiecku przez Plümicke na dramę przerobiona,a z tej na polski język przełożona
• Epilog w dzień rocznego obchodu szczęśliwego na tron wyniesienia Najjaśniejszego Pana,powiedziany przez JP.W.Bogusławskiego,dyrektora Teatru Narodowego,na końcu tragedii"Lanassa",która pierwszy raz w przytomności JKMci dnia 7 września zaprezentowana była 1790(Warszawa 1790 r.)
• Taczka przedającego ocet i musztardę,czyli cnota w grubej łachmanie,wyst.Warszawa 23 października 1790,wydana pt.Taczka occiarza.Komedia w 3 aktach z francuskiej p.Mercier przełożona
• Emilia Galotti.Tragedia w 5 aktach,wyst.Warszawa 21 listopada 1790
• Dowód wdzięczności narodu.Komedia we 2 aktach,przystosowana do uroczystości obchodu szczęśliwego na tron wybrania Najjaśniejszego Pana,a na dopełnienie komedii"Powrót posła"napisana,wyst.Warszawa 15 września 1791,wyd.Warszawa 1791 r.
• Sługa panią.Opera w 2 aktach,z muzyką Jana Paesiello z włoskiego przełożona,wyst.Warszawa 30 października 1791
• Henryk VI na łowach.Komedia w 3 aktach z powieści angielskiej napisana,wyst.Warszawa 8 września 1792,wyd.Warszawa 1792 r.
• Eleonora,czyli skutki przebaczenia niewiary małżeńskiej.Tragedia miejska w 4 aktach,z niemieckiej niewiadomego autora przerobiona,wyst.Warszawa 23 września 1792
• Szkoła obmowy.Komedia w 5 aktach,z angielskiej Ryszarda Sheridana przerobiona,wyst.Warszawa 17 stycznia 1793
• Figiel za figiel.Komedia w 3 aktach z francuskiej Fryderyka grafa Brühla przełożona,wyst.Warszawa 20 kwietnia 1793
• Pustelnik na wyspie Formentera,czyli wspaniały rozbójnik.Drama w 4 aktach,wyst.7 września 1793
• Axur,król Ormus.Opera heroiczna w 5 aktach,z muzyką Antoniego Salieri,z francuskiej de Beaumarchais na włoski język przerobiona,a z tego na polski przełożona,wyst.Warszawa 24 września 1793
• Cud mniemany,czyli Krakowiacy i górale.Opera w 4 aktach(albo:...w 2 aktach;...w 3 aktach).Z muzyką J.Stefaniego,wyst.Warszawa prawdopodobnie 1 marca 1794,wyd.Berlin 1841 r.
• Rzecz rzadka(Piękność z uczciwością złączona rzecz rzadka).Opera w 2 aktach z włoskiego tłumaczona,z muzyką sławnego Martini(V.Martin y Solar),wyst.Warszawa 1794 r.
• Antreprener w kłopotach.Opera z muzyką Cimorosa,wyst.Lwów 1796 r.Warszawa 1799 r.
• Zoe,czyli skutki ambicji i miłości.Drama w 3 aktach,wyst.Lwów 1796 r.Warszawa 12 listopada 1799
• Hamlet,królewicz duński.Tragedia w 5 aktach Shakespeara,z niemieckiej,podług poprawy Schroedera przełożona,wyst.Lwów 1797 r.
• Herminia,czyli Amazonki.Heroiczno-komiczna opera w 2 aktach z muzyką Józefa Elsnera,wyst.Lwów lipiec 1797 r.
• Iskahar,król Guaxary.Melodrama w 3 aktach z muzyką Józefa Elsnera,wyst.Lwów 1797 r.
• Spazmy modne,czyli tegowieczne małżeństwo.Komedia w 3 aktach,wyst.Lwów 1797 r.
• Kantata śpiewana na teatrze lwowskim przez aktorów polskich w dzień uroczystości obchodu instalacji JW.Kajetana Ignacego Gozdawa na Kitkach Kickiego,arcybiskupa lwowskiego...z muzyką JPana Stefani,Lwów 1798 r.
• Sydney i Zuma.Melodrama w 3 aktach z muzyką J.Elsnera,wyst.Lwów lato 1798 r.Warszawa 1799 r.
• Pustelnicy,czyli miłość na doświadczeniu.Opera komiczna w 3 aktach z niemieckiego tłumaczona,z muzyką p.Henneberg,wyst.Warszawa 6 października 1799
• Król Teodor w Wenecji.Opera w 2 aktach z włoskiego tłumaczona,z muzyką sławnego Paisiello,wyst.Warszawa 1799 r.
• Święto braminów słońca.Opera heroiczno-komiczna w 2 aktach z niemieckiego tłumaczona,z muzyką J.P.Müllera,wyst.23 listopada 1800
• Sułtan Wampun,czyli nieroztropne życzenia.Opera komiczna w 2(3)aktach,z muzyką J.Elsnera,wyst.Warszawa 1800 r.
• Powtórzone wesele.Drama w 5 aktach z niemieckiej p.de Kotzebue przełożona,wyst.Warszawa 1801 r.
• Flet czarodziejski,czyli tajemnice Izys.Wielka opera w 2 aktach z niemieckiego p.Szikander tłumaczona...z muzyką sławnego Mozarta,wyst.Warszawa 29 stycznia 1802
• Przerwana ofiara.Opera w 2 aktach z muzyką Piotra Winter,z niemieckiej przełożona,wyst.Warszawa 5 listopada 1802
• Duchowidz,czyli w czepku się rodził.Opera komiczna w 2 aktach Perinet,z muzyką p.Müller,wyst.Warszawa 26 grudnia 1802
• Dwaj Klingsbergowie,czyli jaki ojciec,taki syn.Komedia w 4 aktach z niemieckiej Augusta Kotzebue przełożona,wyst.Warszawa 1802 r.
• Telemak,królewicz Itaki.Opera wielka heroiczno-komiczna w 2 aktach z niemieckiego Szikaneder tłumaczona,z muzyką F.A.Hoffmeister,wyst.Warszawa 15 marca 1803
• Palmira,królewna perska.Opera heroiczno-komiczna w 3 aktach z włoskiego tłumaczona,z muzyką sławnego Salieri/Anfossi,wyst.Warszawa 6 stycznia 1804
• Dwa dni trwogi,czyli woziwoda paryski.Opera w 3 aktach z muzyką Cherubiniego,z francuskiej pana Bouilly przełożona,wyst.Warszawa 7 kwietnia 1804
• Lodoiska.Opera heroiczno-komiczna w 3 aktach z muzyką Cherubiniego,z niemieckiej przerobiona,wyst.Warszawa 2 grudnia 1804
• Mąż pustelnik(Spowiedź,czyli mąż pustelnik).Komedia w 1 akcie z niemieckiej pana de Kotzebue przełożona,wyst.Warszawa 5 grudnia 1805
• Maria Montalban.Opera heroiczna w 4 aktach z niemieckiego tłumaczona,z muzyką p.Winter,wyst.Warszawa 21 grudnia 1805
• Miłość dziecinna,czyli noga drewniana(Noga drewniana,czyli miłość dziecinna).Opera w 1 akcie z muzyką Piotra Gaveaux z francuskiego Demoustiego przełożona,wyst.Warszawa 6 marca 1808
• Dziewczyna dezerter.Komedia w 1 akcie z niemieckiego p.de Kotzebue tłumaczona,wyst.Warszawa 12 maja 1808
• Genowefa,królewna szkocka.Opera w 2 aktach z muzyką Szymona Mayer z włoskiej przełożona,wyst.Warszawa 21 lutego 1809
• Saul.Tragedia w 5 aktach tłumaczona z włoskiego,wyst.Warszawa 12 listopada 1809
• Kamilla.Opera w 3 aktach z muzyką Ferdynanda Päer,z francuskiej pana Marsollier przerobiona,wyst.Warszawa 14 października 1810
• Sardzion,czyli uczeń miłości.Opera heroiczno-komiczna w 2 aktach z włoskiego tłumaczona,z muzyką Ferdynanda Päer,wyst.Warszawa 14 marca 1811
• Józef w Egipcie.Opera w 3 aktach z muzyką Mehula,z francuskiej pana Duval przełożona,wyst.Warszawa 27 lutego 1812
• Jedna godzina małżeństwa.Opera w 1 akcie z muzyką Dalayrac,z francuskiej Pana Étienne przełożona,wyst.Warszawa 17 października 1813
• Nadyr,czyli Thamas Kouli-Kan.Tragedia w 5 aktach z francuskiej Pana Buisson przełożona,wyst.Warszawa 1813 r.
• Kobiety.Komedia w 3 aktach z francuskiej Demoustier przełożona,wyst.Warszawa 20 lutego 1814
• Familia szwajcarska.Opera w 3 aktach z muzyką Józefa Weigl,z niemieckiej przełożona,wyst.Warszawa 27 stycznia 1815
• Koncert przerywany.Opera w 1 akcie,z muzyką Bertona,z francuskiej Pana Marsollier przełożona,wyst.Warszawa 26 listopada 1816
• Junius.Tragedia w 5 aktach z francuskiej pana Monvel przełożona,wyst.Warszawa 7 lutego 1817
• Janek i Stefanek.Opera komiczna w 3 aktach,wyst.Warszawa 11 grudnia 1817,z muzyką J.Nicolo(N.Isouard)
• Kobieta dotrzymująca sekretu.Komedia w 1 akcie z angielskiej Pani Centlivre przerobiona,wyst.Warszawa 1817 r.
• Miłość i tajemnica.Komedioopera w 1 akcie z francuskiej Pana Pain przełożona,wyst.Warszawa 1817 r.
• Czary bez czarów.Opera krotofilna w 2 aktach z muzyką Nicolo de Malte(Nicolo Isouard),z francuskiej przełożona,wyst.Warszawa 1 stycznia 1819
• Nic ponadto,czyli dwa parawany.Opera krotofilna w 1 akcie z muzyką Boyeldieu,z francuskiej Józefa Pain przełożona,wyst.Warszawa 5 lutego 1819
• Ojciec familii.Drama w 5 aktach z francuskiej Diderota przełożona,wyst.Warszawa luty 1819 r.
• Fanszetka,czyli Sabaudzka dziewczyna z szałamajką.Komedioopera w 3 aktach z muzyką p.Himmel,z francuskiej p.p.Bouilli i Pain przełożona,wyst.Warszawa 1820 r.
• Duch przeciwieństwa.Komedia w 1 akcie z francuskiej Dufresny przełożona, wyst.Warszawa 29 marca 1822
• Wymuszone zezwolenie.Komedia w 1 akcie z francuskiej Guyot de Merville przełożona,wyst.Warszawa 1823 r.
• Wolny strzelec,czyli kule zaczarowane.Opera romantyczna w 3 aktach,po niemiecku...napisana.Muzyka K.Weber.Tłumaczona i podłożona pod muzykę przez...Warszawa 1825 r.wyst.4 lipca 1826
• Dama biała.Opera komiczna w 3 aktach z muzyką(F.)A.Boieldieu,wyst.Warszawa 23 sierpnia 1827

Pozostałe dzieła

• Otto do spektatorów śmierci swojej,brak miejsca wydania(przed 1 stycznia roku 1801)
• Dramaturgia,czyli nauka sztuki scenicznej,dla Szkoły Teatralnej napisana przez Wojciecha Bogusławskiego...w Warszawie 1812 r.fragmenty druk.Gazeta Teatralna 1843 r.nr:16-17,19-23,29-30,33,39
• Dzieje Teatru Narodowego,t.1(cz.I) i t.4(cz.II),Warszawa 1820 r.
• Dzieła dramatyczne,t.1-3,Warszawa 1820 r.t.4-6,Warszawa 1821 r.t.7-12,Warszawa 1823 r.(prawie każda z 51 sztuk poprzedzona została notką biograficzną o autorze obcego źródła lub też o kompozytorze)

Wydania zbiorowe

• Dzieła dramatyczne,t.1-3,Warszawa 1820 r.t.4-6,Warszawa 1821 r.t.7-12,Warszawa 1823 r.

Listy otwarte

• "Ostrzeżenie wszystkim drukarzom i bibliopolom w Koronie i W.X.Lit.Warszawa 7 marca 1794",Gazeta Krajowa,dodatek do nr:19,20 z 8 i 11 marca 1794
• List do"Gazety Warszawskiej"(w sprawie benefisu dla K.Świerzawskiego),Gazeta Warszawska,dodatek do nr 31 z 19 kwietnia 1803
• List do Redaktora"Gazety Warszawskiej"z 6 maja 1807(sprostowanie w sprawie autorstwa transparentu J.B.Plerscha do"Andromedy"),Gazeta Warszawska,dodatek do nr 44 z 2 czerwca 1807
• "Doniesienie teatralne zawierające projekt organizacji Szkoły Dramatycznej,z 6 marca 1811",Gazeta Korespondenta,dodatek do nr 20 z 9 marca 1811
• "List do JPana Werowskiego,artysty dramatycznego",Gazeta Korespondenta,nr 66 z 19 sierpnia 1815
• Polemika z Iksem w sprawie recenzji ze sztuki"Dwaj Klingsbergowie",Gazeta Korespondenta,nr 10 z 3 lutego 1816

Korespondencja i materiały

• Do ojca,Leopolda Bogusławskiego z 22 stycznia 1769
• Do Stanisława Augusta 2 listy z:przełom lipiec/sierpień 1784 i kwiecień 1791
• Do Stanisława Augusta list z 12 sierpnia 1784 podpisany aktorowie polscy najprawdopodobniej pióra W.Bogusławskiego
• Do nieznanego adresata 3 listy z:8 i 25 kwietnia oraz 9 maja 1796
• Do nieznanego adresata we Lwowie z 26 lipca 1799
• Do Tomaniewicza 11 listów z okresu:9 sierpnia–6 grudnia 1799
• Do pruskich władz Poznania z roku 1800
• Do Aleksandra Chodkiewicza 3 listy z:20 marca 1800,18 czerwca 1811 i 21 maja 1815
• Do Kłossowskiego 7 listów z okresu:26 lipca 1802–3 września 1806
• Do córki Rozalii Osińskiej z 24 sierpnia 1808
• Do Jana Łuszczewskiego z 13 września 1808
• Do Jana Tłuchowskiego z 15 kwietnia 1809(wysłany wraz z wykazem repertuaru od 1 marca 1808)
• Do Hilarego Siemianowskiego z 29 czerwca 1809
• Do Ludwika Osińskiego 3 listy z lat:1815,1823,z Poznania i Kalisza
• Do Józefa Radoszewskiego z 14 lipca 1819 oraz bilet na prenumeratę Dzieł dramatycznych
• Do Jana Krukowieckiego z 25 marca 1820
• Do A.Węgorzewskiej z 27 listopada 1820
• Do Ludwika Osińskiego:2 listy z Płocka z 28 maja i 4 czerwca 1823 oraz fragmenty listu z Poznania z 7 lipca 1823
• Do I.Werowskiego,fragmenty listów z roku 1827
• Od Tomasza Truskolaskiego z 12 października 1783
• Od Tomaniewicza z 26 października 1799
• Od Józefa Poniatowskiego z 10 października 1811
• Testament,powst.1 stycznia 1823
• Inwentarz dobytku pozostałego po W.Bogusławskim sporządzony przed 29 września 1829
• Inwentarz garderoby aktorskiej W.Bogusławskiego