Bolesław II Śmiały

(ur.ok.1042,zm.2 lub 3 kwietnia 1081 lub 1082)–książę Polski w latach 1058–1076,król Polski w latach 1076–1079.Był pierworodnym synem Kazimierza Odnowiciela i Dobroniegi,córki Włodzimierza I Wielkiego,wielkiego księcia kijowskiego.Brat Władysława I Hermana.Imię otrzymał po swoim pradziadzie ojczystym Bolesławie I Chrobrym.Dokładna data urodzenia Bolesława II nie jest znana.Historycy zwykle opowiadają się za rokiem 1042.Po śmierci ojca został w 1058 r.księciem polskim.Prowadził politykę zmierzającą do wzmocnienia pozycji państwa na arenie międzynarodowej i uniezależnienia od cesarstwa.Interweniował w wewnętrzne sprawy sąsiadów(Czech,Węgier i Rusi).W wielkim sporze o inwestyturę dołączył do obozu papieskiego,co umożliwiło mu w 1076 koronację królewską.W 1079 skazał na śmierć biskupa krakowskiego Stanisława,czym wywołał bunt możnych i musiał uchodzić z kraju.Zmarł na Węgrzech w 1081 lub 1082.Miejsce jego pochówku jest nieznane.

Przydomek

Anonim zwany Gallem przekazał,że Bolesław II nosił przydomek Szczodry(Largus).Powstał on za życia władcy lub w najbliższym czasie po jego śmierci.Uznaje się go za jedyny autentyczny przydomek tego władcy i jest używany przez literaturę naukową.Bolesław II z określeniem Śmiały pojawia się po raz pierwszy w późnym Poczcie królów polskich.Określenie to było traktowane przez historiografię XIX i XX wieku,jako przydomek.Badacze wskazują,że epitet nadany kilka wieków po śmierci danej osoby nie jest przydomkiem.

Panowanie

W 1058 roku,po śmierci ojca,Bolesław II Szczodry został księciem Polski.Nie zachowały się informacje,czy otrzymał całe państwo,czy też zmuszony był oddać młodszym braciom dzielnice.Przypuszcza się,że Władysław Herman otrzymał Mazowsze.Głównym celem i zarazem programem politycznym Bolesława Szczodrego było powstrzymanie ekspansji niemieckiej i wzmocnienie państwa polskiego poprzez aktywną politykę zagraniczną.W ramach realizacji tych celów Bolesław Szczodry dążył do utrzymywania na tronach Rusi i Węgier przyjaznych sobie władców,co niejednokrotnie wymuszało interwencję zbrojną w tych państwach.W 1060 roku zorganizował on pierwszą wyprawę na Węgry w celu osadzenia na tamtejszym tronie swojego sojusznika,Beli I.W Europie zachodniej trwał w tym czasie spór o inwestyturę,tj.konflikt pomiędzy papieżem Grzegorzem VII i cesarzem Henrykiem IV o dominującą rolę w Europie.W sporze tym Polska,wraz z Węgrami,opowiedziała się za papieżem.Celem takiej polityki Bolesława było z jednej strony osłabienie cesarza,z drugiej zaś uzyskanie korony królewskiej.Cel ten został osiągnięty w Boże Narodzenie(25 grudnia)1076 roku,gdy arcybiskup gnieźnieński Bogumił w obecności legatów papieskich koronował Bolesława w katedrze gnieźnieńskiej na króla Polski.Następnie próbował Bolesław osadzić na tronie kijowskim innego swojego sojusznika.Według kroniki Wincentego Kadłubka,w czasie długoletniej wyprawy pozostawione w Polsce żony polskich rycerzy zdradzały ich z zarządcami majątków.Rycerze postanowili wrócić do kraju bez zgody króla,który oburzony zakończył wyprawę bez wygranej i postanowił rozprawić się ze zdrajcami i niewiernymi żonami.Jak pisze Kadłubek,surowe kary(przystawianie szczeniąt do piersi)spotkały się z krytyką biskupa krakowskiego Stanisława,który wyciąga ku niemu miecz klątwy(nie jest jasne,czy oznacza to faktyczne rzucenie klątwy,czy jedynie jej groźbę).Bolesław niepokornego biskupa skazał na"obcięcie członków”,czyli rąk i nóg.Wcześniejszy kronikarz,Gall Anonim,nie podaje dokładnej przyczyny konfliktu,a jedynie jego skutki,obie jego strony obarczając równą winą,jednakże w stosunku do biskupa używa określenia"biskup-zdrajca".Jak utrzymują niektórzy historycy i badacze(np.Paweł Jasienica),biskup Stanisław spiskował przeciw silnej władzy królewskiej.Widocznie bliskie związki biskupa z kołami opozycji możnowładczej ściągnęły nań zarzut zdrady i karę,jaką prawo przewidywało dla łamiących obowiązek wierności królowi.Inni,jak Feliks Koneczny,wskazują jeszcze inne przyczyny konfliktu biskupa i króla,a mianowicie walkę Stanisława o uznanie testamentów i immunitet kościelny.Legenda głosi,iż rozszczepienie ciała biskupa spowodowało bunt możnowładców i po przegranej w tym konflikcie król uszedł w 1079 roku z kraju na Węgry,gdzie według kroniki Galla Anonima nie zsiadł nawet z konia(co było oznaką wyższości, pogardy),przywitany przez króla węgierskiego Władysława.Niektórzy historycy mówią,że Bolesław został otruty.Według(wątpliwej wiarygodności)podań późnośredniowiecznych Bolesław resztę życia spędził jako mnich milczący w miejscowości Ossiach w Karyntii.Następcą Bolesława na tronie Polski został jego brat,Władysław I Herman.Bolesław Szczodry,w literaturze przedmiotu uważany jest za jednego z najbardziej utalentowanych władców z dynastii Piastów.

Małżeństwo i potomstwo

Imię żony Bolesława Szczodrego oraz jej pochodzenie nie jest znane.Obecnie przyjmuje się,że najprawdopodobniej pochodziła z Niemiec lub Rusi.Ślub miał miejsce przed 1069 rokiem,kiedy urodził się ich jedyny znany potomek–syn Mieszko.Wiadomo,że przeżyła męża i w 1086 roku powróciła do Polski z synem.Uczestniczyła w pogrzebie tego ostatniego w 1089 roku.Jej dalsze losy nie są znane.Kronikarz Jan Długosz twierdził,że żona Bolesława II Szczodrego miała na imię Wyszesława i pochodziła z dynastii Rurykowiczów.Przekaz ten za błędny uznał w 1895 roku Oswald Balzer,którego pogląd spotkał się z akceptacją w literaturze przedmiotu.Pojawił się również pogląd,że żoną Bolesława była prawdopodobnie królowa Agnieszka,której zgon został odnotowany w nekrologu z Zwiefalten.Przypuszcza się też,że pochodziła z czeskiej dynastii Przemyślidów.Według źródeł średniowiecznych–Bolesław podczas pobytu w Kijowie dopuszczał się stosunków homoseksualnych.

Genealogia

• Mieszko II Lambert ur.990 zm.10 lub 11 V 1034 
• Rycheza ur.ok.993 zm.21 III 1063 
• Włodzimierz I Wielki ur.?zm.15 VII 1015 
• NN ur.?zm.po 1018 
• Kazimierz I Odnowiciel ur.25 VII 1016 zm.28 XI 1058 
• Dobroniega ur.w okr.1010–1016 zm.13 XII 1087 
• NN ur.?zm.?OO? 
• Bolesław II Śmiały(ur.1042 zm.2 lub 3 IV 1081 lub 1082) 
• Mieszko Bolesławowic ur.1069 zm.1089

Grobowiec Bolesława

Na cmentarzu benedyktyńskiego klasztoru w Ossiach(Karyntia)znajduje się grób z kamienną,starożytną płytą nagrobną rzymskiego legionisty z wyrzeźbionym wizerunkiem konia bez siodła z inskrypcją:(łac.)Rex Boleslaus Polonie occisor sancti Stanislai Epi Cracoviensis(pol.Bolesław król Polski,zabójca świętego Stanisława,biskupa krakowskiego).Grób tzw.zewnętrzny stanowi wspomniana płyta,wmurowana w ścianę kościoła od strony cmentarza,wychodzącą na stronę jeziora Ossiach,otoczona żelazną balustradą z inskrypcją:(łac.)Sarmatis peregrinantibus salus.Grób wewnętrzny znajduje się w łukowo sklepionej przypodłogowej niszy wewnątrz kościoła.Widnieje na nim płyta z inskrypcją:(łac.)Boleslaus Rex Poloniae.W latach 1953 i 1955 przeprowadzono badania grobu(pod kierownictwem Karoliny Lanckorońskiej),które stwierdziły pochodzenie grobu z wieku XI.Z drugiej strony sporą popularnością cieszy się hipoteza(wysunięta przez Zofię Kozłowską-Budkową),że zwłoki króla w 1086 roku zostały przeniesione do opactwa w Tyńcu.