Piotr Skrzynecki

Piotr Cezary Skrzynecki(ur.12 września 1930 w Warszawie,zm.27 kwietnia 1997 w Krakowie)polski reżyser i scenarzysta,twórca,kierownik artystyczny,konferansjer kabaretu Piwnica pod Baranami.

Życiorys

Syn podpułkownika Mariana Skrzyneckiego i Magdaleny Endelman,pochodzącej z zasymilowanej rodziny żydowskiej.Miał jednego starszego brata Józefa.Dzieciństwo spędził w Mińsku Mazowieckim,rozdzieliła ich wojna,Piotr wychowywał się w Makowie Podhalańskim,potem w Zabrzu.Ostatecznie zamieszkał z matką w Łodzi.Rozpoczął tam studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej,ale przeniósł się do Państwowej Szkoły Instruktorów Teatrów Ochotniczych przy Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi.W 1951 r.po jej ukończeniu przybył do Krakowa.Organizował i prowadził tu(także w Nowej Hucie)robotnicze teatrzyki amatorskie i zespoły artystyczne.Studiował przez 5 lat historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim u profesora Karola Estreichera.Studiów tych nie ukończył z powodu braku zaliczenia studium wojskowego.W 1956 r.zorganizował wraz z przyjaciółmi w podziemiach Krakowskiego Domu Kultury mieszczącego się w pałacu Potockich„Pod Baranami”przy Rynku Głównym klub artystyczny jako miejsce spotkania studentów Akademii Sztuk Pięknych,szkoły muzycznej,historii sztuki,architektury.Klub ten szybko przemienił się w znany kabaret„Piwnica pod Baranami”.Jego charyzma,niezwykły intelekt i instynkt,wyczucie literatury,oryginalny gust i smak powodowały,że Piwnica ściągała tłumy.W czarnym kapeluszu z piórkiem,w pelerynie,z nieodłącznym dzwoneczkiem tworzył niepowtarzalny klimat miejsca,gdzie się wraz z innymi piwniczanami znajdował.W latach 1956-1968 współpracował z redakcjami krakowskich czasopism jako krytyk sztuk plastycznych oraz autor publikacji z dziedziny sztuki.W„Echu Krakowa”prowadził w latach 1956-1981 własną rubrykę pt.Echo Piwnicy pod Baranami,którą od 1984 r.jako Głos Piwnicy pod Baranami kontynuował w kwartalniku„Kraków”,a ostatecznie w„Dzienniku Polskim”(pt.Dziennik Piwnicy pod Baranami).W latach 1976-1986 organizował bale jubileuszowe z okazji rocznicy powstania kabaretu,obchodzone m.in.na scenie Starego Teatru.

Wystąpił w filmach dokumentalnych i fabularnych,m.in.

• "Kalosze szczęścia"reż.Antoni Bohdziewicz z 1958 r.
• "Aria dla atlety"Filipa Bajona z 1979 r.
• "Sukcesja"Márty Mészáros z 1980 r.
• "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny"Janusza Majewskiego z 1983 r.
• "Przewodnik"Tomasza Zygadły z 1984 r.(film o Piotrze Skrzyneckim)
• "Piwnica pod Baranami Piotra Skrzyneckiego"Antoniego Krauzego(czteroczęściowy film o Piwnicy)
• "Rozmowy z Piotrem"Wojciecha Morka z 1992 r.

Reżyser i współautor scenariusza(z Janiną Garycką)filmu"Dwa pawie na złotym sznurku"(1989 r.)nagrodzonego na XXIX Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych.

Inicjator pomysłów i imprez organizowanych z okazji„nieprawdopodobnych” i nieokrągłych rocznic,np.

• odtworzenie wjazdu do Krakowa księcia Józefa Poniatowskiego(1980 r.)
• powtórka jubileuszu Józefa Ignacego Kraszewskiego w ratuszu pod portretami cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety
• inscenizacja przysięgi Tadeusza Kościuszki(1992 r.)
• feta na cześć„szału uniesień”w stulecie powieszenia kurtyny w Teatrze im.Juliusza Słowackiego
• inscenizacja hołdu pruskiego
• święto kopców
• 293 rocznica odsieczy wiedeńskiej
• 93 rocznica pojawienia się światła elektrycznego w Krakowie

Mistrz aranżacji niepowtarzalnych obchodów własnych imienin i urodzin organizowanych nocą w formie koncertu,balu,zakończonych kuligiem czy ogniskiem za każdym razem urządzanych w innym miejscu,np.

• na straganach Nowego Kleparza
• na statku na Wiśle
• na Kopcu Piłsudskiego
• w Ogrodzie Botanicznym
• pod Mostem Dębnickim
• na zamku w Pieskowej Skale
• na ulicy Floriańskiej w formie„Nocy Paryskiej”
• na Dworcu Głównym
• na Plantach

Stały się one tradycją Krakowa i po śmierci artysty obchodzone są w formie urodzinowych lub imieninowych koncertów w Teatrze im.J.Słowackiego pod nazwą„Koncert dla Piotra S.”.Na ostatnie pięć lat życia Klinika Chorób Wewnętrznych CM UJ w Krakowie prof.Andrzeja Szczeklika stała się jego drugim domem.Nazywał ją„hotelem snów”.Profesor Jacek Musiał i dr Wiesław Królikowski opiekowali się nim do ostatniej minuty.6 maja 1997 został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.Całe życie związany z kabaretem będącym jego pracą,domem,rodziną.Miał mnóstwo przyjaciół,był popularny i znany,krakowianie darzyli go szczerą sympatią.

Wyróżnienia,odznaczenia

Z zespołem kabaretu objechał niemal pół świata,wszędzie zdobywając uznanie,nagrody i sukcesy.

• Zasłużony Działacz Kultury(1968 r.)
• Złota Odznaka„Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa”(1981 r.)
• Nagroda Miasta Krakowa(1981 r.)
• Honorowy Obywatel Miasta Krakowa(1994 r.)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski(pośmiertnie,2016 r.)

Pomniki artysty

• Pomnik z brązu siedzącego Piotra Skrzyneckiego przy stoliku pod ścianą w ogródku kawiarni„vis-à-vis”przy Rynku Głównym w Krakowie
• Rzeźba ufundowana przez profesora medycyny Andrzeja Szczeklika,kierownika II Katedry Chorób Wewnętrznych CM UJ w Krakowie,stojąca przed budynkiem przy ul.Skawińskiej 8.Wyrzeźbił ją w 1998 r.Karol Gąsienica Szostak
• Odsłonięty w 2000 r.pomnik piwniczan(pomysł pomnika zaproponował Piotr na 40-lecie Piwnicy)wykonany przez profesora ASP Bronisława Chromego(m.in.twórcy kabaretu w 1956 r.przedstawiający ok.50 głów żywych i zmarłych przyjaciół i artystów„Piwnicy”.Głowa Piotra Skrzyneckiego rozpoznawana jest po dzwonku(każda„wyrasta”z symbolu związanego z tym,czym dana postać zaznaczyła w życiu swoją obecność).Pomnik stoi w Parku Decjusza przed galerią artysty

Pamięci artysty

• Opinia Doroty Terakowskiej:„Legendarny twórca Piwnicy pod Baranami był artystą niepowtarzalnym,całkowicie wolnym i niezależnym,żył bez obowiązków,bez zegarka i kalendarza,bo jedyne trwałe i poważne więzy łączyły go tylko z własnym kabaretem,a najważniejsza dla niego była tylko chwila,która właśnie trwała”
• Książka biograficzna Piotr Joanny Olczak-Ronikier wydana w 1998 r.przez Wydawnictwo Literackie Kraków
• Piosenki
  • "Blagier"słowa:Leszek Wójtowicz
  • "Nocne telefony do Piotra S."słowa:Leszek Długosz,muzyka:Zygmunt Konieczny
  • "Konwalie,bzy albo pet"słowa:Jan Nowicki,muzyka:Jan Kanty Pawluśkiewicz
  • "Piotr"słowa:Zbigniew Preisner,muzyka:Zbigniew Preisner
  • "Piotrowi"słowa:Wiesław Dymny
  • "Plac na Groblach"wyk.Grzegorz Turnau
  • "Żal za Piotrem S."wyk.Pod Budą