Jan Ferdynand Olszewski(ur.20 sierpnia 1930 w Warszawie)polski polityk,adwokat i publicysta.W okresie okupacji żołnierz Szarych Szeregów i uczestnik powstania warszawskiego.Działacz opozycji demokratycznej i obrońca w procesach politycznych w okresie PRL.W latach 1991-1992 prezes Rady Ministrów,w latach 1991-1993 i 1997-2005 poseł na Sejm I,III i IV kadencji,twórca i przewodniczący Ruchu dla Rzeczypospolitej oraz Ruchu Odbudowy Polski,w latach 1989-1991 i 2005-2006 członek Trybunału Stanu,w latach 2006-2010 doradca prezydenta Lecha Kaczyńskiego.Kawaler Orderu Orła Białego.
Życiorys
Rodzina
Urodził się w rodzinie kolejarzy,politycznie związanej z tradycjami polskiego niepodległościowego ruchu robotniczego.Matka była stryjeczną siostrą Stefana Okrzei,straconego przez Rosjan w 1905 r.jednego z założycieli Organizacji Bojowej PPS.Jan Olszewski jest żonaty z Martą Olszewską.
II wojna światowa i młodość
W czasie okupacji niemieckiej Jan Olszewski od 1943 r.był członkiem konspiracyjnego harcerstwa Szarych Szeregów.Jako łącznik uczestniczył w powstaniu warszawskim.W latach 1946-1947 brał udział w kampanii wyborczej na rzecz PSL Stanisława Mikołajczyka.W 1949 r.ukończył XIII Liceum Ogólnokształcące w Warszawie im.płk.Leopolda Lisa-Kuli.W 1953 r.został absolwentem studiów prawniczych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.
Działalność zawodowa i publiczna w PRL
Działalność w latach 50,60 i 70
Po studiach pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości(do 1954 r.)później w Zakładzie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk(do 1956 r.)W latach 1956-1957 był członkiem zespołu redakcyjnego tygodnika„Po prostu”.Napisał z Walerym Namiotkiewiczem i Jerzym Ambroziewiczem tekst Na spotkanie ludziom z AK(zamieszczony w tym czasopiśmie w wydaniu z 11 marca 1956),w którym autorzy wzywali do rehabilitacji żołnierzy Armii Krajowej.W swoich artykułach wskazywał nadużycia w sądownictwie i wymiarze sprawiedliwości,opisywał symbiozę aparatu partyjnego ze środowiskiem przestępczym na prowincji.Od 1957 r.miał utrzymywany przez dwa lata zakaz publikowania jako dziennikarz.W latach 1956-1962 należał do Klubu Krzywego Koła,od 1958 do 1961 r.wchodził w skład zarządu tego klubu.Po rozwiązaniu tej organizacji uczestniczył w spotkaniach u Jana Józefa Lipskiego.Według pracy Ludwika Hassa Jan Olszewski został przyjęty do wolnomularstwa 1 maja 1962 w niezależnej loży„Kopernik”w Warszawie.W loży tej nadano mu w 1964 r.stopień mistrza,później miał być drugim dozorcą,mówcą i wielkim przysposobicielem Wielkiej Loży Narodowej Polski.Jan Olszewski w wywiadzie-rzece Prosto w oczy twierdził,że reaktywowana loża„Kopernik”służyła jedynie jako kamuflaż dla kontynuowania pewnych wątków działalności Klubu Krzywego Koła w konspiracji.W latach 60 był obrońcą w procesach politycznych m.in.Melchiora Wańkowicza(1964 r.)Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego(1965 r.)Janusza Szpotańskiego(1968 r.)Adama Michnika i Jana Nepomucena Millera.W latach 1968-1970,w związku z obroną studentów aresztowanych w czasie manifestacji marcowych w Warszawie,był zawieszony w prawie wykonywania zawodu.Po tym okresie powrócił do pracy jako adwokat.W 1970 r.brał udział jako obrońca w procesie działaczy niepodległościowej organizacji Ruch.W grudniu 1975 r.był inicjatorem,współautorem(wraz z Jackiem Kuroniem i Jakubem Karpińskim)oraz sygnatariuszem Listu 59 do Sejmu zawierającego protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji PRL oraz deklarację celów opozycji.W styczniu 1976 r.napisał też z Wojciechem Ziembińskim List 14 do Sejmu przeciwko wprowadzeniu do konstytucji zapisu o nienaruszalności sojuszu ze Związkiem Radzieckim.Podpisał oświadczenie 14 intelektualistów z czerwca 1976 r.solidaryzujące się z protestami robotniczymi.W 1976 r.znalazł się wśród założycieli Polskiego Porozumienia Niepodległościowego.W okresie swojej działalności w PPN latach 1976-1980 ogłosił ponad pięćdziesiąt publikacji programowych.W 1977 r.napisał,wydany przez tę organizację i następnie wznawiany w ramach drugiego obiegu wydawniczego,poradnik Obywatel a Służba Bezpieczeństwa,który stał się instrukcją dla opozycjonistów rozpracowywanych przez funkcjonariuszy SB w okresie stanu wojennego.Należał do czteroosobowego kierownictwa PPN wraz ze Zdzisławem Najderem,Andrzejem Kijowskim i Janem Józefem Szczepańskim.W 1976 r.uczestniczył w zakładaniu Komitetu Obrony Robotników.Był współautorem jego Apelu do społeczeństwa i władz PRL z 23 września tegoż roku.Nie został celowo umieszczony na liście ujawnionych członków KOR,co ułatwiało mu udzielanie pomocy prawnej robotnikom represjonowanym i sądzonym po wydarzeniach czerwcowych.W październiku tego samego roku wraz z Anielą Steinsbergową i Józefem Rybickim rozważał powołanie Komitetu Obrony Praw Człowieka,który współpracowałby z podobnymi organizacjami spoza Polski.Od stycznia 1977 r.brał aktywny udział w rozmowach środowiska Nurtu Niepodległościowego z przedstawicielami KOR-u Jackiem Kuroniem,Janem Józefem Lipskim,Antonim Macierewiczem i Piotrem Naimskim.We wrześniu 1977 r.podpisał Deklarację Ruchu Demokratycznego,będącą dokumentem programowym środowiska KOR-u.
Działalność w latach 80
We wrześniu 1980 r.włączył się w organizowanie niezależnego związku zawodowego w Warszawie.Na spotkaniu przedstawicieli niezależnych związków w Gdańsku 17 września tegoż roku wystąpił,obok Karola Modzelewskiego,z koncepcją,by wszystkie nowo powstałe związki zjednoczyły się w jedną strukturę ogólnopolską,co zostało zaakceptowane.Był doradcą Krajowej Komisji Porozumiewawczej(od października 1981 r.Komisji Krajowej)NSZZ„Solidarność”oraz zarządu Regionu Mazowsze,a także jednym z autorów pierwszego statutu„Solidarności”.Prowadził następnie wraz z Wiesławem Chrzanowskim postępowanie rejestracyjne związku przed sądem w Warszawie,później także postępowanie rejestracyjne NSZZ Rolników Indywidualnych„Solidarność”.W grudniu 1980 r.współtworzył Komitet Obrony Więzionych za Przekonania,powołany przez KKP.Od stycznia 1981 r.wchodził w skład rady programowo-konsultacyjnej Ośrodka Prac Społeczno-Zawodowych przy KKP.Po wprowadzeniu stanu wojennego(wraz z Wiesławem Chrzanowskim)bezskutecznie zabiegał o to,aby internowany Lech Wałęsa zaapelował do władz podziemnej„Solidarności”o odwołanie protestów planowanych na 31 sierpnia 1982.Z ramienia sekretarza Episkopatu Polski arcybiskupa Bronisława Dąbrowskiego prowadził rozmowy z przedstawicielami władzy w sprawie zwolnienia z więzień i obozów internowania osób chorych.Brał udział w procesach przeciwko organizatorom strajków i podziemnym wydawcom.Był obrońcą m.in.Lecha Wałęsy,Zbigniewa Romaszewskiego,Zbigniewa Bujaka.Wiosną 1983 r.był inicjatorem wspólnego oświadczenia podziemnego NSZZ"Solidarność",związków branżowych i autonomicznych,zawierającego protest przeciwko delegalizacji wszystkich związków zawodowych w Polsce.Został wówczas zatrzymany na 48 godzin,po czym prosto z aresztu pojawił się na sali sądowej jako obrońca w procesie podziemnego Międzyzakładowego Robotniczego Komitetu„Solidarności”.Z upoważnienia prymasa Józefa Glempa w 1984 i 1985 r.występował jako oskarżyciel posiłkowy w procesie zabójców księdza Jerzego Popiełuszki.Był też pełnomocnikiem rodziny duchownego.W mowie oskarżycielskiej,transmitowanej wówczas przez radio,przedstawił swoją wersję wydarzeń,twierdząc,że morderstwo miało być polityczną prowokacją,której celem było rozpętanie w kraju zamieszek.Należał do sygnatariuszy oświadczenia z 31 maja 1987,wydanego przez grono osób zaproszonych przez Lecha Wałęsę,zawierającego podstawowe cele opozycji.Po zatrzymaniu ukrywającego się Kornela Morawieckiego miał być jego obrońcą,ale skutecznie nakłonił go(wraz z m.in.Andrzejem Stelmachowskim)do emigracji z PRL w kwietniu 1988 r.W maju 1988 z ramienia episkopatu był jednym z mediatorów(wraz z Haliną Bortnowską i Andrzejem Stelmachowskim)w rozmowach podczas strajku w Hucie im.Lenina.Potem uczestniczył w rozmowach księdza Alojzego Orszulika z generałami Czesławem Kiszczakiem i Zbigniewem Pudyszem w MSW,gdzie dyskutowano na temat„potrzeby ratowania kraju”.W grudniu 1988 r.w związku z planowanymi rozmowami Okrągłego Stołu współtworzył Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ"Solidarność".Podejmował działania celem wyjaśnienia okoliczności zabójstw dokonanych w 1989 r.na księżach Stefanie Niedzielaku,Stanisławie Suchowolcu i Sylwestrze Zychu.Od 1982 do 1989 r.publikował w"Przeglądzie Katolickim",w 1989 r.rozpoczął współpracę z"Tygodnikiem Solidarność".
Działalność w III Rzeczypospolitej
Lata 1989-1991
Był uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu(jako ekspert strony solidarnościowej w podzespole ds.reformy prawa i sądów).Nie kandydował do Sejmu kontraktowego.W latach 1989-1991 pełnił funkcje zastępcy przewodniczącego Trybunału Stanu.W 1989 r.został członkiem Niezależnego Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej,a w 1990 r.był współzałożycielem i fundatorem Polskiej Fundacji Katyńskiej.Od 1990 r.należał do Porozumienia Centrum.Jesienią tego samego roku uczestniczył w przygotowaniu programu wyborczego Lecha Wałęsy i był jego mężem zaufania w Państwowej Komisji Wyborczej w wyborach prezydenckich.Został następnie członkiem Komitetu Doradczego przy Prezydencie RP Lechu Wałęsie(1991 r.)W wyborach parlamentarnych w 1991 r.uzyskał mandat posła na Sejm I kadencji z listy Porozumienia Obywatelskiego Centrum.Zasiadał w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego,a także w komisjach sejmowych:nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw konstytucyjnych,Komisji Sprawiedliwości oraz Administracji i Spraw Wewnętrznych.Ponadto brał udział w pracach podkomisji podstaw ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego oraz podkomisji organów władzy ustawodawczej,wykonawczej i samorządu terytorialnego.
Rząd Jana Olszewskieg
6 grudnia 1991 Sejm I kadencji na wniosek prezydenta powołał go na stanowisko prezesa Rady Ministrów.Po sformowaniu składu Rady Ministrów jego gabinet uzyskał wotum zaufania 23 grudnia.Pierwszą wizytę zagraniczną jako premier złożył w lutym 1992 r.w Watykanie.Jako prezes RM deklarował spowolnienie prywatyzacji majątku państwowego,opowiadał się też za dekomunizacją w MON(obejmującą wszystkich żołnierzy i pracowników cywilnych SZ RP i ministerstwa)oraz w MSW w tym UOP i Policji(obejmującą też pracowników cywilnych podległych MSW niebędących funkcjonariuszami),nie przygotowując w trakcie kierowania Radą Ministrów rozwiązań prawnych w tym zakresie.W maju 1992 r.wyraził swój sprzeciw koncepcji przekazywania baz opuszczanych przez wojska rosyjskie stacjonujące w Polsce w ręce międzynarodowych spółek polsko-rosyjskich.Uchwałą Sejmu z 5 czerwca 1992 Jan Olszewski został pozbawiony urzędu na skutek uchwalenia wotum nieufności.Głosowanie złożonego w maju wniosku o odwołanie rządu zostało przyspieszone w związku z działaniami ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza w ramach wykonywania tzw.lustracyjnej uchwały Sejmu i sporządzeniem listy Macierewicza.
Działalność od 1992 r.
W 1992 r.wystąpił z Porozumienia Centrum,został założycielem Ruchu dla Rzeczypospolitej,w którym objął funkcję przewodniczącego(po rozłamie w 1993 r.został honorowym przewodniczącym RdR Stanisława Węgłowskiego).Razem z m.in.Partią Wolności Kornela Morawieckiego i Akcją Polską Antoniego Macierewicza zawiązał przed wyborami parlamentarnymi w 1993 r.Koalicję dla Rzeczypospolitej,która z wynikiem 2,7% nie przekroczyła progu wyborczego.On sam,kandydując do Sejmu z okręgu warszawskiego, uzyskał 39071 głosów.Po utracie mandatu poselskiego brał udział w różnych inicjatywach integrujących pozaparlamentarne ugrupowania prawicowe(m.in.w ramach Konwentu Świętej Katarzyny).W wyborach prezydenckich w 1995 r.zajął czwarte miejsce,uzyskując 6,86% poparcia(1225453 głosów).W II turze nie poparł żadnego z kandydatów.Po uzyskaniu tego wyniku założył nową partię pod nazwą Ruch Odbudowy Polski,która w 1996 r.w sondażach uzyskiwała nawet kilkanaście procent poparcia.Pozycja nowego ugrupowania zaczęła słabnąć w związku z powstaniem Akcji Wyborczej Solidarność,do której przystąpiła znacząca większość pozasejmowych partii.W wyborach w 1997 r.ROP odniósł względną porażkę,uzyskując 5,56%głosów i otrzymując sześć mandatów poselskich w Sejmie III kadencji.Jeden z nich przypadł Janowi Olszewskiemu,który został członkiem Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.Ponownie zarejestrował się jako kandydat na urząd prezydenta w wyborach w 2000 r.Wycofał się jednak przed dniem głosowania,udzielając poparcia Marianowi Krzaklewskiemu.Wcześniej w sierpniu tego samego roku doznał obrażeń w wypadku samochodowym,w którym zginął członek władz ROP Waldemar Grudziński.W wyborach parlamentarnych w 2001 r.po raz trzeci został posłem z okręgu warszawskiego,tym razem z listy Ligi Polskich Rodzin(zdobywając 13255 głosów).Ponownie brał udział w pracach Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.Nie przystąpił do klubu LPR,pozostając posłem niezrzeszonym.27 sierpnia 2002 współtworzył z dwoma innymi posłami Koło Poselskie ROP.Wraz z Antonim Macierewiczem i Gabrielem Janowskim przed wyborami parlamentarnymi w 2005 r.stworzył federacyjną partię pod nazwą Ruch Patriotyczny,która w wyborach do Sejmu uzyskała 1,05% głosów.Sam Jan Olszewski w tych wyborach bez powodzenia ubiegał się o mandat senatora w okręgu warszawskim,uzyskując około 123 tys.głosów(16,22%) i zajmując 6 miejsce.W latach 2005-2006 ponownie był zastępcą przewodniczącego Trybunału Stanu.Od 10 kwietnia 2006 był doradcą prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego do spraw politycznych.W wyborach parlamentarnych w 2007 r.miał kandydować do Senatu z ramienia PiS,jednak za jego kandydaturą nie zebrano wymaganej liczby podpisów.9 listopada tego samego roku objął stanowisko szefa komisji weryfikacyjnej WSI,zastępując na tym stanowisku Antoniego Macierewicza.20 stycznia 2011 zrezygnował z funkcji przewodniczącego Ruchu Odbudowy Polski,(który 23 czerwca 2012 uległ samorozwiązaniu).
Wyniki wyborcze
Wybory
|
Komitet wyborczy
|
Organ
|
Okręg
|
Wynik
| |
|---|---|---|---|---|---|
| 1991 r. | Porozumienie Obywatelskie Centrum | Sejm I kadencji | nr 1 | 39560(5,50%) | |
| 1993 r. | Koalicja dla Rzeczypospolitej | Sejm II kadencji | nr 1 | 39071(4,84%) | |
| 1995 r. | Ogólnopolski KW Jana Olszewskiego | Prezydent RP | 1225453(6,86%) | ||
| 1997 r. | Ruch Odbudowy Polski | Sejm III kadencji | nr 1 | 59015(7,42%) | |
| 2001 r. | Liga Polskich Rodzin | Sejm IV kadencji | nr 19 | 13255(1,80%) | |
| 2005 r. | Ruch Patriotyczny | Senat VI kadencji | nr 18 | 123387(16,22%) | |
Odznaczenia i wyróżnienia
3 maja 2009,w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej,a w szczególności dla przemian demokratycznych i wolnej Polski,za działalność państwową i publiczną,został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego.Był później członkiem kapituły tego orderu.W 2008 r.rada Polskiej Fundacji Katyńskiej przyznała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.W grudniu 2013 r.został wyróżniony Nagrodą im.Świętego Grzegorza I Wielkiego przyznawaną przez miesięcznik„Niezależna Gazeta Polska Nowe Państwo”.5 czerwca 2014 Rada m.st.Warszawy nadała mu tytuł Honorowego Obywatela miasta stołecznego Warszawy.
W kulturze popularnej
W telewizyjnym programie satyrycznym"Polskie zoo"Marcina Wolskiego Jan Olszewski został przedstawiony jako koala.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz