Michał Kozal

Ur.25 września 1893 w Nowym Folwarku,zm.26 stycznia 1943 w Dachau polski biskup rzymskokatolicki,biskup pomocniczy włocławski w latach 1939–1943,męczennik oraz błogosławiony.
Rodzina
Michał Kozal pochodził z małej wielkopolskiej wsi Nowy Folwark w powiecie krotoszyńskim,z rodziny rolników Jana i Marianny z domu Płaczek.Ojciec był początkowo robotnikiem najemnym,a później oficjalistą dworskim i zarządcą folwarku należącego do Tomasza Bieńka.W 1888 r.poślubił on wdowę Mariannę,która z pierwszego małżeństwa miała pięcioro dzieci.Michał Kozal miał łącznie sześcioro rodzeństwa.Starszy brat Wojciech brał udział w powstaniu wielkopolskim,a następnie w wojnie polsko-bolszewickiej,w której poległ pod Grodnem w 1920 r.
Życiorys
Młodość
Wieś,w której Michał Kozal pochodził znajdowała się wówczas podobnie jak cała Wielkopolska w zaborze pruskim.Po ukończeniu w 1905 r.Szkoły Podstawowej w Kobiernie koło Krotoszyna,wstąpił do niemieckojęzycznego krotoszyńskiego gimnazjum(obecnie I LO im.Hugona Kołłątaja).Z zachowanych dokumentów szkolnej Izby Pamięci wynika,że działał tu w tajnym Towarzystwie im.Tomasza Zana,o charakterze patriotyczno-samokształceniowym,w której pełnił funkcję prezesa.W 1905 r.jako uczeń trzeciej klasy wziął udział w strajku szkolnym,który wybuchł w Wielkopolsce przeciwko przymusowej germanizacji i nauczaniu w języku niemieckim.W 1914 r.zdał egzamin maturalny i ze względu na dobre wyniki w nauce otrzymał ofertę uzyskania stypendium na dalsze studia od pruskiego rządu.Propozycję odrzucił i wstąpił do Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu,gdzie ukończył kurs teoretyczny.Ostatni rok,kurs praktyczny,zaliczył w Seminarium w Gnieźnie.23 lutego 1918 w katedrze gnieźnieńskiej otrzymał święcenia kapłańskie,z rąk biskupa Wilhelma Kloske.
Prezbiter
Początkowo pełnił przez dwa lata obowiązki wikariusza parafii w Kościelcu koło Inowrocławia,a następnie przeniesiono go do parafii w Pobiedziskach.1 czerwca 1920 został administratorem parafii św.Mikołaja w Krostkowie,gdzie zaangażował się społecznie na rzecz ludności w czasach odzyskania przez Polskę niepodległości.Angażował się w działalność społeczną i reaktywował organizacje młodzieżowe.Działał w Towarzystwie Robotników i związanym z Akcją Katolicką Stowarzyszeniu Młodzieży Męskiej,a także współpracował z kołami Polskiego Czerwonego Krzyża.W 1923 r.dzięki jego inicjatywie,prymas Polski kardynał Edmund Dalbor utworzył parafię rzymskokatolicką w Białośliwiu.W kwietniu tego roku został mianowany przez prymasa prefektem w bydgoskim Miejskim Katolickim Żeńskim Gimnazjum Humanistycznym.Pracował tam jako katecheta i pedagog.Jego zaangażowanie w posługę duszpasterską dostrzegł kolejny prymas Polski kardynał August Hlond,powierzając mu 1 listopada 1927 obowiązki ojca duchowego w Prymasowskim Seminarium Duchownym w Gnieźnie,którego w 1918 r.był absolwentem.Odpowiedzialność za powierzone mu zadania w seminarium,gdzie był wykładowcą teologii fundamentalnej i liturgiki oraz wychowawcą kleryków zaowocowały powierzeniem mu 25 września 1929 funkcji rektora uczelni.Trzy lata później,w 1932 r.prymas August Hlond wyjednał mu w Stolicy Apostolskiej nominację na szambelana papieskiego.
Biskup pomocniczy włocławski
W pierwszych dniach czerwca 1939 r.w Nuncjaturze Papieskiej w Warszawie,dowiedział się o nominacji przez papieża Piusa XII na biskupa lappeńskiego i biskupa pomocniczego diecezji włocławskiej,którą objął 13 sierpnia w katedrze z rąk biskupa Karola Radońskiego.Po wybuchu II wojny światowej pełnił posługę duchową mieszkańcom Włocławka,opatrywał rannych,przemawiał do opuszczonych i nieszczęśliwych.Po wyjeździe we wrześniu za granicę biskupa diecezjalnego włocławskiego Karola Radońskiego przejął jego obowiązki.Kiedy Niemcy wkroczyli do Włocławka 14 września 1939 roku,został wysiedlony.W domu,w którym mieszkał,utworzono niemiecki sztab Wehrmachtu,a jeden z niemieckich oficerów ostrzegł go,aby dla swojego dobra wyjechał z Włocławka ponieważ może stracić życie.
Prześladowanie i śmierć męczeńska
Był trzykrotnie wzywany na gestapo.Pierwsze wezwanie na otrzymał jeszcze w październiku 1939 roku,na które stawił się wraz z księdzem Franciszkiem Korszyńskim.Gestapowcy zażądali przedłożenia spisu księży,podania godzin odprawianych nabożeństw oraz nakazali głoszenie kazań po niemiecku.Pierwsze dwa żądania zostały spełnione jednak księża odmówili trzeciemu argumentując to nieznajomością języka niemieckiego przez parafian.Niemcy wobec tego zażądali sporządzania tłumaczeń polskich kazań na niemiecki i przekazywanie ich w formie pisemnej policji.Później jeszcze dwukrotnie wzywało go gestapo.Ostatni raz 7 listopada 1939 kiedy to Niemcy aresztowali wszystkich włocławskich duchownych i alumnów(łącznie 44 osoby).Aresztowanych księży zaprowadzono do więzienia miejskiego i zamknięto ich w kaplicy więziennej,a biskupa Kozala w izolatce na gołym betonie gdzie w nocy strażnicy próbowali go złamać psychicznie waleniem w drzwi,pobudkami oraz przeładowywaniem w jego obecności broni sugerując wyprowadzanie na egzekucję.16 stycznia 1940 Michał Kozal został przewieziony z włocławskiego więzienia do przejściowego obozu,pocysterskiego klasztoru w Lądzie nad Wartą.Podczas transportu odbywającego się w mrozie minus 21 stopni doznał odmrożeń uszu,nosa i nóg.W lądeckim klasztorze więzieni księża mieli relatywnie dobre warunki m.in.mogli korzystać z ogrodu oraz całego budynku klasztornego.Przebywali tam do 3 kwietnia 1941.W międzyczasie Stolica Apostolska poczyniła zabiegi dyplomatyczne,aby Kozal objął urząd biskupa lubelskiego,przyjął obywatelstwo niemieckie lub wyjechał z własnej woli do Generalnego Gubernatorstwa.Propozycje te spotkały się jednak z jego stanowczą odmową.3 kwietnia 1941 roku biskup Kozal wraz innymi księżmi został przewieziony do więzienia w Inowrocławiu.Podczas wsiadania i wysiadania z ciężarówek księża byli bici przez strażników kijami.Również w czasie przesłuchań w inowrocławskim więzieniu używano tej formy represji.Już podczas pierwszego przesłuchania gestapo pobiło Kozala uszkadzając mu ucho wewnętrzne w wyniku czego wywiązało się zapalenie.Z Inowrocławia przewieziono księży ciężarówkami do więzienia w Poznaniu,a potem pociągiem do Berlina,Halle,Weimaru i Norymbergii.25 kwietnia 1941 umieszczono go w wydzielonym tylko dla księży i osób duchownych specjalnym bloku 28 znajdującym się w obozie koncentracyjnym w Dachau.Biskup podobni jak wszyscy księża otrzymał nr obozowy 24544 oraz pasiak z czerwonym trójkątem,oznaczającym więźnia politycznego.W obozie w wyniku wycieńczenia i głodu zapadł na tyfus.17 stycznia jego stan znacznie się pogorszył i skierowano go do obozowego rewiru dla chorych.26 stycznia 1943 pielęgniarz Józef Sniess dał mu w rękę śmiercionośny zastrzyk z fenolu mówiąc"In Ewigkeit"(pol."Na wieczność").Zastrzyk spowodował śmierć biskupa.Cztery dni później 30 stycznia jego ciało zostało spalone w obozowym krematorium.Dwa dni po śmierci Michała Kozala Polskie Radio Londyn podało ten fakt do wiadomości publicznej.Wywołało to duże zaniepokojenie Niemców,którzy obawiali się,że na terenie obozu w Dachau znajduje się ukryta radiostacja przekazująca aliantom informacje drogą radiową.Rodzinie odmówiono zwrotu rzeczy osobistych,a także wydania prochów,które rozsypano na terenie obozu.Księżom zakazano nawet modłów oraz odprawienia mszy.
Proces beatyfikacyjny
Po uwolnieniu z Dachau,latem 1945 r.ks.kanonik Bolesław Kunka z Włocławka opracował memoriał o męczeńskim życiu biskupa Michała Kozala,który został przesłany do Rzymu z prośbą o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego.8 października 1960 na mocy specjalnego indultu prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego rozpoczęto diecezjalny proces informacyjny dla stwierdzenia świętości życia bpa Michała Kozala.14 czerwca 1987 został beatyfikowany w Warszawie podczas uroczystej mszy świętej,zamykającej II Krajowy Kongres Eucharystyczny przez papieża Jana Pawła II podczas jego pielgrzymki do Polski.
Patronat
8 października 2002 roku Rada Miasta Włocławka promulgowała uznanie przez Stolicę Apostolską Michała Kozala za patrona miasta,a 9 czerwca 2013 został ogłoszony patronem miasta i gminy Krotoszyn.Jest patronem Wyższego Seminarium Duchownego w Bydgoszczy,Prymasowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Gnieźnie i współpatronem od 2004 r.diecezji bydgoskiej.Wspomnienie liturgiczne bł.Michała Kozala w Kościele rzymskokatolickim obchodzone jest 14 czerwca.W polskim Kościele katolickim ma rangę wspomnienia obowiązkowego.