Iwan Wyhowski

Ukr.Іван Виговський(zm.16 marca 1664)szlachcic polski,pisarz wojska zaporoskiego,następnie hetman kozacki i w końcu wojewoda kijowski.W czasie powstania Chmielnickiego został w 1648,nad Żółtymi Wodami,wzięty do niewoli tatarskiej.Wykupiony przez Bohdana Chmielnickiego,został pisarzem generalnym wojska zaporoskiego,a następnie kierownikiem kancelarii hetmańskiej.Od 1657 w imieniu małoletniego syna Chmielnickiego Jerzego sprawował rządy na Ukrainie Naddnieprzańskiej.Był zwolennikiem porozumienia z Rzecząpospolitą Obojga Narodów,w 1658 zawarł w imieniu Hetmanatu unię hadziacką.Wcześniej(1 czerwca 1658)pokonał pod Połtawą oddziały prorosyjskiej opozycji(Martyn Puszkar,Jakiw Barabasz).W 1659 rozgromił armię rosyjską w bitwie pod Konotopem.Przeciwko postanowieniom unii hadziackiej wybuchło jednak wkrótce(z inspiracji Rosji)powstanie kozackie tzw.czerni,czyli miejscowego chłopstwa ruskiego,które doprowadziło w 1659 do odebrania hetmaństwa Wyhowskiemu.Buławę po nim przejął Jerzy Chmielnicki.Ożeniony z Aleną Statkiewicz,córką Bohdana Statkiewicza,senatora Wielkiego Księstwa Litewskiego.W 1660 został wojewodą kijowskim.Walczył pod Lubarem i pod Cudnowem.Oskarżony o knowania z Rosją przez rywalizującego z nim o przywództwo Pawła Teterę,został rozstrzelany przez wojsko koronne.Według Janusza Tazbira odbyło się to bez śledztwa i sądu.
Innego zdania był Eustachy Iwanowski,który napisał:
Roku 1664 w Korsuniu został rozstrzelanym Wyhowski,wojewoda Kijowski,nie przez Czarnieckiego,jak sądzą błędnie,ale z wyroku sądu wojennego.Zdaniem Zbigniewa Wójcika Wyhowski skłaniał się coraz wyraźniej ku Tatarom i Turkom,przy pomocy których spodziewał się uwolnić Ukrainę od Polaków i Rosjan.Pułkownik Sebastian Machowski wykonując rozkaz Jana Kazimierza(7 stycznia 1664),aby„żadnego respektu nie mając i braku osób nie czyniąc,sądzili i dekret[wyrok]swój zaraz do egzekucji skutecznej przywodzili,to przed oczyma mając,że gdyby albo oziębłość jaka w tym była,albo zwłoka zbyteczna nastąpiła,pewnie by ta konjuracyja[sprzysiężenie]z tych ludzi domowa wnet,ile w tych tu krajach już nie pierwsza rebellia,sensim urosła'"postąpił tak,że wraz z Teterą zwabili Wyhowskiego do Korsunia.Tutaj obaj żandarmi Rzeczypospolitej zainscenizowali parodię sądu,w wyniku którego Iwan Wyhowski,jeden z twórców unii hadziackiej,człowiek,któremu Rzeczpospolita bardzo dużo zawdzięczała i na którym wiele w swoim czasie zbudować zamierzała,został przez oddział egzekucyjny polski rozstrzelany(16 III).Musimy wyraźnie stwierdzić,że Machowski nie działał tu samowolnie,lecz do takiego rozwiązania sprawy miał całkowite pełnomocnictwo królewskie,działał więc w imieniu najwyższych władz Rzeczypospolitej.