Historia hymnu
Pierwotnie hymn,jako Pieśń Legionów Polskich we Włoszech,został napisany przez Józefa Wybickiego.Autor melodii opartej na motywach ludowego mazurka(właściwie mazura)jest nieznany.Początkowo sądzono,że melodię tę skomponował książę Michał Kleofas Ogiński(twórca słynnego poloneza Pożegnanie ojczyzny),potem materiały archiwalne temu zaprzeczyły i do dziś najczęściej autorzy śpiewników i prac naukowych podają określenie"melodia ludowa"(a niektórzy dodają do tego asekuracyjny znak zapytania).Pieśń powstała w dniach 16-19 lipca 1797 we włoskim miasteczku Reggio nell'Emilia w Republice Cisalpińskiej(w dzisiejszych Włoszech).Pierwszy raz została wykonana publicznie 20 lipca 1797 roku.Tekst ogłoszono po raz pierwszy w Mantui w lutym 1799 w gazetce"Dekada Legionowa".Od samego początku z aplauzem została przyjęta przez Legiony Dąbrowskiego.Z początkiem 1798 znana była już we wszystkich zaborach.Śpiewana była podczas triumfalnego wjazdu gen.H.Dąbrowskiego i J.Wybickiego do Poznania 3 listopada 1806 r.podczas powstania listopadowego(1830),styczniowego(1863),przez Polaków na Wielkiej Emigracji,w czasie rewolucji 1905,I i II wojny światowej.Tekst Mazurka był tłumaczony przez poetów solidaryzujących się z walczącą Polską i znany był w 17 językach,m.in.niemieckim,francuskim,angielskim,rosyjskim,węgierskim,chorwackim,macedońskim,serbskim,słowackim,litewskim oraz żmudzkim.Podczas Wiosny Ludów(1848)Mazurek Dąbrowskiego śpiewany był na ulicach Wiednia,Berlina i Pragi,gdzie cieszył się szczególną popularnością.Mazurek Dąbrowskiego był wykorzystywany w utworach muzycznych.Jako jeden z pierwszych użył go Karol Kurpiński,który skomponował w 1821 fortepianową(organową)Fugę na jego temat.Fuga ta,zinstrumentowana przez autora,zabrzmiała pod jego batutą 1 stycznia 1831 roku w wykonaniu orkiestry Opery Warszawskiej.Ryszard Wagner wykorzystał melodię Mazurka w uwerturze Polonia skomponowanej po upadku powstania listopadowego.Grano ją pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej,gdy zabronione było granie polskiego hymnu.W zmienionej postaci użyto muzyki hymnu w nazistowskim filmie propagandowym Powrót do ojczyzny(Heimkehr).Na melodię polskiego hymnu śpiewano na Śląsku popularną patriotyczną pieśń pt."Długo nasz Śląsk ukochany..."do słów śląskiego poety oraz pisarza Konstantego Damrota.W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku węgierskie jednostki stacjonujące w Warszawie sympatyzowały z walczącymi Polakami.Orkiestra 5 węgierskiej dywizji rezerwowej odegrała dla warszawiaków Mazurka Dąbrowskiego na Ursynowie.
Wpływ polskiego hymnu na inne pieśni narodowe
Polski hymn narodowy stał się protoplastą dla innych słowiańskich hymnów i pieśni.Słowacy śpiewali:Hej,Slováci,ešte naša slovenská reč žije.Autorem w 1834 r.był Samo Tomášik,pastor luterański.Ten tytuł później został zamieniony przez Czechów na Hej,Slované.Pieśń stała się pieśnią wszystkich Słowian po zjeździe wszechsłowiańskim w 1848 roku w Pradze.Łużyczanie mają pieśń Hišće Serbstwo njezhubjene(Jeszcze Łużyce nie zginęły)napisaną przez Handrija Zejlera w 1845 r.na wzór Mazurka Dąbrowskiego,a Chorwaci pieśń Još Hrvatska ni propala(Jeszcze Chorwacja nie umarła)z 1833 autorstwa Ferdynanda Livadicia.Tekst ukraińskiego hymnu narodowego z 1863,zaczynającego się od słów Ще не вмерла Україна(Jeszcze nie umarła Ukraina),jest kolejnym przykładem,jak polska pieśń wyzwoleńcza,która stała się późniejszym oficjalnym hymnem narodowym,promieniowała na ludy ościenne.W czasie Powstania listopadowego 1831 roku Mazurek Dąbrowskiego zawędrował na Żmudź jako pieśń ludowa pt."Pieśń Żmudzinów teleszewskiego powiatu w wojnie r.1813".Do melodii polskiego hymnu napisano siedem zwrotek tekstu po żmudzku.
Pierwsza zwrotka w polskim tłumaczeniu brzmi:
"Jeszcze Polska nie zginęła,gdy Żmudzini żyją I Żmudź walkę rozpoczyna,gdy się w Polsce biją.Polacy z Rusią,ze Żmudzią i Litwą Wywalczą swobody tak świętą bitwą".
Tekst
| Aktualna treść | Tekst według pisowni rękopisu Wybickiego |
|---|---|
|
Jeszcze Polska nie zginęła,Kiedy my żyjemy.Co nam obca przemoc wzięła,Szablą odbierzemy.
Marsz,marsz,Dąbrowski,Z ziemi włoskiej do Polski.Za twoim przewodem Złączym się z narodem. Przejdziem Wisłę,przejdziem Wartę,Będziem Polakami.Dał nam przykład Bonaparte,Jak zwyciężać mamy. Marsz,marsz,Dąbrowski... Jak Czarniecki do Poznania Po szwedzkim zaborze,Dla ojczyzny ratowania Wrócim się przez morze. Marsz,marsz,Dąbrowski... Już tam ojciec do swej Basi Mówi zapłakany Słuchaj jeno,pono nasi Biją w tarabany. Marsz,marsz,Dąbrowski... |
Jeszcze Polska nie umarła,kiedy my żyjemy.Co nam obca moc wydarła,szablą odbijemy.
Marsz,marsz,Dąbrowski do Polski z ziemi włoski za Twoim przewodem złączem się z narodem. Jak Czarnecki do Poznania wracał się przez morze dla ojczyzny ratowania po szwedzkim rozbiorze. Marsz,marsz,Dąbrowski... Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę będziem Polakami dał nam przykład Bonaparte jak zwyciężać mamy. Marsz,marsz,Dąbrowski... Niemiec,Moskal nie osiędzie,gdy jąwszy pałasza,hasłem wszystkich zgoda będzie i ojczyzna nasza. Marsz,marsz,Dąbrowski... Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakany:"słuchaj jeno,pono nasi biją w tarabany". Marsz,marsz,Dąbrowski... Na to wszystkich jedne głosy:"Dosyć tej niewoli mamy Racławickie Kosy,Kościuszkę,Bóg pozwoli". |
Pierwsza zwrotka hymnu nawiązuje do ostatniego rozbioru Polski.Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej,w 1795 terytorium Rzeczypospolitej zostało całkowicie rozdzielone pomiędzy Rosję,Prusy i Austrię.Zwrotka wyraża zatem patriotyzm i wiarę w odzyskanie niepodległości.Po III rozbiorze Rzeczypospolitej znaczna liczba polskich żołnierzy wyemigrowała do Francji i Włoch.W styczniu 1797 generał Jan Henryk Dąbrowski na mocy umowy z rządem lombardzkim,w porozumieniu z Francuzami,utworzył Legiony Polskie.W refrenie autor,który współtworzył Legiony,wyraził nadzieję powrotu do Polski pod dowództwem gen.Dąbrowskiego.Nadzieja legionistów na powrót do Polski była jednak związana z walkami prowadzonymi pod zwierzchnictwem generała Napoleona Bonaparte,który już wówczas odnosił sukcesy wojskowe w północnych Włoszech,a kilka lat później rządził Francją.W drugiej zwrotce(a trzeciej zwrotce w rękopisie Wybickiego)hymnu autor wyraził przekonanie,iż z pomocą Bonapartego żołnierze podążając z zachodu poprzez rzekę Wartę i południa poprzez Wisłę byliby w stanie przywrócić niepodległą Polskę.Trzecia zwrotka(druga według oryginalnego rękopisu)nawiązuje do Stefana Czarnieckiego,dowódcy polskiego w czasie potopu szwedzkiego w XVII wieku.W oryginalnym rękopisie Wybickiego występuje czwarta zwrotka,której brak we współczesnym hymnie.W zwrotce tej autor doradza,iż jedynym warunkiem obronienia się przed dwoma największymi zaborcami,tj.Prusami(Niemiec) i Rosją(Moskal),będzie ogólnonarodowa zgoda.Czwarta zwrotka(piąta według rękopisu)stanowiła dla pozostających na emigracji legionistów obraz Polaków pozostających w Ojczyźnie i wysłuchujących tarabanu na znak zbliżających się polskich wojsk.W szóstej zwrotce(w rękopisie)Józef Wybicki nawiązał do Tadeusza Kościuszki,zwycięskiego dowódcy z bitwy pod Racławicami w czasie powstania w 1794 r.Wyraził również ufność w Opatrzność Bożą.Podsumowując,słowa Pieśni Legionów Polskich we Włoszech nawiązywały do wzniosłych wydarzeń z dziejów polskiego oręża oraz współczesnych zwierzchników wojskowych,w których pokładano nadzieję na powrót do Ojczyzny i odzyskanie niepodległości.
Często popełniane błędy
Wiele osób przeinacza drugi wers i zamiast...kiedy my żyjemy...śpiewa...póki my żyjemy....W oryginalnym tekście Wybickiego i obowiązującym tekście Hymnu jest forma kiedy i tylko ona jest poprawna.Innym często popełnianym błędem jest śpiewanie dwóch równych nut(dwóch ósemek)w miejscu,w którym pierwsza powinna być trzy razy dłuższa od drugiej(ósemka z kropką i szesnastka).Ósemka z szesnastką to rytm,który pokrywa się z sylabami"Je-szcze";"Nie zgi"(pierwsza sylaba od słowa"zginęła");"Kie-dy";"Co nam";"przemoc";"szablą";"Z zie-mi".
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz