Kazimierz Dziewanowski

Pseud.Karol Jeż,Karol Grodkowski,Jan Kasprzyk[wspólnie z Wiesławem Nowakowskim];ur.7 listopada 1930 r.w Warszawie,zm.20 sierpnia 1998 r.w Piszu)polski pisarz,dziennikarz,reportażysta,podróżnik i dyplomata.

Życiorys

Syn Kazimierza Dziewanowskiego i Krystyny Rosé.Podczas II wojny światowej uczył się na tajnych kompletach Gimnazjum im.Jana Zamoyskiego w Warszawie,po wojnie także gimnazjum w Konstancinie-Jeziornie.W 1946 r.zadebiutował jako dziennikarz na łamach pisma"Młoda Rzeczpospolita".Od 1948 do 1954 r.pracował w redakcji pisma"Nowa Wieś",studiował w tym czasie na Wydziale Filologii Angielskiej i Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.Od 1955 do 1967 r.członek redakcji tygodnika"Świat".W 1961 r.wespół z Lechem Pijanowskim był współautorem scenariusza filmu fabularnego pt."Droga na Zachód"(reż.Bohdan Poręba,Ryszard Ber),jednak wycofał swe nazwisko z czołówki filmu po nieuzgodnionych ingerencjach w ostateczną wersję scenariusza.W latach 1964-1970 pisywał recenzje do miesięcznika"Nowe Książki".Od 1968 do 1974 r.pracował w dziale zagranicznym"Życia Warszawy",w latach 1971-1972 publikował też reportaże zagraniczne w"Dookoła świata".Od 1973 do 1981 r.członek redakcji pisma"Literatura".W latach 1980-1981 działacz Komitetu Porozumiewawczego Środowisk Twórczych i Naukowych oraz Konwersatorium"Doświadczenie i Przyszłość".W sierpniu 1980 r.przebywał w Stoczni Gdańskiej podczas strajków robotniczych.W 1981 r.zastępca redaktora naczelnego"Tygodnika Solidarność".Był także rzecznikiem prasowym Komitetu Organizacyjnego Kongresu Kultury Polskiej(jego obrady przerwało ogłoszenie stanu wojennego w Polsce,13 grudnia 1981 r.)Współredagował opozycyjne pismo drugoobiegowe"21".Od 1983 r.współpracował z"Przeglądem Powszechnym".Pod koniec lat 80 uczestniczył w pracach Komitetu Kultury Niezależnej.Był członkiem komisji reform politycznych Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie.W 1989 r. rał udział w obradach"Okrągłego Stołu"po stronie opozycji demokratycznej(podzespół do spraw środków masowego przekazu).Od 1990 do listopada 1993 r.był ambasadorem Polski w Stanach Zjednoczonych.Od 1993 do 1998 r.współpracował,jako komentator,z dziennikiem"Rzeczpospolita"(m.in.rubryka"Zawsze w sobotę").Po jego śmierci,21,22 i 29 sierpnia 1998 r.na łamach"Rzeczpospolitej"ukazał się cykl tekstów wspomnieniowych(wśród autorów znaleźli się:Lech Wałęsa,Tadeusz Mazowiecki,Krzysztof Skubiszewski,Stefan Bratkowski,Wojciech Adamiecki,Jan Nowak-Jeziorański,Zbigniew Brzeziński i Janusz Onyszkiewicz).Od 2002 r.w Stanach Zjednoczonych przyznawana jest(przez Polish Institute of Arts and Sciences of America oraz ambasadę polską w Waszyngtonie)Nagroda im.Kazimierza Dziewanowskiego.Członek Związku Literatów Polskich(1969-1983,w latach 1978-1982 członek Zarządu Głównego i Prezydium Związku),Stowarzyszenia Pisarzy Polskich(1989-1998;współzałożyciel stowarzyszenia w 1989 r. i Członek Zarządu Głównego),Polskiego PEN Clubu(1988-1998) i Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego.Był jednym z Fundatorów"Fundacji Polska w Europie".Jego żona,Honorata Dziewanowska(zm.2005 r.)była redaktorką książek;córka,Krystyna Dziewanowska-Stefańczyk także redaktorem(pracowała m.in.w wydawnictwie"Prószyński i S-ka").

Wyróżnienia i nagrody

• Nagroda im.Juliana Bruna(1955 r.)
• Nagrody Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP(za książki:"Archanioły i szakale"1966 r. i "Złoto piasków"1977 r.)
• Nagroda Alana Ayckbourna i Michaela Frayna(1987 r.)
• Nagroda Dziennikarzy Niezależnych(1987 r.)
• Nagroda Kulturalna Solidarności(1987 r.za książkę"Złom żelazny,śmiech pokoleń")
• Nagroda im.Bolesława Prusa(za publikacje w"Przeglądzie Powszechnym")
• Nagroda Polskiego PEN Clubu im.Ksawerego Pruszyńskiego(1989 r.)

Twórczość

• Świadek w kraju Kafki(reportaże;Iskry 1957 r.)
• Mahomet i pułkownicy.Reportaż ze skrzyżowania wszystkich dróg świata(Iskry 1960 r.wydanie 2 uzupełnione:1963 r.seria:"Świat się zmienia")
• 5000 kilometrów przyszłości(reportaże;wespół z Aleksandrem Minkowskim;Iskry 1961 r.seria:"Świat się zmienia")
• Reportaż o szkiełku i oku(sylwetki polskich uczonych;Iskry 1963,1977 r.)
• Skorpion w namiocie biurowym(reportaż;Książka i Wiedza 1964 r.)
• Archanioły i szakale.Reportaż sprzed potopu(Iskry 1965,1967 r.seria:"Naokoło świata")
• Mój kolega czarownik(reportaże;Iskry 1967 r.seria:"Naokoło świata")
• Kairskie ABC(przewodnik-reportaż;Iskry 1968,1974 r.)
• Księga zdziwień(reportaże;Iskry 1972 r.)
• Ocalenie faraona Ramzesa(reportaże;Ruch 1972 r.)
• Siedem miejsc osobliwych(reportaże;Krajowa Agencja Wydawnicza 1975 r.)
• Złoto piasków(reportaże;Czytelnik 1976,1978 r.)
• Biblia i karabin(reportaże;Krajowa Agencja Wydawnicza 1979 r.)
• Świat skarbów i tajemnic(książka dla młodzieży;Nasza Księgarnia 1978 r.)
• Brzemię białego człowieka(tom I;Czytelnik 1981 r.​ISBN 83-07-0045-7-8​;tom II;Czytelnik 1989 r.​ISBN 83-07-0142-1-2​;wydanie całości:Oficyna Wydawnicza Rytm 1996 r.​ISBN 83-85249-92-3​)
• Właśnie wróciłem(wybór reportaży;Iskry 1981 r.​ISBN 83-20702-98-4​;seria:"Biblioteka Literatury Faktu")
• Zapowiada się ostra zima(opowieść;Iskry 1981 r.​ISBN 83-20702-38-0​)
• O kulawym diable i jego kulawym dziele(eseje;II obieg wydawniczy;Wydawnictwo Komitetu Kultury Niezależnej 1985 r.)
• Złom żelazny,śmiech pokoleń(eseje;Libella,Paryż 1987 r.II obieg wydawniczy:"S"1987 r.Pokolenie 1989 r.)
• Brzemię białego człowieka(tom II;Czytelnik 1989 r.​ISBN 83-07-0142-1-2​;wydanie całości:Oficyna Wydawnicza Rytm 1996 r.​ISBN 83-85249-92-3​)
• Paradoks niewoli(publicystyka;II obieg wydawniczy;Wers 1989 r.)
• Polityka w sercu Europy(publicystyka;Oficyna Wydawnicza Rytm 1995 r.​ISBN 83-86-6780-9-7​)

Przekłady

• Louis E.Lomax,Bunt Murzynów(Iskry 1966 r.seria:"Świat się zmienia")
• Super-Ameryka.Szkice o kulturze i obyczajach[t.I-II](współautor tłumaczenia;wespół z Wiesławem Górnickim,Danielem Passentem i Ewą Życieńską;wybór Wiesław Górnicki,Jerzy Kossak;Państwowy Instytut Wydawniczy 1970 r.seria:"Plus Minus Nieskończoność")
• Farley Mowat,Ginące plemię(wespół z Lechem Jęczmykiem;Iskry 1972 r.seria:"Naokoło świata";Muza 1997 r.​ISBN 83-70-7981-8-7​)

Prace edytorskie i redakcyjne

• 44 opowiadania prawdziwe(autor wyboru;Iskry 1967 r.)
• Ahmadou Kourouma,Fama Dumbuya,najprawdziwszy Dumbuya na białym koniu(autor wstępu;przekł.Zbigniew Stolarek;ilustr.Jerzy Jaworowski;Państwowy Instytut Wydawniczy 1975 r.)
• Hanna Krall,Trudności ze wstawaniem(autor posłowia;II obieg wydawniczy:Pokolenie 1988 r.wydanie pt.:Trudności ze wstawaniem.Okna,Alfa 1990 r.​ISBN 83-70-0130-0-7​;seria:"Z Tukanem")
• Zbigniew Brzeziński,Wielka szachownica:główne cele polityki amerykańskiej(autor przedmowy;przekł.Tomasz Wyżyński;Świat Książki 1998 r.​ISBN 83-71-2974-1-6​)