Ur.22 listopada 1929 w Wilnie polska profesor biologii(parazytologia,zoologia),członek zwyczajny Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,związana z Instytutem Parazytologii PAN im.Witolda Stefańskiego.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodziła się w Wilnie w rodzinie nauczycielskiej,jako druga córka Jana Kowala i Anny z domu Meleniewskiej.Miała też młodszą siostrę i brata(bliźnięta).Po wybuchu II wojny światowej do roku 1941 w czasie sowieckiej,a następnie niemieckiej okupacji,chodziła do wileńskiej szkoły powszechnej,a w latach 1941–1944 uczyła się na tajnych kompletach.Po zakończeniu wojny,po repatriacji osiedliła się z rodzicami w Toruniu.W roku 1946 zdała maturę w I Liceum im.Mikołaja Kopernika w Toruniu,gdzie ojciec podjął pracę w gimnazjum.Studiowała zoologię początkowo na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UMK,a od roku 1947 na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego(rodzina zamieszkała w Warszawie).W okresie studiów walczyła z ciężką gruźlicą,którą rozpoznali u niej lekarze Szwedzkiego Czerwonego Krzyża.
Przebieg pracy zawodowejJeszcze przed skończeniem studiów była zastępcą asystenta w Zakładzie Zoologii Systematycznej profesora Tadeusza Jaczewskiego,w którym zajmowała się opracowywaniem starej kolekcji pcheł.Na podstawie pracy nt.„Przyczynek do znajomości pcheł(Aphaniptera)Polski”otrzymała w roku 1952 tytuł magistra filozofii w zakresie zoologii.W roku 1955 uzyskała przeniesienie do Zakładu Parazytologii profesora W.L.Wiśniewskiego,gdzie prowadzono interesujące ją badania ekosystemów wodnych(krążenia pasożytów w biocenozach jezior).Powierzoną jej tematyką przywr z nadrodziny Diplostomoidea zajmowała się niezmiennie przez kolejne dziesięciolecia,zyskując uznanie w kraju i za granicą.Po nagłej śmierci prof.Wiśniewskiego,gdy jego zakład zlikwidowano, K.Niewiadomska otrzymała w roku 1959 stanowisko starszego asystenta w Zakładzie Parazytologii PAN(przekształconym później w Instytut Parazytologii PAN).Samodzielnie opracowała tam zgromadzone w UW wyniki badań pisząc pracę nt.„Badania nad biologią europejskich gatunków przywr z rodzaju Tylodeophys Diesing,1850 r.(Diplostomiae)”(promotor prof.dr W.Stefański).Na jej podstawie uzyskała w Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora.
W kolejnych latach otrzymała:
Zakres badań naukowych Badania nadrodziny Diplostomoidea Katarzyna Niewiadomska prowadziła korzystając najczęściej z osobiście zgromadzonego materiału doświadczalnego.Brała udział w wielomiesięcznych badaniach terenowych(do roku 1958 organizowanych przez prof.W.L.Wiśniewskiego.Przedmiotem badań były zbiorniki wodne na terenie Polski,Litwy,Rumunii,Finlandii.W Polsce jeziora mazurskie Gołdopiwo,Mamry Północne,Święcajty,Arklity,Dargin(kontynuacja programu prof.Wiśniewskiego) i inne,np.jeziora podgrzewane wodami zrzutowymi z Elektrowni Konin i jezioro Gopło.Na Litwie i w Rumunii pasożyty wód Niewiadomska badała m.in.w deltach Niemna i Dunaju.Opracowania naukowe dotyczyły zagadnień morfologii,systematyki,biologii i ewolucji przywr.Wyniki obserwacji cykli rozwojowych Diplostomoidea umożliwiły m.in.opracowanie nowej koncepcji dotyczącej ich ewolucji.W wyniku przeprowadzonych badań z rodziny Strigeidae został wyłączony gatunek Codonocephalus urniger,zostały też opisane trzy nowe gatunki furkocerkarii z rodziny Bulbocaudata.Za doniosłe są uważane pionierskie badania budowy układu nerwowego Diplostomoidea i jego przekształceń w czasie rozwoju osobniczego.
PublikacjeKatarzyna Niewiadomska jest autorką lub współautorką 175 publikacji,w tym 2 książek,28 rozdziałów w 9 książkach,65 prac oryginalnych,m.in.:
–Zarys parazytologii ogólnej/Katarzyna Niewiadomska[et al.]
–Pasożyty ssaków.Z.1,Owadożerne,nietoperze,zajęczaki i gryzonie:pasożyty wewnętrzne Parasiti Mammalium.Z.1,Insectivora,Chiroptera,Lagomorpha,Rodentia:Endoparasiti/oprac.Teresa Pojmańska;1998 r.
–Pasożyty ryb Polski:klucze do oznaczania Przywry-Digenea/Katarzyna Niewiadomska 2003 r.
–Robaki pasożytnicze w ekosystemach wodnych i lądowych/Teresa Pojmańska,Katarzyna Niewiadomska,Anna Okulewicz;2005 r.
–Pasożytnicze helminty Polski:gatunki,żywiciele,białe plamy/Teresa Pojmańska,Katarzyna Niewiadomska,Anna Okulewicz;2007 r.
–Przywry(Trematoda):część ogólna;część systematyczna Aspidogastrea,Digenea:Strigeida/Katarzyna Niewiadomska;2010 r.
Jest jednym z autorów opracowania Gatunki obce w faunie Polski,udostępnionego na stronie internetowej Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie(rozdział Pasożyty zawleczone ekspansywne i inwazyjne w faunie Polski).
Odznaczenia i wyróżnieniaZostała odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski(1998 r.)Otrzymała tytuł Honorowego Członka Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego i Rosyjskiego Towarzystwa Parazytologicznego.W roku 2007 otrzymała Medal im.K.Janickiego„Za zasługi dla parazytologii”.
Życie prywatneKatarzyna Kowal wyszła za mąż w roku 1951 za Stanisława Niewiadomskiego(1928–2008),również pochodzącego z Wilna,który był wówczas studentem architektury na Politechnice Warszawskiej,a później znanym warszawskim architektem.Byli zgodnym małżeństwem przez 56 lat,do chwili śmierci męża w roku 2008.Mieli dwie córki.Starsza,Magdalena(ur.1953 r.)została profesorem statystyki University of Michigan(Stany Zjednoczone).Młodsza,Anna Dorota(ur.1957 r.)mieszka we Francji;jest nauczycielką w liceum w Hawrze.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodziła się w Wilnie w rodzinie nauczycielskiej,jako druga córka Jana Kowala i Anny z domu Meleniewskiej.Miała też młodszą siostrę i brata(bliźnięta).Po wybuchu II wojny światowej do roku 1941 w czasie sowieckiej,a następnie niemieckiej okupacji,chodziła do wileńskiej szkoły powszechnej,a w latach 1941–1944 uczyła się na tajnych kompletach.Po zakończeniu wojny,po repatriacji osiedliła się z rodzicami w Toruniu.W roku 1946 zdała maturę w I Liceum im.Mikołaja Kopernika w Toruniu,gdzie ojciec podjął pracę w gimnazjum.Studiowała zoologię początkowo na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UMK,a od roku 1947 na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego(rodzina zamieszkała w Warszawie).W okresie studiów walczyła z ciężką gruźlicą,którą rozpoznali u niej lekarze Szwedzkiego Czerwonego Krzyża.
Przebieg pracy zawodowejJeszcze przed skończeniem studiów była zastępcą asystenta w Zakładzie Zoologii Systematycznej profesora Tadeusza Jaczewskiego,w którym zajmowała się opracowywaniem starej kolekcji pcheł.Na podstawie pracy nt.„Przyczynek do znajomości pcheł(Aphaniptera)Polski”otrzymała w roku 1952 tytuł magistra filozofii w zakresie zoologii.W roku 1955 uzyskała przeniesienie do Zakładu Parazytologii profesora W.L.Wiśniewskiego,gdzie prowadzono interesujące ją badania ekosystemów wodnych(krążenia pasożytów w biocenozach jezior).Powierzoną jej tematyką przywr z nadrodziny Diplostomoidea zajmowała się niezmiennie przez kolejne dziesięciolecia,zyskując uznanie w kraju i za granicą.Po nagłej śmierci prof.Wiśniewskiego,gdy jego zakład zlikwidowano, K.Niewiadomska otrzymała w roku 1959 stanowisko starszego asystenta w Zakładzie Parazytologii PAN(przekształconym później w Instytut Parazytologii PAN).Samodzielnie opracowała tam zgromadzone w UW wyniki badań pisząc pracę nt.„Badania nad biologią europejskich gatunków przywr z rodzaju Tylodeophys Diesing,1850 r.(Diplostomiae)”(promotor prof.dr W.Stefański).Na jej podstawie uzyskała w Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora.
W kolejnych latach otrzymała:
- 1964 r.stanowisko adiunkta w Zakładzie Parazytologii PAN
- 1973 r.stopień doktora habilitowanego w zakresie parazytologii na podstawie pracy nt.„Niektóre aspekty biologii i ewolucji Strigeata La Rue i ich znaczenie dla systematyki tej grupy przywr”
- 1974 r.stanowisko docenta
- 1988 r.tytuł profesora nadzwyczajnego
- 1991 r.stanowisko profesora
Zakres badań naukowych Badania nadrodziny Diplostomoidea Katarzyna Niewiadomska prowadziła korzystając najczęściej z osobiście zgromadzonego materiału doświadczalnego.Brała udział w wielomiesięcznych badaniach terenowych(do roku 1958 organizowanych przez prof.W.L.Wiśniewskiego.Przedmiotem badań były zbiorniki wodne na terenie Polski,Litwy,Rumunii,Finlandii.W Polsce jeziora mazurskie Gołdopiwo,Mamry Północne,Święcajty,Arklity,Dargin(kontynuacja programu prof.Wiśniewskiego) i inne,np.jeziora podgrzewane wodami zrzutowymi z Elektrowni Konin i jezioro Gopło.Na Litwie i w Rumunii pasożyty wód Niewiadomska badała m.in.w deltach Niemna i Dunaju.Opracowania naukowe dotyczyły zagadnień morfologii,systematyki,biologii i ewolucji przywr.Wyniki obserwacji cykli rozwojowych Diplostomoidea umożliwiły m.in.opracowanie nowej koncepcji dotyczącej ich ewolucji.W wyniku przeprowadzonych badań z rodziny Strigeidae został wyłączony gatunek Codonocephalus urniger,zostały też opisane trzy nowe gatunki furkocerkarii z rodziny Bulbocaudata.Za doniosłe są uważane pionierskie badania budowy układu nerwowego Diplostomoidea i jego przekształceń w czasie rozwoju osobniczego.
PublikacjeKatarzyna Niewiadomska jest autorką lub współautorką 175 publikacji,w tym 2 książek,28 rozdziałów w 9 książkach,65 prac oryginalnych,m.in.:
–Zarys parazytologii ogólnej/Katarzyna Niewiadomska[et al.]
–Pasożyty ssaków.Z.1,Owadożerne,nietoperze,zajęczaki i gryzonie:pasożyty wewnętrzne Parasiti Mammalium.Z.1,Insectivora,Chiroptera,Lagomorpha,Rodentia:Endoparasiti/oprac.Teresa Pojmańska;1998 r.
–Pasożyty ryb Polski:klucze do oznaczania Przywry-Digenea/Katarzyna Niewiadomska 2003 r.
–Robaki pasożytnicze w ekosystemach wodnych i lądowych/Teresa Pojmańska,Katarzyna Niewiadomska,Anna Okulewicz;2005 r.
–Pasożytnicze helminty Polski:gatunki,żywiciele,białe plamy/Teresa Pojmańska,Katarzyna Niewiadomska,Anna Okulewicz;2007 r.
–Przywry(Trematoda):część ogólna;część systematyczna Aspidogastrea,Digenea:Strigeida/Katarzyna Niewiadomska;2010 r.
Jest jednym z autorów opracowania Gatunki obce w faunie Polski,udostępnionego na stronie internetowej Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie(rozdział Pasożyty zawleczone ekspansywne i inwazyjne w faunie Polski).
Odznaczenia i wyróżnieniaZostała odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski(1998 r.)Otrzymała tytuł Honorowego Członka Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego i Rosyjskiego Towarzystwa Parazytologicznego.W roku 2007 otrzymała Medal im.K.Janickiego„Za zasługi dla parazytologii”.
Życie prywatneKatarzyna Kowal wyszła za mąż w roku 1951 za Stanisława Niewiadomskiego(1928–2008),również pochodzącego z Wilna,który był wówczas studentem architektury na Politechnice Warszawskiej,a później znanym warszawskim architektem.Byli zgodnym małżeństwem przez 56 lat,do chwili śmierci męża w roku 2008.Mieli dwie córki.Starsza,Magdalena(ur.1953 r.)została profesorem statystyki University of Michigan(Stany Zjednoczone).Młodsza,Anna Dorota(ur.1957 r.)mieszka we Francji;jest nauczycielką w liceum w Hawrze.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz