Rządy namiestnicze.Zbrodnia gąsawska. |
Usamodzielnienie Pomorza Gdańskiego
Po przedwczesnej śmierci Leszka Białego rozpoczął się okres walk książąt dzielnicowych o Kraków i związany z tym upadek pryncypatu.Dla władcy Pomorza Gdańskiego oznaczało to możliwość usamodzielnienia się.Wcześniejsi przedstawiciele dynastii Sobiesławiców
sprawowali władzę jedynie jako namiestnicy książąt-seniorów władających
w Krakowie.Teraz Świętopełk przybrał tytulaturę książęcą.Swoim
braciom Warcisławowi,Samborowi i Raciborowi wydzielił odrębne dzielnice.Przystąpił do tworzenia własnej hierarchii urzędniczej dla administracji terytorialnej(kasztelanowie) i dworu(wojewoda,podkomorzy,skarbnik itp.)co zapewniło mu poparcie miejscowego możnowładztwa dla idei samodzielności Pomorza Gdańskiego.W 1231 uzyskał dla siebie,swojej rodziny i swojego księstwa protekcję papieską.Nadal aktywnie wspierał chrystianizację Prus.W 1234 wraz z bratem Samborem uczestniczył w kampanii polsko-krzyżackiej,zakończonej zwycięską bitwą z Prusami nad rzeką Dzierzgoń.W związku z misjami pruskimi sprowadził z Krakowa zakon dominikanów,których osadził przy istniejącym w Gdańsku kościele św.Mikołaja.Około 1236/1237 rozszerzył swoje księstwo,przyłączając do niego ziemię sławieńską oraz zajmując gród w Nakle nad Notecią.
Okres wojen
W latach 1237-1238 Świętopełk prowadził wojnę przeciwko koalicji utworzonej przez jego młodszych braci Sambora i Racibora,wspierających ich książąt meklemburskich oraz zakon krzyżacki.Popadł także w konflikt z biskupem kujawskim Michałem,któremu podlegało Pomorze Gdańskie,a książę kujawski Kazimierz odebrał mu gród w Bydgoszczy.W latach 1242-1248
wystąpiła przeciw Świętopełkowi koalicja złożona z Krzyżaków,biskupa
kujawskiego,książąt pomorskich Sambora i Racibora,Konrada
mazowieckiego z synami oraz synów Odonica Przemysła I i Bolesława
Pobożnego.Początkowo książęta wielkopolscy odebrali mu Nakło,Kazimierz Kujawski Wyszogród a Krzyżacy Sartowice.Świętopełk,by się bronić,sprzymierzył się z pogańskimi Prusami i
przejściowo także Litwinami.Podczas wojny zginął prawdopodobnie jeden z
synów Świętopełka,Jan,a drugi,Mściwój,został oddany Krzyżakom jako zakładnik.W 1248 Świętopełk zgodził się odstąpić Krzyżakom należące do Pomorza tereny na wschodnim brzegu Wisły.W latach 1252-1253 doszło do jeszcze jednej wojny między Świętopełkiem a zakonem krzyżackim,po czym zawarto pokój na warunkach proponowanych w 1248.W tym samym czasie zachodniopomorski Barnim I
bezskutecznie próbował zagarnąć ziemię sławieńską i słupską.Uspokojenie sytuacji na innych frontach pozwoliło Świętopełkowi w latach
1253-1256 podjąć walkę z synami Odonica i zająć Nakło,ale wobec trudności z jego utrzymaniem,Pomorzanie odstąpili ten gród
Wielkopolsce w zamian za okup pieniężny.Z kolei z Kazimierzem kujawskim
udało się Świętopełkowi zawrzeć sojusz,dzięki czemu mógł w latach 1257-1259 odeprzeć najazd Bolesława Pobożnego i Warcisława III dymińskiego,których pokonał w bitwie pod Słupskiem.
Lokacja Gdańska i inne zasługi Świętopełka
Za jego czasów nastąpił rozwój gospodarczy Pomorza Gdańskiego.Stołeczny Gdańsk otrzymał prawa miejskie na wzór Lubeki(zarówno określenie zasięgu miasta lokowanego przez Świętopełka,jak i
data tej lokacji nie zostały dotąd jednoznacznie ustalone;część badaczy
uważa,że lokacja ta odnosi się do terytorium dzisiejszego Głównego Miasta,inni,że chodzi o późniejsze Stare Miasto;podawane są daty od 1224 do 1263).Powstały klasztory:dominikanów w Gdańsku,cysterek w Żarnowcu(była to żeńska filia opactwa w Oliwie) i cystersów w Bukowie koło Darłowa w ziemi sławieńskiej.Był najwybitniejszym władcą z dynastii Sobiesławiców.Potrafił osiągnąć i obronić niezawisłość swojego księstwa oraz
przyczynić się do jego rozwoju.Był też pierwszym z polskich władców
dzielnicowych,który musiał toczyć ciężkie boje z zakonem krzyżackim.Nowożytni działacze kaszubscy,uważający średniowiecznych władców Pomorza za"książąt kaszubskich",nadali mu przydomek"Wielki".
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz