Biografia
1908-1939
Pochodził z pomorskiej rodziny ziemiańskiej,właścicieli pałacu w Małej Komorzy pod Tucholą.Ukończył szkołę w Poznaniu,od 20 września 1926 do 24 kwietnia 1927 pełnił służbę w Dywizjonie Szkolnym Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu,odbył też praktykę w 15 Pułku Ułanów Poznańskich.Następnie studiował polonistykę i ekonomię na Uniwersytecie Poznańskim,jednak studiów nie ukończył.Był członkiem poznańskiej grup literackich„Loża” i „Klub Szyderców”.Współpracował z pismami:„Kurjer Warszawski”,„Gazeta Polska”.W latach 1929-1931 studiował w paryskiej Haute École des Sciences Sociales,tych studiów także nie ukończył.Następnie odbył wiele podróży zagranicznych(m.in.do Chin,Japonii,Etiopii,Indii,Afganistanu,Syjamu,Birmy,Indochin,Mongolii,Formozy(Tajwanu),USA,ZSRR,krajów Europy Zachodniej),które opisywał w reportażach publikowanych m.in.w„Wiadomościach Literackich”(m.in.jesienią 1932 r.opublikował tam 12-odcinkowy cykl„Wzdłuż i wszerz przez ZSRR”).Przeprowadził wiele wywiadów publikowanych w polskiej prasie(jako pierwszy z Alfredem Douglasem,następnie m.in.z Gandhim,Haile Selassie I,Rooseveltem,Chaplinem,Dreiserem,Eisensteinem,Gide’em).Wybuch II wojny światowej zastał go w Paryżu.
1939-1945
Po wybuchu II wojny światowej pracował początkowo jako korespondent wojenny.W kampanii francuskiej 1940 był oficerem Oddziału I Sztabu 1 Dywizji Grenadierów,dostał się do niewoli,z której uciekł w 1942 r.Następnie działał we francuskim ruchu oporu,przedostał się do Wielkiej Brytanii,w 1944 r.został skierowany do pracy w Polish Information Center w Nowym Jorku odbył podróże po USA,informując o polskim czynie zbrojnym.W tym samym roku rozpoczął służbę w 1 Dywizji Pancernej,był korespondentem wojennym,walczył w Belgii i Holandii.Współpracował min.z czasopismem Polska Walcząca,w którym wypowiadał się aktywnie na temat losów polskich jeńców(pisząc również pod pseudonimem Jacek Lis),a także z wojenną prasą emigracyjną(m.in.londyńskim„Tygodniku Polskim”,„Wiadomościach Polskich”).
1945-1974
Po II wojnie światowej przebywał na emigracji w Niemczech,Francji,Anglii,w 1945 r.osiedlił się w Nowym Jorku,przejściowo także w Buffalo.Współpracował z paryską„Kulturą”Jerzego Giedroycia i Tygodnikiem Polskim.W lipcu 1948 r.na dwa miesiące przyjechał do Polski,swoją relację z wizyty opublikował częściowo na łamach„Kultury”pod tytułem„Wracam z Polski”.Pozytywny obraz odbudowy kraju po II wojnie światowej i pominięcie w reportażu totalitarnego charakteru państwa komunistycznego spotkało się z gwałtowną krytyką kół emigracyjnych(o zdradę oskarżyli go Jan Lechoń i Zygmunt Nowakowski).Całość reportażu opublikował własnym sumptem Jerzy Giedroyc pt.Wracam z Polski.1948 r.w 1949 r.W Nowym Jorku pracował w Fundacji Kościuszkowskiej(jako asystent zarządu w latach 1955-1956),współpracował z Fundacją Paderewskiego.Od 1954 r.był prezesem Amerykańskiej Rady Polskich Klubów Kulturalnych,od 1960 r.prowadził razem z Aleksandrem Hertzem antykwariat druków słowiańskich,był też członkiem zarządu Polish Institute of Arts and Sciences of America.Publikował w prasie emigracyjnej,m.in.w„Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza”,„Wiadomościach”,„Kulturze”,„Związkowcu”.Od lat 60 współpracował z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa.W 1972 r.ponownie odwiedził Polskę.W 1975 r.jego prochy sprowadzono z USA i pochowano na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Twórczość
Debiutował w 1928 r.wspomnieniami myśliwskimi O świcie,Ze wspomnień i tematów myśliwskich z przedmową Juliana Ejsmonda.W 1929 r.wydał tomy As pik.Seans w trzech aktach i poezje Śmierć białego słonia,w 1930 r.poezje Krzyk w cyrku,w 1933 r.zbiór nowel Leśny pies.Rozgłos przyniosły mu reportaże opublikowane w prasie oraz w tomach Patrzę na Moskwę(1933 r.)W głąb ZSRR(1933 r.)Made in Japan(1935 r.)Odkrycie Ameryki(1935 r.)Stolica srebrnej Magii(1936 r.)Ziemia jest okrągła(1935 r.)Na kresach Azji.Indie,Afganistan,Birma,Syjam,Indochiny,Chiny,Mongolia,Formoza,Japonia(1939 r.)przed wojną opublikował także tomy poetyckie Biały pociąg,Wielki wóz(1935 r.)Serce na wschód(1938 r.)w czasie wojny tomy Psalmy i Ściana milczenia(oba w 1944 r.)W 1944 r.opublikował wspomnienia I Lied to live.A year as a German family slave,wydane po polsku w 1945 r.jako Kłamałem,aby żyć.W 1949 r.wydał głośny tom reportaży Wracam z Polski.Warszawa-Wrocław-Kraków-Poznań-Szczecin-Życie-Polityka-Gospodarka-Sztuka-Ludzie i Zagadnienia.W jego dorobku powojennym znalazły się także tomy poezji Widzenie wiary (1946), Dzieje pewnego romansu. Suita pod film rysunkowy na dwa głosy i osiem batut(1950 r.)Młyn w Nadolniku.Pamiętnik pomorski(1950 r.)Znak tożsamości.Wybór z trzydziestolecia(1958 r.)Przestroga dla wnuków(1971 r.)Po samo dno istnienia(1972 r.)Przestrogi drugie(1973 r.)poezje satyryczne Pisma przygodne(III tomy w latach 1950-1952) i Bajka o cieniu(1954 r.)opowiadanie Wielka gafa księżny Bałaganow(1960 r.)dramat Linia podziału(1963 r.)zbiór opowiadań i powieść Flet i apokalipsa(1964 r.)autobiografia Duch niespokojny(1957 r.)wspomnienia Losy i ludzie.Spotkania-przygody-studia,1930-1960(1961 r.)oraz Nowe odkrycie Ameryki(1973 r.)szkice i reportaże Księga podróży,przygód i wspomnień(1967 r.)oraz Pamiętnik indyjski(1970 r.)eseje Przyjemnie zapoznać(1972 r.)Tłumaczył także z japońskiego(antologia Godzina dzikiej kaczki(1966 r.)) i angielskiego(Robert Frost i inni poeci amerykańscy(1970 r.))Śmierć przerwała jego pracę nad książką A history of Nineteenth Century American-Polish Music with annotated Bibliography and Illustrations(ukończyli ją Michał Sprusiński oraz John Głowacki i wydali w 1982 r.)Dla wydania krajowego Michał Sprusiński przygotował także wybory z wcześniej opublikowanych szkiców Nic własnego nikomu(1977 r.) i Lustra i reflektory(1982 r.)oraz poezji Śnił mi się krzyk(1979 r.)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych
- „Croix de guerre”
- 1963 r.Nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie im.Herminii Naglerowej za całokształt twórczości
- 1966 r.Nagroda Fundacji Jurzykowskiego
- 1968 r.Nagroda wydawnictwa Roy Publishers im.Mariana Kistera za tom Godzina dzikiej kaczki
- 1973 r.Nagroda im.Anny Godlewskiej za całokształt twórczości
- 1973 r.nagroda nowojorskiego wydawnictwa„Contra”za książkę Losy i ludzie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz