Historia
W 1429 roku zbudowano dwór książęcy na trasie z Krakowa do Grodna.W 1434 roku w kryńskim dworze zorganizowano spotkanie Władysława Jagiełły z wielkim księciem litewskim Zygmuntem Kiejstutowiczem.W 1509 roku Zygmunt Stary nadał Krynkom herb,a w roku 1522 ten sam król ufundował Krynkom kościół.Prawa miejskie nadano w roku 1569(choć prawdopodobnie było to tylko potwierdzenie praw nadanych w początku wieku),które odebrano w 1950 roku,po czym zostały odzyskane 1 stycznia 2009.Miasto rozwijało się bardzo dynamicznie.Pod koniec XVI wieku rozróżniano już Stare i Nowe Miasto.Powstawały wsie przedmieścia.Krynki znajdowały się w ekonomii grodzieńskiej.Przez Krynki wielokrotnie przechodziły rozmaite wojska.W 1706 roku,podczas wojny północnej w mieście zatrzymał się król Szwecji Karol XII.W Krynkach już od początku XVI wieku zaczęli osiedlać się Żydzi.Otrzymali oni w 1639 przywilej na założenie synagogi,cmentarza i mykwy,a także na rozwijanie handlu,budowę oberż i produkcję alkoholu.W 1789 w mieście mieszkało już ok.700 Żydów.Miejscowa gmina żydowska była większa niż białostocka i należała do najliczniejszych w tej części kraju.W II poł.XVIII wieku administratorem ekonomii grodzieńskiej został słynny reformator,podskarbi Antoni Tyzenhauz.Dzięki niemu przebudowano miasto nadając mu oryginalny układ przestrzenny z sześciobocznym rynkiem(placem gwiaździstym)oraz dwunastoma ulicami promieniście zeń wybiegającymi.Układ ten zachował się do dziś i jest to jedyny taki rynek w Polsce.Po rozbiorach Krynki znalazły się w zaborze rosyjskim.W XIX wieku pojawił się w mieście przemysł.Zakładano manufaktury włókiennicze,głównie przez Żydów i Niemców z Królestwa Polskiego.Największa była manufaktura Lipharta(założona w 1860 roku)zatrudniająca 106 pracowników.Rozwój przemysłu spowodował szybki wzrost liczby mieszkańców do 3336 w 1878 roku.Ponad 80% stanowili Żydzi.Kryzys ekonomiczny lat 80.XIX wieku spowodował upadek włókiennictwa,natomiast przyczynił się do rozwoju garbarstwa.Liczba ludności stale rosła osiągając 10000 w 1914 roku(90% stanowili Żydzi).Powstały liczne organizacje żydowskie.W Krynkach działało kilkanaście chederów(podstawowych szkół religijnych) i jedna jesziwa(szkoła średnia).Na przełomie wieków w miasteczku rozwinął się silny ruch robotniczy,miasto stało się ogniskiem zapalnym ruchów strajkowych.W 1905 roku robotnicy-garbarze na kilka dni opanowali miasto ogłaszając Republikę Krynecką.Po I wojnie światowej miasto odbudowywało się z trudem.Większość Żydów wyjechała do Ameryki i Palestyny.Liczba ludności zmalała o połowę.Zagładę kryneckim Żydom przyniosła II wojna światowa.Po dwuletniej okupacji radzieckiej,w czerwcu 1941 roku do miasta weszli Niemcy i od pierwszego dnia rozstrzeliwali Żydów.Utworzono getto i w listopadzie 1942 roku przystąpiono do jego likwidacji.Mieszkańcy próbowali się bronić(zabito 12 Niemców).Ostatecznej likwidacji getto uległo w styczniu 1943 roku.Żydzi trafili do obozu w Treblince.Zniszczone miasto nigdy nie odzyskało dawnej świetności.W 1950 roku odebrano mu prawa miejskie,które przywrócono w 2009.Obecnie ludność trudni się głównie rolnictwem.Krynki znane są w regionie z produkcji wody mineralnej.Stąd też pochodzi nazwa miasteczka.W Krynkach mieszkał znany pisarz białoruski Sokrat Janowicz.W okolicznych niegdyś większych lasach polował Stanisław August Poniatowski.
Zabytki
- cerkiew prawosławna pw.Narodzenia Bogarodzicy parafialna,murowana,zbudowana w 1864
- kościół katolicki pw.św.Anny wzniesiony w latach 1907-1913 wg projektu Stefana Szyllera
- dzwonnica bramna z XVIII wieku najstarsza budowla Krynek
- cmentarz żydowski
- kaplica prawosławna pw.św.Antoniego cmentarna,drewniana
- Wielka Synagoga obecnie pozostałości ruin.
- Synagoga Kaukaska zbudowana w 1850,obecnie Gminny Ośrodek Kultury i Sportu.
- Synagoga chasydów ze Słonimia zbudowana w drugiej połowie XIX wieku,obecnie magazyn,jedna z nielicznych zachowanych,wolno stojących bożnic chasydzkich w Polsce.
- Stara Synagoga
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz