Położenie Wschodnia część Skawiny obejmuje dawną wieś Korabniki.Była to niegdyś wieś służebna dworu krakowskiego.Pozostałością tamtych czasów jest renesansowy,piętrowy dwór-pałac zbudowany w latach 1540-1580 przez Pawła Korytkę.Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia miasta wynosiła 20,50 km².
Toponimia
Zanim Skawina otrzymała swoją nazwę,istniała już nazwa przepływającej tędy rzeki.Pierwotnie w latach 1253–1258 mówiono o niej„Skauina",po lokacji miasta utrwaliła się nazwa Skawinka.W języku staropolskim słowo„skać"oznaczało„kręcić się",„toczyć się",„skartia"zaś„kręcenie się",„toczenie się".Podobne znaczenie miało prasłowiańskie słowo„szkoti".Natomiast germańskie„skaulon"oznaczało„poruszać się naprzód"lub„pędzić".Nazwa w pełni odpowiada charakterowi rzeki,która wije się licznymi meandrami i ma niezwykle wartki nurt wzdłuż całego biegu.
Kalendarium
- 5000 p.n.e.Na tę datę szacuje się pierwsze ślady osadnictwa odkryte w okolicach Skawiny.
- 1229 Pierwsza wzmianka o Babicach i Pisarach.
- 1364 Decyzją Króla Kazimierza Wielkiego na terenie miejscowości:Pisary,Babice Nowe i Babice Stare zostaje założone miasto Skawina(akt erekcyjny z dnia 22 maja).W listopadzie tego samego roku wydano akt prawny dotyczący budowy w Skawinie kościoła parafialnego(z przylegającą do niego pierwszą w mieście szkołą)parcelę pod jego budowę podarował król.
- 1471 Opat tyniecki Maciej Skawinka zakłada w Skawinie szpital(przytułek dla chorych i ubogich),który funkcjonował(z przerwami)do końca XIX w.
- 1493 Najstarszy widok Skawiny(w dziele Hartmanna Schedla Liber cronicarum(Kronika świata)wydanym w Norymberdze w widoku Krakowa znajduje się fragment,który wg prof.J.Mitkowskiego przedstawia Skawinę).
- 1500–1600 Powstają pierwsze cechy skawińskie.
- 1651–52 Wielka zaraza w Skawinie(w ciągu dwóch lat liczba mieszkańców zmniejszyła się o ponad połowę).
- 1655 Spalenie Skawiny przez Szwedów(podczas oblężenia Krakowa),zniszczenie m.in.zamku Kazimierzowskiego.
- 1683 Miasto Skawina punktem zbornym husarii polskiej,udającej się pod Wiedeń.Przegląd wojsk na rynku skawińskim przez króla Jana III Sobieskiego.
- 1772 Skawina znalazła się w granicach zaboru austriackiego.
- 1802 Powstanie cmentarza parafialnego w Skawinie.
- 1815 Wielki pożar miasta(zniszczeniu uległ Kazimierzowski kościół parafialny odbudowano go dopiero w 1826 r.)
- 1816 Kasata klasztoru tynieckiego Skawina wchodzi w skład dóbr cesarskich.
- 1831 Epidemia cholery w Skawinie.
- 1873 Kolejna epidemia cholery(w ciągu pięciu dni umarło 300 mieszkańców)
- 1878 W Skawinie powstaje Ochotnicza Straż Pożarna(w Krzęcinie 1906 r.w Radziszowie 1907 r.w Jaśkowicach 1908 r.)
- 1884-86 Budowa linii kolejowej
- 1886 Początki skawińskiego urzędu pocztowego(dotychczas korespondencja przesyłana była przez stację poczty konnej w Mogilanach)
- 1895 Budowa Browaru Parowego w Skawinie(prowadził on działalność do 1915 r.)
- 1896 Założenie gniazda Towarzystwa Gimnastycznego"Sokół"w Skawinie(1904–1906 budowa siedziby„Sokoła"na terenie ruin zamku Kazimierzowskiego)
- 1900 Budowa rafinerii nafty w Skawinie(zakład ten prowadził produkcję od 1922 r.do 1932 r.)
- 1909 Powstanie skawińskiej Spółdzielni Rolniczo-Handlowej"ROLA"
- 1910 Powstaje w Skawinie Fabryka Środków Kawowych Henryka Francka i Synów SA
- 1914 Wymarsz drużyny(ponad 25 osób)skawińskich Sokołów do Legionów(21 sierpnia).
- 1918 Oswobodzenie spod panowania austriackiego.
- 1922 Powstaje Klub Sportowy„Skawinka".
- 1939 Początek budowy w Skawinie huty aluminium(otwartej w 1954 r.)
- 1942 Wywiezienie skawińskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu(29 sierpnia).
- 1945 Skawina wolna od okupacji niemieckiej.Zdobycie Skawiny przez Armię Czerwoną(23 stycznia).
- 1947 Założenie w Skawinie Powszechnej Spółdzielni Spożywców
- 1951-62 Powstanie nowych zakładów przemysłowych w Skawinie,m.in.elektrowni.Skawina staje się drugim co do wielkości miastem w województwie krakowskim
- 1980 Oddanie do użytku Hali Widowiskowo-Sportowej w Skawinie
- 1981 Zamknięcie skawińskiej Huty Aluminium
- 2000 Honorowe Obywatelstwo Miasta Skawina dla księdza biskupa Kazimierza Nycza
- 2002 Papież Jan Paweł II podczas kolejnej pielgrzymki po Ojczyźnie zatrzymuje się w Skawinie i błogosławi miasto,jak również parafie pw.Św.Szymona i Judy Tadeusza oraz Miłosierdzia Bożego w Skawinie
- Elektrownia Skawina
- H+H firma produkująca pustaki
- „GRANA"sp.z o.o.(dawniej Biogran GmbH)producent rozpuszczalnej kawy zbożowej
- Lajkonik Snacks fabryka produkująca między innymi paluszki Lajkonik
- Huta aluminium(około 50 zakładów)
- Nicromet producent stopów aluminiowych
- Valeo producent podzespołów samochodowych
- Bahlsen producent słodyczy
- Vesuvius materiały ogniotrwałe
- Frezwid jeden z najnowocześniejszych zakładów w europie produkujących frezy i piły
- Ferro S.A.producent i hurtownik armatury łazienkowej
- MIXELECTRONICS magazyny
Rafał ze Skawiny(1400-1469)syn Michała Pusznika.Był księdzem wikarym w Krakowie.Rozbudował zamek Kazimierza Wielkiego.Przyczynił się do rozwoju szkolnictwa w Skawinie.Był znany na dworze królewskim,wspomniał o nim Jan Długosz mówiąc,iż był to nieprzeciętny umysł,uczony i sprawiedliwy.
ks.Walenty Troska był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego,później jego profesorem i rektorem.Był kanonikiem i członkiem kapituły krakowskiej.Pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej,wywodzącej się ze Skawiny.Ksiądz Walenty Troska zmarł w 1623 r. i został pochowany na cmentarzu koło kościoła parafialnego(dziś jest tam plac przykościelny,jednak grób pozostał).W testamencie spisanym w 1619 roku przekazał miastu swoją bibliotekę,która po jego śmierci została umieszczona przy szkole parafialnej.
ks.Sebastian Piskorski urodził się w 1636 r.jego ojciec Marcin osiedlił się w Skawinie z początkiem XVII w.Sebastian Piskorski ukończył studia w 1660 r.na Uniwersytecie Jagiellońskim i uzyskał stopień bakałarza.Studia kontynuował w Padwie i Rzymie.Przetłumaczył książkę pt.Żywoty Pustelników.W 1676 r.przyjął święcenia kapłańskie.Patronował budowie kościoła św.Anny w Krakowie.Zmarł w 1707 r.
Stanisław Pyzik urodzony w Skawinie,brał udział w manifestach i strajkach.W 1912 r.wyemigrował do Argentyny gdzie pisał polskie pisma pod pseudonimem„Skawiniak”dając tym samym wyraz pamięci o Skawinie i Polsce.
Marcin Starzak pierwszy skawiński olimpijczyk.
Marian Łoziński weteran walk pod Monte Cassino,działacz społeczny i harcerski,wielki miłośnik młodzieży,współzałożyciel i opiekun Harcerskiej Izby Pamięci Narodowej Polskich Sił Zbrojnych Na Zachodzie im.gen.Władysława Andersa przy harcówce Kręgu Instruktorskiego"Czerwony Mak"im.Bohaterów Monte Cassino.Autor wspomnień"Przechodniu,powiedz Polsce..."
Jan Żychoń(ur.1 stycznia 1902 w Skawinie,zm.17 maja 1944 pod Monte Cassino)major piechoty Wojska Polskiego,oficer wywiadu wojskowego Oddziału II Sztabu Generalnego/Głównego Wojska Polskiego.
Folklor
Na wyjątkowość skawińskiego folkloru poza skrzętnie kultywowanymi obrzędami,składa się również oryginalny strój ludowy.Dziś zachowało się stosunkowo niewiele zdjęć i eksponatów pozwalających na jego całkowitą identyfikację.W miarę dokładny opis tego stroju można odnaleźć w dziele Oskara Kolberga z 1871 r.pt.„Lud".Podaje on tam,że Skawinianki okręcały głowę długim płótnem,które puszczało się na ramiona,gorset miały jasnoniebieski,spódnicę zieloną obszytą na dole taśmami,fartuch w różnych kolorach,a szal(tzw.rantuch)uzupełniał całość stroju.Mężczyźni natomiast sposobem ubierania byli najbardziej zbliżeni do włościan.Nosili granatowe kapoty,haftowane kaftany zwykle zielonego koloru,czapki obszyte wąskim barankiem(czarnym lub popielatym) i nie opasywali się pasami.Co ciekawe i warte podkreślenia,po klęsce powstania styczniowego rozpowszechnił się wśród tutejszych kobiet specjalny strój żałobny mający odzwierciedlać smutek i żałobę.Warto wspomnieć,iż Skawina była kiedyś ośrodkiem hafciarskim zachowały się jeszcze gdzieniegdzie elementy strojów ludowych wykonane właśnie tutaj.W Muzeum Etnograficznym w Krakowie można z kolei podziwiać słynne niegdyś skawińskie meble,a zwłaszcza pięknie malowane skrzynie. |
Kultura
Teatr Tańca„IKA"(Zespół Tańca Nowoczesnego)
Istnieje od 1992 r.prowadzony przez instruktorkę tańca Monikę Fliszewską.W ciągu 8 lat istnienia IKA zaprezentowała dwadzieścia układów tanecznych występując podczas imprez wojewódzkich,ogólnopolskich,a także za granicą(Hurth w Kolonii).Zespół był trzykrotnie wyróżniany do udziału w Konińskim Festiwalu Piosenki i Tańca.Za układ„Amadeusz"prezentowany podczas Ogólnopolskiego Konkursu„Odkrywamy talenty"w ramach Festiwalu„Tęczowy Music Box"zespołowi przyznano„Brązową Półnutkę".
W 2000 r.zespół otrzymał aż trzy pierwsze nagrody na:
- Małopolskim Festiwalu Dziecięcych Form Tanecznych i Muzycznych Skawina 2000,
- Międzywojewódzkich Spotkaniach Tanecznych Olkusz 2000,
- VI Ogólnopolskich Konfrontacjach Zespołów Tanecznych Małopolskich 2000.
Większość mieszkańców Skawiny stanowią wyznawcy Kościoła Rzymskokatolickiego.
- Parafia św.Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Skawinie
- Parafia Miłosierdzia Bożego w Skawinie-Ogrodach
Skawińskie kościoły rzymskokatolickie
- Kościół św.app Szymona i Judy Tadeusza,akt fundacyjny kościółka w Skawinie pochodzi z 19 listopada 1364 r.Po pożarach(1704 r. i 1815 r.)Odbudowana świątynia została konsekrowana w 1826 r.
- Kościół pw.Ofiarowania NMP(dawny poszpitalny pw.św.Walentego),zwany"małym kościółkiem",powstał jako kościół przyszpitalny,ufundowany 26 stycznia 1471 r.Kaplica ta została wybudowana niedługo przed 1595 r.ok.1611 r.spłonęła i została całkowicie odbudowana.Od 1704 r.kaplica nosi wezwanie św.Walentego i Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny,a od 1729 r.dochodzi trzecie:Matki Bożej Śnieżnej.Z tego samego roku pochodzi wzmianka o istniejącym przy niej cmentarzu.
- Kościół Miłosierdzia Bożego z lat 1982-1995.Ośrodek duszpasterski utworzono w 1979 r.14 kwietnia 2007 r.został konsekrowany.
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:- Thetford Anglia
- Roztoky Czechy
- Hürth Niemcy
- Turčianske Teplice Słowacja
- Civitanova Marche Włochy
- Przemyślany Ukraina
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz