Stanisław Dunajewski

Stanisław Jakub Władysław Dunajewski(ur.13 sierpnia 1900 w Górze Kalwarii,zm.20 stycznia 1985 we Wrocławiu)polski żołnierz,uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i wojny obronnej Polski w 1939 r.więzień Pawiaka,powstaniec warszawski,krajoznawca,regionalista,inicjator reaktywacji oraz pierwszy opiekun Muzeum Ślężańskiego.
Biografia
Członek Polskiej Organizacji Wojskowej,w 1917 r.wstąpił do III Korpusu Polskiego.Podczas wojny polsko-ukraińskiej w kwietniu 1918 r.dostał się do niewoli.Pozostawał ukraińskim jeńcem wojennym,aż do swojej ucieczki w czerwcu 1919 r.Następnie w Oddziale II Dowództwa Okręgu Generalnego„Lublin”.Od grudnia 1919 r.w 1 Pułku Strzelców Konnych,uczestnik wojny polsko-bolszewickiej,za zasługi odznaczony orderem Virtuti Militari,który otrzymał z rąk Marszałka Józefa Piłsudskiego.W okresie II Rzeczypospolitej po demobilizacji mieszkał w Lublinie,gdzie pracował 1921-1924 w Urzędzie Wojewódzkim,a następnie w Łodzi,gdzie pełnił funkcję osobistego sekretarza wojewody łódzkiego Władysława Jaszczołta oraz członka zarządu P.O.W.w Łodzi.W latach 30-tych przebywał w Brazylii.Uczestnik wojny obronnej Polski w 1939 r.w 25 Pułku Piechoty.Żołnierz najpierw Związku Walki Zbrojnej,następnie Armii Krajowej o pseudonimie„Balcer”.Aresztowany przez Niemców,więzień Pawiaka od czerwca do października 1940 r.potem w więzieniu Gestapo na Sterlinga w Łodzi.Wykupiony przez ruch oporu 24.12.1940.Po uwolnieniu służył jako technik w Biurze Informacji i Propagandy AK(referat„N”w Okręgu Warszawa).Do jego zadań należała praca na powielaczu oraz prowadzenie kartoteki warszawskich Niemców,a w okresie od stycznia 1941 do lipca 1941 r.powielanie ukazującego się w nakładzie 400 egzemplarzy pisma przeznaczonego dla żołnierzy niemieckich Kennst du die Wahrheit,we współpracy z grupą tylko jemu znanych współpracowników.Po upadku powstania warszawskiego w latach 1944-1948 przebywał w Lublinie,gdzie został aresztowany przez NKWD.Od 1948 r.mieszkał we Wrocławiu,natomiast w 1960 r.przeprowadził się na stałe do Sobótki.Represjonowany i aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa w czasach stalinowskich.Kierownik schroniska PTTK im.Romana Zmorskiego na Ślęży,następnie pracownik fizyczny w stacji przekaźnikowej na Ślęży,od 1960 r.referent najpierw w Miejskiej Radzie Narodowej w Sobótce,a następnie aż do emerytury w 1967 r.w Muzeum Ślężańskim.Działacz Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Archeologicznego.Założyciel,działacz i w latach 1961-1966 sekretarz Towarzystwa Miłośników Ziemi Ślężańskiej(1959-1987).Współtwórca organizowanych od 1957 r.„Dni Ślęży”,które dzięki jego zabiegom przekształciły się w imprezę cykliczną.W 1954 r.został mianowany pierwszym społecznym konserwatorem zabytków na Dolnym Śląsku.W 1956 r.przyczynił się do zabezpieczenia odkrycia cmentarzyska łużyckiego w Jordanowie Śląskim.W 1958 r.kierował pracami zabezpieczającymi rzeźby kultowe na Ślęży.W 1963 r.przyczynił się do ocalenia cmentarzyska łużyckiego w Wierzbicach.Autor programu zaprojektowanego w 1963 r.przez Ryszarda Natusiewicza stoiska archeologicznego w Jordanowie Śląskim.Przyczynił się do odkrycia w 1975 r.osady łużyckiej w Będkowicach.Dzięki jego działalności uchroniono w 1979 r.cenne stanowiska archeologiczne znajdujące się w Świątnikach.Był jednym z inicjatorów reaktywacji oraz pierwszym opiekunem Muzeum Ślężańskiego w Sobótce,któremu w dniu 20.06.1992 w ramach obchodów XXX-lecia Muzeum nadano jego imię.Osobiście brał udział w remontowaniu pomieszczeń dawnego„Domu Opata”,w którego pomieszczeniach w okresie 1926-1945 funkcjonowało niemieckie Heimatmuseum(Muzeum Regionalne),zabiegał o środki na utworzenie muzeum,a także osobiście przywoził eksponaty do lapidarium jak np.krzyż pokutny z Proszkowic.Autor nazw obiektów w masywie Ślęży Droga Piotra Własta oraz Dęby,określany był mianem„Strażnik Śląskiego Olimpu”.Zmarł w 1985 r.we Wrocławiu i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Sobótce przy ul.Słonecznej(sektor 5,rząd 5,miejsce 76).Jego imię nosiła projektowana ulica w miejscu obecnej ulicy Panoramy Ślężańskiej w Sobótce.
Życie prywatne
Syn malarza Włodzimierza Dunajewskiego i artystki dramatycznej scen polskich Antoniny Dunajewskiej z Duchnowskich.Żonaty(1929 r.)z Adelą Piotrowską(zm.1988 r.)miał jedną córkę Ilonę(1931-1961).
Wywód genealogiczny
Jan Dunajewski Emilia Kulczycka Kazimierz Duchnowski Maria Hirszberg Włodzimierz Dunajewski(1869-1905)Antonina Duchnowska(1883-1958) Stanisław Jakub Władysław Dunajewski ur.13 sierpnia 1900,zm.20 stycznia 1985
Ordery i Odznaczenia

• Order Virtuti Militari V klasy(nr 6904)
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921
• Medal Pamiątkowy X Rocznicy Walk o Wyzwolenie Republiki Łotewskiej
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż Armii Krajowej(nr 13697)
• Honorowy Obywatel Sobótki
• Złota Honorowa Odznaka PTTK
• Złota Odznaka Za Opiekę nad Zabytkami

Awanse

• podporucznik(18 kwietnia 1931,ze starszeństwem od 29 listopada 1930)
• porucznik(14 lipca 1939,ze starszeństwem od 19 marca 1939)