Krzyż na Giewoncie

Metalowy krzyż na szczycie Wielkiego Giewontu(1894 m n.p.m.)w masywie Giewontu.Zamontowany tam został przez parafian z Zakopanego 19 sierpnia 1901 roku na pamiątkę 1900 rocznicy urodzin Jezusa Chrystusa.Inicjatywa wyszła od ówczesnego proboszcza zakopiańskiego,Kazimierza Kaszelewskiego.Aby się przekonać,jakiej wysokości będzie potrzebny krzyż,by był widoczny z Zakopanego,zrobiono próbę:z dwóch długich żerdzi zabranych z szałasu zbito krzyż o wysokości 10,5 m był on widoczny.Metalowy krzyż w elementach wykonała fabryka Góreckiego w Krakowie,przywieziono go koleją.Krzyż ma wysokość 17,5 m,z czego 2,5 m jest wkopane w skały,ramię poprzeczne ma długość 5,5 m.Składa się z 400 żelaznych elementów o łącznej wadze 1819 kilogramów(„Tatry”3/2009 podają 1978 kg),które zostały podwiezione wozami konnymi na Halę Kondratową,a stąd wyniesione na szczyt na plecach.Oprócz metalowych elementów wyniesiono jeszcze 400 kg cementu i 200 płóciennych konewek wody(ze źródła pod Kondracką Przełęczą).Montaż trwał 6 dni.Dokonało go 6 górali i pracownicy Góreckiego pod jego osobistym nadzorem.Na skrzyżowaniu ramion krzyża znajduje się napis:Jesu Christo Deo,restitutæ per ipsum salutis MCM(łac.Jezusowi Chrystusowi,Bogu,w 1900 rocznicę przywrócenia przez Niego zbawienia).Poświęcenia krzyża dokonał 19 sierpnia 1901 r.ks.kanonik kanclerz Bandurski z Krakowa podczas mszy na Giewoncie,w której uczestniczyło ok.300 osób.W 1975 r.dokonano renowacji krzyża.Młodzież pod nadzorem ks.proboszcza Władysława Curzydły wyniosła z Hali Kondratowej na szczyt Wielkiego Giewontu 1200 kg piasku,200 kg cementu oraz wodę do betonu.Betonem wypełniono wyrwę pod krzyżem i wzmocniono skały szczytu,sklejając je.Alpinista Krzysztof Szafrański pomalował konstrukcję krzyża na seledynowo,zabezpieczając ją przed korozją.W 2000 roku zamontowano na krzyżu witraż z Chrystusem miłosiernym i napisem„Jezu ufam Tobie”.W czerwcu i lipcu 2009 r.przeprowadzono kolejny remont krzyża.Został wzmocniony jego fundament,oraz wymieniona powłoka zabezpieczająca przed korozją.Na czas remontu zamknięty był szlak turystyczny od Wyżniej Kondrackiej Przełęczy na szczyt.Giewont jest jedną z najbardziej popularnych wśród turystów gór Polski.Sam krzyż na Giewoncie stanowi też obiekt pielgrzymek religijnych.19 sierpnia(w rocznicę postawienia krzyża) i 14 września(w Święto Podwyższenia Krzyża Świętego)odbywa się z kościoła św.Krzyża w Zakopanem pielgrzymka do krzyża na Giewoncie.Krzyż stojący na górującym nad Zakopanem Giewontem stanowi charakterystyczny i dobrze rozpoznawalny element.Można go przez lunetę obserwować ze szczytu Gubałówki.Jest bardzo niebezpieczny w czasie burzy ściąga bowiem pioruny.Największy wypadek zdarzył się 19 sierpnia 1937 r.kiedy to podczas pielgrzymki w wyniku uderzenia piorunem zginęły 4 osoby,a 13 zostało porażonych.W czasie zbliżającej się burzy należy bezwzględnie zejść ze szczytu.Od 2007 roku replika krzyża stoi w miejscowości Pustkowo nad Bałtykiem oraz na polach lednickich.6 września 2007 krzyż został wpisany do rejestru zabytków województwa małopolskiego.