Eugeniusz Bodo

Właśc.Bogdan Eugène Junod(ur.28 grudnia 1899 w Genewie,zm.7 października 1943 w Kotłasie)polski aktor filmowy,rewiowy i teatralny szwajcarskiego pochodzenia,reżyser,scenarzysta,tancerz,piosenkarz i producent filmowy.Pseudonim sceniczny„Bodo”pochodzi od pierwszych sylab imion:jego pierwszego imienia(Bogdan) i matki(Jadwiga Anna Dorota).
Życiorys
Jego ojciec był Szwajcarem,ewangelikiem reformowanym,a matka polska szlachcianka Jadwiga Anna Dorota Dylewska,zmarła w 1944 r.była katoliczką.Eugeniusz był wyznania swego ojca.W Polsce pojawił się około 1900 r.wraz z rodzicami,którzy osiedli w Łodzi.Tu jego ojciec Théodore,z wykształcenia inżynier,zajął się działalnością kulturalną Ludwik Sempoliński wspominał,że Junod był„specjalistą od prowadzenia kabaretów”na prowincji.Najpierw,w latach 1903–1907,w wynajętym od braci Krzemińskich iluzjonie przy Piotrkowskiej 17,przemianowując go na Teatr Iluzji Urania.Od 1907 r.kino-teatr Urania mieścił się w drewnianym budynku na zapleczu domów u zbiegu obecnych ulic Piotrkowskiej i S.Jaracza(obecnie w tym miejscu dom handlowy Magda).O miejscu tym,jako swoim ulubionym wspomina Julian Tuwim.Aktor przez całe życie zachował obywatelstwo Szwajcarii(co przyczyniło się do jego śmierci),jednak fakt ten nie był powszechnie znany w okresie międzywojennym.Zadebiutował na deskach ojcowskiej Uranii,prawdopodobnie w numerze opisywanym we wspomnieniach Ludwika Starskiego jako»10-letni kowboj Bodo cudowne dziecko XX wieku«.Imię kowboja stało się artystycznym pseudonimem artysty.W 1917 r.zaczął występować jako pieśniarz i tancerz na scenach rewiowych,początkowo w Poznaniu i Lublinie,a od 1919 r.w Warszawie.Występował tam m.in.w kabaretach:„Qui Pro Quo”,„Morskie Oko”,„Cyganeria” i „Cyrulik Warszawski”.W 1925 r.zadebiutował w filmie"Rywale" i od tego momentu rozpoczęła się jego ogromna popularność.Ogółem zagrał w ponad 30 filmach.Grał zarówno role amantów,tragiczne,komediowe i w filmach muzycznych.Śpiewane przez niego w filmach piosenki stawały się w Polsce szlagierami.27 maja 1929 prowadząc swój samochód marki Chevrolet,którym podróżował z kolegami z kabaretu„Morskie Oko”,spowodował koło Łowicza wypadek,w którym zginął na miejscu aktor Witold Roland.W ciemnościach wpadł samochodem na nieoznakowaną stertę kamieni.Został skazany na 6 miesięcy więzienia w zawieszeniu.Gdy dorobił się w Warszawie mieszkania,sprowadził do siebie matkę.Uważany był za osobę dowcipną,szarmancką i uwodzicielską,co przysparzało mu wielu wielbicielek.Przez kilka lat był związany z aktorką Norą Ney.Miał ożenić się z ekscentryczną aktorką amatorką,tahitanką Reri(Anne Chevalier).Poznali się,gdy Reri przyjechała do Warszawy na jedyny w Polsce występ.Bodo namówił ją do pozostania w Polsce.W 1934 r.obsadził ją w filmie Czarna perła.Mieszkali w domu przy ul.Marszałkowskiej.Ostatecznie z powodu różnic kulturowych i nadużywania alkoholu przez narzeczoną do małżeństwa nie doszło.Inaczej opisuje to Arkady Fiedler:(...)a Bodo jak to Bodo.Niestety gładysz,dzióbasowy letkiewicz,po kilku tygodniach sprzykrzył sobie egzotyczną aktorkę i tu zaczęła się mniej chwalebna część romansu.Bodo zaczął bezceremonialnie wpychać Reri w ramiona innych galopantów,swych koleżków,a im więcej ich było,tym lepiej dla niego;im rzęsiściej lała się gorzałka,tym skuteczniejsza woda na młyn szałaputa.Gdy Reri wyrwała się z birbancko-sprośnego bagienka i wyjechała z Polski,już było za późno,by się wyprostować;nie mogła wyzbyć się trunkowego nałogu.(...)Reklamował krawaty od Chojnackiego,kapelusze Młodkowskiego i marynarki Old England.Był miłośnikiem kobiet.Był abstynentem,za to był miłośnikiem jedzenia.Posiadał doga niemieckiego arlekina o imieniu Sambo(Sambo przeżył Bodo,został zabity przypadkowo podczas powstania warszawskiego).W latach 30 zaczął pisać scenariusze,a tuż przed wybuchem II wojny światowej zaczął reżyserować filmy,w których grał główne role.Był producentem i jednym ze współwłaścicieli(od 1931 r.)wytwórni filmowej B.W.B.(skrót od nazwisk właścicieli Bodo, Waszyński i Brodzisz),która zrealizowała m.in.„Bezimiennych bohaterów”(1932 r.) i „Głos pustyni”(1932 r.)oraz właścicielem od 1933 r.wytwórni„Urania-Film”(nazwał ją na cześć firmy nieżyjącego już ojca),w której powstały jego największe przeboje.W 1939 r.podpisał bardzo korzystny kontrakt z amerykańską wytwórnią filmową.W 1935 r.występował w Palestynie.W 1938 r.występował z programem estradowym z Mirą Zimińską.W kwietniu 1939 r.otworzył w Warszawie przy ul.Foksal 17 kawiarnię Café-Bodo,a na piętrze kupił czteropokojowy apartament.Rozpoczął przygotowania do reżyserii nowego filmu"Uwaga szpieg!"W sierpniu 1939 r.podpisał kontrakt z nowym teatrem Tip-Top.W 1938 r.zamieszkiwał w Warszawie przy ul.Marszałkowskiej 132.Po wybuchu wojny,we wrześniu 1939 r.oddał kawiarnię w dzierżawę i uciekając przed wojną przeniósł się do Lwowa,gdzie zamieszkał w pod lwowskich Brzuchowicach.Tam,znając biegle rosyjski,został konferansjerem i występował w teatrze Tea-Jazz Henryka Warsa,dokonywał nagrań swoich piosenek w wersji rosyjskiej.Wtedy też,po powrocie z jednego z tournée po ZSRR,postanowił wyemigrować do USA i złożył w tej sprawie dokumenty,ujawniając obywatelstwo szwajcarskie.Nie zdążył wyjechać;co do dalszych jego losów istnieje kilka wykluczających się wersji.Według jednych świadków po agresji III Rzeszy na ZSRR został aresztowany przez przypadkowy patrol NKWD 25 czerwca 1941 na ulicach Lwowa,a według innych relacji NKWD aresztowało go 26 czerwca w domu.Decyzją specjalnej narady przy NKWD ZSRR został skazany na 5 lat ciężkiego obozu wychowawczego jako element społecznie niebezpieczny.Pojawiają się ślady,że przebywał w więzieniu w Ufie i Butyrki w Moskwie.W czasie pobytu w Moskwie o jego uwolnienie starali się w imieniu ambasady polskiej Stanisław Kot i Tadeusz Romer.Jednak władze radzieckie nie wyraziły na to zgody ze względu na szwajcarskie obywatelstwo Bodo.Z tych samych przyczyn nie objęła go amnestia dla obywateli polskich.Z Moskwy odtransportowano go do łagru,w którym zmarł z wycieńczenia i głodu.Według radzieckich dokumentów miało to miejsce 7 października 1943.Ten fakt obalił wersję głoszoną w czasach PRL-u,kiedy to twierdzono,że Bodo został rozstrzelany przez Niemców po ich wkroczeniu do Lwowa.Został pochowany w zbiorowym grobie.2 października 2011 w Kotłasie na cmentarzu Makaricha odsłonięty został pomnik,będący także symboliczną mogiłą artysty.
Filmografia
Aktor

• 1925 r."Rywale"jako Geniuś
• 1926 r."Czerwony błazen"jako inspicjent
• 1927 r."Uśmiech losu"jako tancerz kabaretowy
• 1929 r."Człowiek o błękitnej duszy"jako rzeźbiarz
• 1929 r."Policmajster Tagiejew"jako Markowskij
• 1930 r."Kult ciała"jako Franciszek,pomocnik Czesława
• 1930 r."Na Sybir"jako robotnik
• 1930 r."Niebezpieczny romans"jako przywódca bandy włamywaczy
• 1930 r."Uroda życia"jako Roszow
• 1930 r."Wiatr od morza"jako Otto
• 1932 r."Bezimienni bohaterowie"jako komisarz Szczerbic
• 1932 r."Głos pustyni"jako szejk Abdullach
• 1933 r."Jego ekscelencja subiekt"jako subiekt Jurek
• 1933 r."Zabawka"jako Kuźma,syn gajowego
• 1934 r."Czarna perła"jako Stefan
• 1934 r."Czy Lucyna to dziewczyna?"jako inżynier Stefan Żarnowski
• 1934 r."Kocha,lubi,szanuje"jako praktykant aptekarski Władysław
• 1934 r."Pieśniarz Warszawy"jako Julian Pagórski
• 1935 r."Jaśnie pan szofer"jako hrabia Karol Boratyński
• 1936 r."Amerykańska awantura"jako Paweł
• 1936 r."Bohaterowie Sybiru"jako Władek
• 1937 r."Książątko"jako dziedzic Tadeusz Rolski
• 1937 r."Piętro wyżej"jako Henryk Pączek,spiker radiowy
• 1937 r."Skłamałam"jako Karol Borowicz
• 1938 r."Paweł i Gaweł"jako Paweł
• 1938 r."Robert i Bertrand"jako Bertrand
• 1938 r."Strachy"jako Zygmunt Modecki
• 1938 r."Za winy niepopełnione"jako Torence,wspólnik Holskiego

Reżyser

• 1937 r."Królowa przedmieścia"
• 1938 r."Za winy niepopełnione"

Dyskografia

• Hanka Ordonówna"Eugeniusz Bodo"(SP,Syrena-Electro9437)
• Eugeniusz Bodo(Pocztówka,Tonpress R-0508-II)
• 1978 r."Jak za dawnych lat"(LP,Muza SX-1701)
• 1990 r."W starym kinie"Eugeniusz Bodo,Adolf Dymsza(LP,Muza SX-2920)

Najpopularniejsze piosenki

• "Ach,śpij,kochanie"("Dlaczego nie chcesz spać";muz.Henryk Wars,sł.Ludwik Starski)
• "Ach,te baby"(muz.Roman Palester,sł.J.Nell)
• "Całuję Twoją dłoń,madame"(muz.Ralph Erwin,sł.Andrzej Włast)
• "Już taki jestem zimny drań"(muz.H.Wars,sł.J.Nell,L.Starski)
• "Najcudowniejsze nóżki"(muz.H.Wars,sł.Jerzy Jurandot)
• "O Key"(muz.H.Wars,sł.Konrad Tom,Edward Schlechter)
• "Sex appeal"(muz.H.Wars,sł.E.Schlechter)
• "Tyle miłości"(muz.H.Wars,sł.K.Tom)
• ros."Прощальная Песенка Львовского Джаза"(trans.Praszczalnaja piesenka lwowskogo dżaza sł.G.Grigoriew)pol."Pożegnalna piosenka lwowskiego jazzu",walc(po 1939 r.)wersja ros."Tylko we Lwowie"(muz.H.Wars,sł.E.Schlechter)
• "Tylko z Tobą i dla Ciebie"(muz.H.Wars,sł.J.Nell,L.Starski)
• "Umówiłem się z nią na dziewiątą"(muz.H.Wars,sł.E.Schlechter)
• "Zrób to tak"(muz.H.Wars,sł.J.Nell,L.Starski)

Odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi(1938 r.)

Inne

• Interesował się filatelistyką,posiadał zbiór unikatowych znaczków,posegregowanych w klaserach
• Piosenki śpiewane przez Eugeniusza Bodo można było usłyszeć w wykonaniu takich artystów,jak np.Jacek Bończyk,Olga Bończyk,Tadeusz Drozda,Kinga Feid,Mieczysław Fogg,Piotr Fronczewski,Stefcia Górska,Konrad Imiela,Robert Janowski,Anna Jantar,Anna Maria Jopek,Janusz Józefowicz,Edyta Jungowska,Jan Kobuszewski,Zbigniew Kurtycz,Bohdan Łazuka,Menasze Oppenheim,Orkiestra z Chmielnej,Jerzy Połomski,Maryla Rodowicz,Barbara Rylska,Ryszard Rynkowski,Justyna Steczkowska,Jarema Stępowski,Tomasz Stockinger,Zbigniew Wodecki,Andrzej Zaucha
• 6 marca 2016 w TVP będzie miał premierę poświęcony mu serial"Bodo".W rolę młodego Bodo wcieli się Antoni Królikowski,a w starszego Tomasz Schuchardt