Andrzej Czudek

Ur.5 stycznia 1901 r.w Marklowicach na Śląsku Cieszyńskim zm.16 września 1968 r.w Oberhausen w Bawarii,w ówczesnej Niemieckiej Republice Federalnej.Leśnik,przyrodnik,nauczyciel,urzędnik administracji państwowej i działacz ochrony przyrody.Jego rodzicami byli Jan Czudek i Katarzyna z domu Matloch.Ukończył w Cieszynie szkołę powszechną,a następnie Wyższą Szkołę Realną.Jeszcze w czasie nauki służył jako ochotnik w 10 Pułku Piechoty Ziemi Śląskiej(od 22 stycznia do 29 maja 1919 r.) i wziął udział w pierwszym powstaniu śląskim,a w latach 1920-1921 czynnie zajmował się pracą plebiscytową.W 1920 r.zdał egzamin dojrzałości,po czym podjął studia w Wydziale Leśnym Akademii Ziemiańskiej(Hochschule für Bodenkultur)w Wiedniu,gdzie należał do Stowarzyszenia Akademików Polaków„Ognisko”.Po dwóch latach postanowił kontynuować studia na polskiej uczelni i przeniósł się na Wydział Lasowy Politechniki Lwowskiej.W trakcie studiów we Lwowie należał do Stowarzyszenia Polaków-Ślązaków„Znicz”.Po uzyskaniu w 1925 r.absolutorium podjął pracę nauczyciela w gimnazjum im.Stanisława Staszica w Rudzie Śląskiej,gdzie krótko pełnił też funkcję dyrektora szkoły.W 1926 r.wraz z innymi nauczycielami szkoły założył(z pomocą profesora Władysława Szafera)Komitet Ochrony Przyrody na obszar Górnego Śląska,a później w tymże gimnazjum założył drużynę harcerską.W 1929 r.opublikował(nakładem Państwowej Rady Ochrony Przyrody)bardzo ważną w jego całym dorobku pracę pt.„Osobliwości i zabytki przyrody województwa śląskiego”.Był to pierwszy w historii Polski systematyczny wykaz godnych ochrony gatunków,obiektów przyrodniczych i obszarów na Górnym Śląsku.Jak większość ówczesnych mieszkańców Śląska Cieszyńskiego,Andrzej Czudek z urodzenia i wychowania był ewangelikiem.Żeniąc się w 1926 r.w Kętach z katoliczką,Anielą Kaletą,przeszedł na wiarę katolicką.Czudkowie mieli pięcioro dzieci Anielę,Hannę,Danutę oraz bliźniaków Andrzeja i Henryka część z nich była chrzczona"podwójnie"ewangelicko i katolicko.W 1929 r.zdał na Politechnice Lwowskiej egzamin dyplomowy uzyskując tytuł inżyniera leśnictwa i z dniem 16 grudnia tegoż roku podjął pracę w biurze Konserwatora Okręgowego przy Śląskim Urzędzie Wojewódzkim,gdzie prowadził referat ochrony przyrody.Od 1 stycznia 1932 r.był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody,a w połowie tegoż roku zdał z bardzo dobrym wynikiem egzamin urzędniczy pierwszej kategorii w państwowej służbie administracyjnej.Na wniosek dr Mariana Koczwary tematem części pisemnej tego egzaminu była"Ochrona przyrody na Śląsku od czasów stworzenia Urzędu Konserwatorskiego”.W tym czasie Czudek był również członkiem polskiego oddziału działającego do dziś Międzynarodowego Towarzystwa Ochrony Żubra oraz jednym z projektodawców rezerwatu przyrody na Baraniej Górze w Beskidzie Śląskim.Od 1933 r.uczestniczył jako protokolant w posiedzeniach Rady Muzealnej Muzeum Śląskiego.W 1938 r.awansował w tej instytucji na stanowisko asystenta,a 1 stycznia 1939 r.został mianowany kustoszem Muzeum Śląskiego.W tym samym roku obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie pracę doktorską,której tematem był wpływ zanieczyszczeń środowiska na florę Śląska.Po wybuchu II wojny światowej jako Ślązak podpisał niemiecką listę narodowościową(tzw.Volkslistę).Okres okupacji spędził w Niepołomicach,pracując jako leśniczy i nadleśniczy tamtejszych lasów,a następnie w Krakowie,pełniąc funkcję naczelnika wydziału lasów w Urzędzie Generalnego Gubernatora.W tym czasie,wykorzystując swe stanowisko,starał się chronić w miarę możliwości podległe mu lasy od rabunkowej gospodarki czasu wojny.Ratował również ludzi zagrożonych przez hitlerowską administrację,w tym wielu Żydów.Po 1945 r.żył w Polsce w stałym zagrożeniu jako przedwojenny sanacyjny urzędnik i jednocześnie pracownik okupacyjnej administracji niemieckiej.W 1948 r.dzięki pomocy przedwojennych kolegów przyrodników i ludzi,którym pomagał w czasie wojny,wyjechał do Austrii,a następnie do Szwajcarii,by w końcu osiąść w Bawarii w Niemczech.Pracował tam jako leśnik,prowadząc jednocześnie działalność naukową i wydawniczą.Zmarł nie widząc już nigdy Polski ani pozostawionej tu rodziny.
Najważniejsze publikacje:

• Ostatnie żubry białowieskie w lasach pszczyńskich(1929 r.)
• O rzekomym wymieraniu żubra(1929 r.)
• O wpływie szkodliwych dymów i gazów na roślinność(1929 r.)
• Głuszec w lasach śląskich(1929 r.)
• Osobliwości i zabytki przyrody Województwa Śląskiego(1929 r.)
• Drzewa Sobieskiego na Śląsku(1933 r.)
• Rozwój i przyszłość żubrów śląskich(1934 r.)
• Bocian biały w województwie śląskim(1935 r.)
• Stan i potrzeby nauki polskiej o Śląsku w zakresie zoologii(1936 r.)
• Ochrona przyrody w województwie śląskim(1938 r.)