Życiorys
Urodził się 20 marca 1901 w Sanoku.Był synem Romana,profesora gimnazjalnego i Elżbiety Karoliny z Kunachowiczów;braćmi Adama byli Kazimierz,profesor Uniwersytetu Lwowskiego,Tadeusz,profesor hodowli zwierząt Uniwersytetu Wileńskiego i Uniwersytetu Poznańskiego oraz Zygmunt,ekonomista,konsul i radca handlowy w Wiedniu,Królewcu,Stambule,Bukareszcie.Miał dwie siostry:Marię(urzędniczkę bankową,zm.1974 r.) i Elżbietę(zm.w 1921 roku na gruźlicę).Rodzina Vetulanich zamieszkiwała w Sanoku w domu przy ulicy Floriańskiej(obecna Daszyńskiego) i w Willi Zaleskich przy placu św.Jana.Ukończył szkołę powszechną w Sanoku.Następnie uczęszczał do szkół średnich:Państwowe Gimnazjum Męskie im.Królowej Zofii w Sanoku(trzy klasy),gimnazjum w Cieszynie,w Wiedniu i w Krakowie,gdzie zdał egzamin dojrzałości.W latach 1917-1918 ochotniczo w Cesarskiej i Królewskiej Armii na froncie włoskim.W latach 1919-1923 studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego,gdzie wśród jego wykładowców byli m.in.Stanisław Estreicher,Franciszek Fierich,Jan Nepomucen Fijałek,Władysław Leopold Jaworski,Adam Alojzy Krzyżanowski,Władysław Semkowicz,Stanisław Wróblewski,Fryderyk Zoll(młodszy).Wziął czynny udział w wojnie z bolszewikami, za co dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych.Odbył aplikację sędziowską w Sądzie Okręgowym w Krakowie(1924-1925),w 1925 r.obronił na UJ doktorat praw(pod kierunkiem Stanisława Kutrzeby).Uzupełniał studia na uniwersytecie w Strasburgu(1925-1926).Od 1925 r.był wieloletnim pracownikiem Uniwersytetu Jagiellońskiego;początkowo starszy asystent w Katedrze Prawa Polskiego(1925-1928),w 1928 r.habilitował się z zakresu historii prawa polskiego(praca Pozew sądowy w dawnem prawie polskiem) i został docentem w tej katedrze.W 1934 r.uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego i objął Katedrę Prawa Kościelnego.W 1927 r.poślubił Irenę Latinik,córkę generała Franciszka Latinika,z którą miał dwóch synów:Jerzego(ur.1936 r.)oraz Jana(1938–1965).Po wybuchu II wojny światowej 1939 r.brał udział w kampanii wrześniowej jako ochotnik w stopniu kaprala.17 września 1939 przeszedł przez granicę polsko-rumuńską i wraz z wojskiem dowodzonym przez ppłk.Waleriana Wiśniewskiego dotarł do Rumunii,gdzie został internowany w Babadag.Tam służył jako oficer oświatowy w sztabie płk.Andrzeja Liebicha i zajmował się wydawaniem codziennej gazetki dla żołnierzy(łącznie 25 numerów do 25 listopada 1939),po czym przeniósł się do Bukaresztu,gdzie został członkiem 5-osobowego Komitetu Obywatelskiego kierowanego przez Mirosława Arciszewskiego i prowadził referat oświatowy propagując wśród internowanych żołnierzy wyjazd do Francji.Następnie z własnej woli,jako żołnierz szeregowy,w kwietniu 1940 r.wyruszył w drogę do Francji,gdzie dotarł na początku maja 1940 r.Unikając służby kancelaryjno-biurowej w wojsku,a zamierzając być na froncie,wstąpił do Wojska Polskiego we Francji w ramach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i w stopniu plutonowego został zastępcą dowódcy plutonu w 3 plutonie 9 kompanii 6 Pułku Strzelców Pieszych,którą dowodził por.Feliks Radomski.Podczas kampanii francuskiej 1940 r.uczestniczył w ciężkich walkach wzdłuż linii Maginota,szczególnie pod Maiche i Damprichard(departament Jura).Odznaczony francuskim Krzyżem Wojennym z wyróżnieniem("Croix de guerre"avec etoille).W obliczu klęski obrony Francji przedostał się z żołnierzami 2 Dywizji Strzelców Pieszych na południe i 19/20 czerwca 1940 przekroczył granicę francusko-szwajcarską.Wraz z żołnierzami dywizji został internowany w Szwajcarii.Przebywał w miejscowości Madiswil jako podoficer III batalionu 6 Kresowego Pułku Strzelców Pieszych,którym dowodził mjr dypl.Leon Marchwicki.Vetulaniemu powierzono organizacje obozów szkolnych licealnych oraz uniwersyteckich dla żołnierzy 2 DSP.Kadrę dydaktyczną została zorganizowana z inicjatywy gen.Bronisława Prugara-Ketlinga,także pochodzącego z Sanoka.Do 1945 r.był przedstawicielem Funduszu Kultury Narodowej na Szwajcarię z ramienia polskiego rządu na uchodźstwie.Używał pseudonimów„Adam Brzoza” i „Adam Sanocki”.Otrzymał propozycję objęcia katedry prawa kościelnego Uniwersytetu we Fryburgu,ale zdecydował się na powrót do ojczyzny.14 września 1945,po kilku latach tułaczki,przybył do Polski,a dzień później został kierownikiem Katedry Prawa Kościelnego na Uniwersytecie Jagiellońskim.W 1946 r.został profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie prawa kościelnego.W latach 1947-1970 kierował Katedrą Historii Państwa i Prawa Polskiego,a 1946-1948 był dziekanem Wydziału Prawa.Przeszedł na emeryturę w 1971 r.Był związany również z innymi instytucjami naukowymi;w Instytucie Nauk Prawnych PAN pracował w Zakładzie Historii Państwa i Prawa Polskiego(1956-1961),w Instytucie Historii PAN w Zakładzie Historii Państwa i Prawa(1961-1962).Od 1975 r.prowadził wykłady z historii prawa kościelnego na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie.W listopadzie 1974 roku został awansowany na podporucznika.Miał wówczas 73 lata i nie podlegał obowiązkowi służby wojskowej.Był aktywnym działaczem PSL,przeciwnikiem stalinizacji UJ.W 1936 r.został wybrany na członka korespondenta Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,w 1938 r.na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności(od 1950 r.członek czynny PAU).Od 1932 r.brał udział w pracach Komisji Historycznej PAU,w latach 1938-1952 był sekretarzem Komisji Prawniczej PAU,a 1946-1952 przewodniczył Sekcji Historii Prawa tejże komisji.W latach 1957-1958,kiedy środowisko uczonych krakowskich podjęło nieudaną próbę reaktywacji PAU,Vetulani pełnił funkcję sekretarza generalnego.Był również członkiem innych towarzystw i akademii naukowych(polskich i zagranicznych),m.in.Towarzystwa Naukowego we Lwowie(1937 r.członek przybrany),Towarzystwa Naukowego w Toruniu(1955 r.)Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Societe d'Histoire du Droit w Paryżu, Institute of Research and Study in Medieval Canon Law w Berkeley,Academia della Scienza dell'Istituto di Bologna,Societa Italiana di Storia del Diritto w Rzymie,Towarzystwa Naukowego KUL.Był laureatem nagród naukowych,m.in.nagrody ministra szkolnictwa wyższego(1956 r.) i nagrody Fundacji Jurzykowskiego(1976 r.)odebrał doktoraty honoris causa uniwersytetów w Strasburgu(1959 r.)Nancy(1961 r.) i Pecs(1972 r.)Otrzymał medal PAN im.Mikołaja Kopernika(1972 r.)został uhonorowany m.in.Krzyżem Komandorskim papieskiego Orderu Piani Ordinis oraz odznaczeniami wojennymi Krzyżem Walecznych i francuskim Croix de Guerre avec Etoile.W pracy naukowej Adam Vetulani zajmował się historią prawa kościelnego powszechnego,historią średniowiecznego prawa polskiego oraz edytorstwem.Badał m.in.kwestię sekularyzacji Prus i prawa lennego w Polsce.Prowadził badania nad tzw.Dekretem Gracjana,w tym znajomością dokumentu w Polsce.Analizował politykę konkordatową Watykanu w XX wieku,szczególnie w stosunku do Niemiec i Austrii.Przewodniczył komisji redakcyjnej serii wydawniczej"Pomniki Prawa Polskiego"(1957-1966).Przygotował do wydania m.in.Statuty synodalne Henryka Kietlicza(1938 r.)Średniowieczny ruski przekład statutów ziemskich Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły(1950 r.ze Stanisławem Romanem),Władztwo Polski w Prusiech Zakonnych i Książęcych(1953 r.)Średniowieczne rękopisy płockiej biblioteki katedralnej(1963 r.)Uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie ku uczczeniu 800-lecia powstania Dekretu Gracjana w Bolonii,Camaldolii i Rzymie(1952 r.)W latach 50 organizował akcje kulturalno-oświatowe we wsiach podkrakowskich.Do grona jego studentów należeli m.in.Juliusz Bardach,Wacław Uruszczak i Bogusław Leśnodorski.Jednym z uczniów Vetulaniego był również ksiądz Karol Wojtyła,który utrzymywał z profesorem bliskie stosunki,zaś w 1976 r.przewodniczył jego uroczystościom pogrzebowym.Zamieszkiwał przy Placu Wolności w Krakowie.Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie,w kwaterze Ta.
Dorobek naukowy(wybór)
- Nagana sądowa w dawnem prawie polskiem(1923 r.)
- Z dziejów strasburskiej kapituły katedralnej(1927 r.)
- Lenno pruskie(1930 r.)
- Włoska ustawa o ślubach kościelnych(1930 r.)
- Początki oficjalatu biskupiego w Polsce(1934 r.)
- Benefices en Pologne(1936 r.)
- O sposobie powoływania się na przepisy prawa rzymskiego i kanonicznego w późniejszym średniowieczu(1936 r.)
- Przeciw elitaryzmowi(1936 r.)
- Ludzie"wojennego rzemiosła"czy fachowcy?(1938 r.)
- Perspektywy katolicyzmu w Wielkich Niemczech(1938 r.)
- Prawosławie problemem politycznym(1938 r.)
- "Zagadka"kard.Innitzera(1938 r.)
- Polskie wpływy polityczne w Prusach Książęcych(1939 r.)
- Historia ustroju Polski w zarysie(1941 r.)
- Dekret Gracjana w świetle najnowszych badań(1948 r.)
- Dzieje historii prawa w Polsce(1948 r.)
- Wrocławskie rękopisy statutów Mikołaja Trąby(1948 r.)
- Polska i Prusy Książęce w związku ustrojowym. Próba popularnej syntezy(1949 r.)
- Z badań nad znajomością powszechnego prawa kanonicznego w Polsce w XIII wieku(1949 r.)
- O nowe ujęcie historii źródeł dawnego prawa polskiego(1952 r.)
- Prawny stosunek Prus Książęcych do Polski 1466-1657(1954 r.)
- W sprawie prawa chłopskiego w Polsce feudalnej(1956 r.)
- Kanonista Stephanus Polonus(1960 r.)
- Nowe wydanie niemieckiego zwodu prawa polskiego(1960 r.)
- Początki najstarszych wszechnic środkowoeuropejskich(1970 r.)
- Poza płomieniami wojny.Internowani w Szwajcarii 1940–1945(1976 r.wspomnienia)
- Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej(1976 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz