Życiorys
Pochodził z rodziny ziemiańskiej z Łęczyckiego.Profesor ekonomii:w latach 1910–1939 Uniwersytetu Lwowskiego,Akademii Rolniczej w Dublanach,a także Uniwersytetu Jagiellońskiego,a następnie,od 1947 r.Uniwersytetu Warszawskiego.W młodości organizator kółek socjalistycznych.Od 1890 r.członek Związku Robotników Polskich.Należał do organizatorów„Kas Oporu”oraz nielegalnych związków zawodowych metalowców i stolarzy.We wrześniu 1891 r.wyjechał do Berlina na studia.Tam był wydawcą szeregu publikacjo postulujących umieszczenie hasła niepodległości w programie partii socjalistycznej.Był również redaktorem„Gazety Robotniczej”.W listopadzie 1892 r.współzałożyciel PPS,z którą zerwał w 1902 r.wiążąc się z obozem narodowym.Od 1905 r.w Lidze Narodowej,od 1906 r.członek jej władz.Od 1907 r.wiceprezes Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w Galicji.W 1914 roku jako przedstawiciel narodowych demokratów był członkiem sekcji wschodniej Naczelnego Komitetu Narodowego.Członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu.Filister honorowy Polskiej Korporacji Akademickiej Cresovia Leopoliensis.Członek polskiej delegacji na rokowania Polski i RFSRR w Mińsku,a następnie w Rydze,zakończonych traktatem ryskim.Jako zwolennik koncepcji inkorporacyjnej Romana Dmowskiego i przeciwnik koncepcji federacyjnej Józefa Piłsudskiego doprowadził do wytyczenia polsko-sowieckiej linii zawieszenia broni(która następnie stała się podstawą linii granicznej)w odległości 20–30 km na zachód i północny zachód od Mińska,zajętego ponownie w końcu wojny polsko-bolszewickiej(12 października 1920)przez Wojsko Polskie.W latach 1919–1927 poseł na Sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego.W 1923 r.(rząd Wincentego Witosa tzw.Chjenopiast) i w latach 1925–1926 minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego.Autor ustawy tzw.Lex Grabski regulującej kwestię szkolnictwa dla mniejszości narodowych.Ustawa ustalała wewnętrzne urzędowanie wszystkich szczebli administracji w państwowym języku polskim,znosząc sprzeczne dawniejsze przepisy zaborców.W stosunkach z miejscową ludnością ukraińską i białoruską nie tylko pozwalała,ale i nakazywała używanie języków tych ludności.Dawała też ona prawo do zwracania się we własnej mowie do urzędów państwowych.Po przewrocie majowym w 1926 r.Grabski wycofał się z życia politycznego i poświęcił się pracy naukowej i publicystycznej.W ramach obchodów 20 rocznicy obrony Lwowa 20 listopada 1938 Rada Miasta Lwowa podjęła uchwałę nazwaniu jego imieniem jednej z ulic miasta.W wyborach samorządowych z maja 1939 r.ubiegał się o mandat radnego Rady Miasta Lwowa startując z Listy Chrześcijańsko-Narodowej i został zastępcą radnego.Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.W czasie II wojny światowej,po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 i okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną aresztowany przez NKWD i więziony(1939–1941)w obozie na terenie ZSRR.Po ataku III Rzeszy na ZSRR i układzie Sikorski-Majski uwolniony,wyjechał do Londynu.W latach 1942–1944 przewodniczący II Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej.Zwolennik porozumień jałtańskich,po utworzeniu w ich konsekwencji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej 1 lipca 1945 wraz ze Stanisławem Mikołajczykiem wrócił do Polski,został jednym z wiceprezesów Krajowej Rady Narodowej w latach 1945–1947.Po sfałszowanych wyborach do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 r.objął katedrę ustrojów społecznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.Uchwałą Rady Państwa z 22 lipca 1947 nadano mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.Zmarł w 1949 r.w Sulejówku.Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
Rodzina
Od 1895 r.był żonaty z Ludmiłą Rożen,z którą miał pięcioro dzieci trzy córki(Feliksę,Ludmiłę,Janinę) i dwóch synów(Stanisława,który zginął w czasie wojny w 1920 r. i Zbigniewa(1907–1943),który był harcmistrzem,do 1941 r.był więziony w ZSRR i zmarł w wyniku wypadku podczas pełnienia służby wojskowej).Po śmierci pierwszej żony(1915 r.)Stanisław Grabski ożenił się(w 1916 r.)z Zofią Smolikówną(ur.2 marca 1893,zm.5 lutego 1965),z którą miał dwie córki:Annę(ur.1919 r.zm.29 sierpnia 2012),która była rzeźbiarką i Stanisławę(1922–2008).
Najważniejsze prace
- "Zarys rozwoju idei społeczno-gospodarczych w Polsce"(1903 r.)
- "Ekonomia społeczna"(1927–1929)
- "Na nowej drodze dziejowej"(1946 r.)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski(1947 r.)
- Krzyż Walecznych(1919 r.)
- Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii
- Komandor Orderu Korony Rumunii
- Krzyż Wielki Orderu Piusa IX(1925 r.)
- Medal międzysojuszniczy„Médaille Interalliée”(zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz