Henryk Gulbinowicz

Henryk Roman Gulbinowicz(ur.17 października 1923 w Wilnie)polski duchowny rzymskokatolicki,administrator apostolski w Białymstoku w latach 1970–1976,arcybiskup metropolita wrocławski w latach 1976–2004,kardynał prezbiter od 1985 r.od 2004 r.arcybiskup senior archidiecezji wrocławskiej.Kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys
Młodość i wykształcenie
Urodził się 17 października 1923 w szpitalu św.Rafała w Wilnie.Młodość spędził w majątku ojca w Szukiszkach.Kształcił się w gimnazjum oo.jezuitów w Wilnie.W 1944 r.został przyjęty do Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego w Wilnie i jednocześnie rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.W 1945 r.jako kleryk uzyskał maturę i wstąpił do Franciszkańskiego Zakonu Świeckich,przyjmując imię zakonne Alojzy.Od tego samego roku odbywał studia w Białymstoku,dokąd przymusowo zostały przeniesione obydwie uczelnie,których był studentem.Święceń prezbiteriatu udzielił mu 18 czerwca 1950 w prokatedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku arcybiskup metropolita wileński Romuald Jałbrzykowski.W latach 1951–1955 odbył studia w zakresie teologii moralnej na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.W 1953 r.uzyskał na tej uczelni licencjat na podstawie pracy Problem niewolnictwa u św.Ambrożego,a studia ukończył z doktoratem na podstawie dysertacji Zagadnienie niewolnictwa,własności i pracy w pismach św.Ambrożego.
Prezbiter
W latach 1950–1951 pracował jako wikariusz w parafii św.Wincentego Ferrariusza i św.Bartłomieja w Szudziałowie.Jednocześnie był prefektem tamtejszych szkół podstawowych.Po studiach w Lublinie,w latach 1956–1959 był wikariuszem parafii pro katedralnej w Białymstoku.W tym czasie przy kościele św.Rocha zorganizował duszpasterstwo akademickie dla studentów Akademii Medycznej.W 1960 r.pełnił funkcję tymczasowego administratora parafii św.Wojciecha w Nidzicy,a w 1962 r.objął tę samą funkcję w parafii św.Marii Magdaleny w Leginach.Od 1959 do 1970 r.był pracownikiem Wyższego Seminarium Duchownego„Hosianum”w Olsztynie.Prowadził tam wykłady z teologii moralnej i etyki.Ponadto w latach 1960–1962 był prefektem ds.wychowania,w latach 1962–1963 wicerektorem,zaś w latach 1963–1970 piastował urząd rektora tego seminarium.W latach 1961–1962 pracował na stanowisku sędziego pro synodalnego w Sądzie Biskupim w Olsztynie.W 1966 r.został członkiem Diecezjalnej Komisji Artystycznej,a w 1968 r.wiceprzewodniczącym Diecezjalnej Rady Wydawniczej.W 1967 r.objął funkcję diecezjalnego duszpasterza pracowników nauki i lecznictwa.W 1963 r.otrzymał godność kanonika honorowego kapituły katedralnej warmińskiej.
Biskup
12 stycznia 1970 papież Paweł VI mianował go administratorem apostolskim części archidiecezji wileńskiej w granicach Polski z siedzibą w Białymstoku i biskupem tytularnym Acci.Urząd objął kanonicznie 17 stycznia 1970,zaś 8 lutego 1970 otrzymał święcenia biskupie i odbył ingres do prokatedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białymstoku.Konsekracji dokonał kardynał Stefan Wyszyński,prymas Polski,któremu towarzyszyli Józef Drzazga,administrator apostolski diecezji warmińskiej i Kazimierz Majdański,biskup pomocniczy włocławski.Jako zawołanie biskupie przyjął słowa„Patientia et caritas”(Cierpliwość i miłość).Sprawując urząd administratora apostolskiego w Białymstoku,utworzył Diecezjalny Ośrodek Kształcenia Soborowego Księży i Ośrodek Duszpastersko-Katechetyczny,a także dokonał reorganizacji podziału administracyjnego.15 grudnia 1975 został mianowany,a 3 stycznia 1976 prekonizowany arcybiskupem metropolitą wrocławskim.Archidiecezję objął kanonicznie 12 stycznia 1976,natomiast ingres do archikatedry św.Jana Chrzciciela we Wrocławiu odbył 2 lutego 1976.W archidiecezji wrocławskiej w latach 1985–1991 przeprowadził synod,a w 1991 r.kongres pracy.W 1989 r.ustanowił archidiecezjalny oddział Caritas.Powołał dolnośląskie pismo katolickie„Nowe Życie”oraz Katolickie Radio Rodzina.W 1981 r.założył Arcybiskupi Komitet Charytatywny z zadaniem opieki nad internowanymi,więźniami i biednymi,a w 1990 r.Komitet ds.Pomocy Parafianom z terenu Związku Radzieckiego.Ukończył budowę Domu Księży Emerytów we Wrocławiu.Dwukrotnie podejmował we Wrocławiu papieża Jana Pawła II w trakcie jego podróży apostolskich do Polski w 1983 r.oraz w 1997 r.na zakończenie 46 Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego.Na przełomie lat 1989 i 1990 r.był gospodarzem i patronem Europejskiego Spotkania Młodych we Wrocławiu.W latach 1976–2004 sprawował urząd wielkiego kanclerza Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.Na tej uczelni w latach 1977–1987 był profesorem teologii moralnej.Wszedł w skład Rady Pedagogicznej wrocławskiego wyższego seminarium duchownego.3 kwietnia 2004 papież Jan Paweł II przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity wrocławskiego i jednocześnie mianował jego następcą Mariana Gołębiewskiego,dotychczasowego biskupa diecezjalnego koszalińsko-kołobrzeskiego.W Episkopacie Polski był członkiem Rady Głównej.Pełnił funkcję przewodniczącego Komisji ds.Duszpasterstwa Ludzi Pracy.Wszedł także w skład Komisji ds.Duszpasterstwa Ogólnego,Komisji ds.Duchowieństwa i Komisji ds.Duszpasterstwa Emigracyjnego.25 maja 1985 papież Jan Paweł II kreował go kardynałem prezbiterem.Jako kościół tytularny został mu przydzielony kościół Niepokalanego Poczęcia Maryi w Grottarossie.1 czerwca 1985 odbył ingres kardynalski do archikatedry wrocławskiej.Został członkiem trzech watykańskich dykasterii:Kongregacji ds.Kościołów Wschodnich,Kongregacji ds.Ewangelizacji Narodów i Kongregacji ds.Duchowieństwa.W 1990 r.uczestniczył w VIII Zwyczajnym Zgromadzeniu Synodu Biskupów w Watykanie.W dniu ukończenia 80 roku życia,17 października 2003,utracił prawo do uczestniczenia w konklawe.W związku z tym nie brał udziału ani w konklawe w 2005 ani w 2013 roku.Udzielił sakry biskupom pomocniczym wrocławskim:Tadeuszowi Rybakowi(1977 r.)Adamowi Dyczkowskiemu(1978 r.)Józefowi Pazdurowi(1985 r.)Janowi Tyrawie(1988 r.) i Edwardowi Janiakowi(1996 r.)biskupowi Edwardowi Ozorowskiemu(1979 r.) i biskupowi diecezjalnemu świdnickiemu Ignacemu Decowi(2004 r.)Był także współkonsekratorem podczas święceń 11 biskupów.
Odznaczenia,tytuły,wyróżnienia,upamiętnienie
Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 17 października 2008 został odznaczony Orderem Orła Białego.Wcześniej postanowieniem prezydenta Lecha Wałęsy z 3 lutego 1995 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.W 2006 r.otrzymał Złoty Medal„Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,a w 2009 r.Złotą Odznakę„Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej”.W 2013 r.został udekorowany medalem Ministerstwa Kultury Litwy„Nieś swoje światło i wierz”.Przyznano mu tytuł honorowego obywatela:Wrocławia„Civitate Wratislaviensi Donatus”(1996 r.)Lądka-Zdroju(1998 r.)Oławy(1999 r.)Barda(2000 r.)Białegostoku(2000 r.)Dzierżoniowa(2000 r.)Trzebnicy(2000 r.)gminy Ziębice(2000 r.)Sobótki(2003 r.)gminy Pieszyce(2006 r.)gminy Orneta(2010 r.)Ząbkowic Śląskich(2010 r.)miasta i gminy Ścinawa(2011 r.)oraz rejonu wileńskiego(2015 r.)W 2004 r.został wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Dolnego Śląska„Civi Honorario”,a w 2011 r.Odznaką Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego.Otrzymał tytuł doctora honoris causa:Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu(1996 r.)Akademii Rolniczej we Wrocławiu(2000 r.)Politechniki Wrocławskiej(2003 r.) i Akademii Medycznej we Wrocławiu(2009 r.)W 2007 r.miało miejsce odnowienie jego doktoratu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim,równoważne z przyznaniem doktoratu honoris causa.W 2000 r.został laureatem Dziecięcej Nagrody SERCA,a w 2001 r.kawalerem Orderu Uśmiechu.W 2014 r.otrzymał Perłę Honorową Polskiej Gospodarki w kategorii krzewienie wartości patriotycznych przyznaną przez redakcję„Polish Market”.W 2011 r.jego imię nadano Ośrodkowi Badawczo-Naukowo-Dydaktycznemu Chorób Otępiennych Akademii Medycznej we Wrocławiu,Samodzielnemu Publicznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Ścinawie,zwanemu Ośrodkiem Alzheimerowskim.Bohater filmów dokumentalnych:"Henryk milczący"Teresy Gordon(2006 r.) i "Opowieść o życiu godziwym"Stanisława Chomickiego(2006 r.)W 2011 r.został wyprodukowany film Waldemara Krzystka"80 milionów",opowiadający historię podjęcia przez działaczy dolnośląskiej Solidarności związkowych pieniędzy z wrocławskiego banku,które następnie zostały przechowane w siedzibie arcybiskupa Gulbinowicza.