piątek, 28 sierpnia 2015

Aleksander Skowroński(ksiądz)

Ur.9 lutego 1863 w Hucie Laura dzis.Siemianowice Śląskie,zm.3 października 1934 w Mikołowie polski duchowny katolicki,prałat,działacz narodowy i społeczny na Górnym Śląsku.Był synem Wojciecha Skowrońskiego i Weroniki z d.Walkiewicz,pochodzących z Królestwa.Ojciec był górnikiem,później nadzorcą maszyn.Szkołę ludową ukończył w Siemianowicach.Po tragicznej śmierci ojca,dzięki korepetycjom i pomocy brata,kontynuował naukę i 16 marca 1885 otrzymał świadectwo maturalne.28 kwietnia tegoż roku immatrykulował się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego.W latach 1886-1887 odbył obowiązkową służbę wojskową w armii pruskiej.Dyplom ukończenia studiów uzyskał 10 sierpnia 1888 r. i jesienią wstąpił do wrocławskiego alumnatu.Święcenia kapłańskie otrzymał 27 czerwca 1889 r.we Wrocławiu.Po uzyskaniu święceń kapłańskich został skierowany do parafii św.Barbary(następnie św.Jadwigi)w Królewskiej Hucie.Od 1892 r.pracował w kilku parafiach w powiatach prudnickim i strzeleckim.Od 1896 r.był proboszczem w Ligocie Bialskiej,gdzie w latach 1908-1909 wybudował nowy kościół pw.św.Stanisława Biskupa przy parafii pod tym wezwaniem(konsekrowany 16 czerwca 1912 r.)W grudniu 1918 r.sejm dzielnicowy zaboru pruskiego wybrał go do Naczelnej Rady Ludowej.30 kwietnia 1920 r.został nominowany na dziekana.27 kwietnia 1921 r.zagrożony zamachem na swe życie,przeniósł się na polski Śląsk.Od 1922 r.do śmierci był proboszczem parafii św.Wojciecha w Mikołowie,gdzie 29 czerwca 1922 zdążył przywitać wkraczające wojsko polskie.Po utworzeniu diecezji katowickiej,w styczniu 1926 r.otrzymał nominację na archidiakona Kapituły Katedralnej,a 26 stycznia 1928 na komisarza biskupiego regionu zachodniego.W 1930 r.otrzymał tytuł prałata,a 29 kwietnia 1931 r.(po śmierci ks.Jana Kapicy)został mianowany prepozytem Kapituły Katedralnej w Katowicach.Już rozpoczynając studia Skowroński był świadom swej przynależności narodowej.W październiku 1885 roku wziął udział w zjeździe polskich akademików w Gnieźnie.W czasie pracy w Królewskiej Hucie nawiązał kontakt z wieloma polskimi działaczami narodowymi,m.in.z Wojciechem Korfantym.Po wyborczym zwycięstwie Korfantego(25 czerwca 1903 r.)podjął inicjatywę utworzenia Polskiego Towarzystwa Ludowego,którego został pierwszym prezesem.W 1904 roku został przedstawicielem Śląska w Polskim Centralnym Komitecie Wyborczym.Od 1906 roku stał się nieformalnym przywódcą nielicznej grupy duchowieństwa śląskiego otwarcie deklarującego polskie przekonania.W wyborach do parlamentu(25 stycznia 1907 r.)został wybrany posłem,jednak z powodu niezadowolenia księcia-biskupa wrocławskiego,kardynała Georga Koppa,zrzekł się mandatu.Współzałożyciel i prezes Towarzystwa dla Szerzenia Elementarzy Polskich im.ks.Engla(1900 r.)oraz Polskiego Towarzystwa Ludowego(1903 r.)Inicjator powołania i przewodniczący utworzonego pod koniec 1915 r.na Śląsku Polskiego Komitetu Wykonawczego Niesienia Pomocy Głodującej Ludności Królestwa.Pierwszy przewodniczący powołanego 1 września 1917 r.Towarzystwa Oświaty na Śląsku im.św.Jacka.Był członkiem honorowym wrocławskiego Towarzystwa Akademików Górnoślązaków(1892-1899).Przez cały okres swojej posługi kapłańskiej należał do tej grupy patriotycznego duchowieństwa śląskiego,która wspierała lud śląski w jego dążeniach narodowych.Dał temu wyraz już 26 kwietnia 1906 r.na zjeździe księży górnośląskich w Kędzierzynie,mówiąc:Do obozu polskiego ciągnęło mnie serce i przekonanie o jego uprawnieniu(...)Jako cząstka tego ludu polskiego na Górnym Śląsku czuję w sobie głęboki obowiązek obywatelski pomagać ludowi w jego usiłowaniach o lepszy byt narodowy.Cechowała go odwaga cywilna i swada oratorska,poparta gruntownym wykształceniem i znajomością literatury.Był wielbicielem poezji Mickiewicza i Słowackiego,czemu wielokrotnie dawał wyraz w swych płomiennych przemówieniach.2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.4 października 1954,w 20.rocznicę śmierci księdza Skowrońskiego,w Ligocie Bialskiej została odsłonięta tablica upamiętniająca jego osobę.

Ojców

Wieś w województwie małopolskim,w powiecie krakowskim,w gminie Skała,na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej,w Dolinie Prądnika,na Szlaku Orlich Gniazd.W Królestwie Polskim istniała gmina Ojców.W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krakowskim.W latach 1928–1966 Ojców miał status uzdrowiska posiadającego charakter użyteczności publicznej.
Historia
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1370 roku.Rozwinęła się ona z osady powstałej przy zamku.Od XIX wieku następowała zmiana charakteru miejscowości z letniskowej na uzdrowiskową.Działalność uzdrowiska datuje się od roku 1855,już kilka lat później liczne starcia podczas powstania styczniowego w znacznym stopniu spustoszyły wieś.Podczas naprawy zniszczeń powstały znane ośrodki wczasowe Pod Łokietkiem,Goplana,Pod Kazimierzem oraz park zdrojowy.W 1924 r.Ojców został uznany za uzdrowisko posiadające charakter użyteczności publicznej.Mimo posiadania tego statusu przez dziesięciolecia aż do chwili obecnej pozostał raczej miejscowością turystyczną(mieści się tu nawet siedziba dyrekcji Ojcowskiego Parku Narodowego).
Atrakcje turystyczne

  • ruiny zamku Kazimierza Wielkiego z 2.połowy XIV wieku
  • muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego w budynku dawnego hotelu Pod Łokietkiem z 1860 roku oraz Pod Kazimierzem z 1885 roku
  • tzw.dawny park zdrojowy z końca XIX wieku(do 1939 roku w Ojców był uzdrowiskiem z hydroterapią jako główną metodą leczniczą)
  • muzeum etnograficzne PTTK w willi Bazar Warszawski
  • Kaplica"Na Wodzie"
  • Jaskinia Ciemna i Jaskinia Łokietka
  • drewniane domy i wille na terenie wsi z przełomu XIX i XX wieku tzw.w szwajcarskim stylu
  • Brama Krakowska i źródełko miłości
  • Dolina Sąspowska
  • Kilka kilometrów tras pieszych z punktami widokowymi
  • Od połowy Września"Ojcowska Złota Jesień"

Zygmunt Chmieleński

Zygmunt Adam Chmieleński a.Chmieliński(ur.1 grudnia 1835 w Barczęcy koło Mińska Mazowieckiego,zm.23 grudnia 1863 w Radomiu)powstaniec styczniowy,powstańczy naczelnik województwa krakowskiego w 1863 roku.
Życiorys
Był synem Jana Nepomucena Chmieleńskiego(generała wojsk rosyjskich) i Julii z domu Tyborowskiej.Po zgonie ojca został oddany do Aleksandryjskiego Korpusu Kadetów dla sierot po wojskowych w Petersburgu,po skończeniu którego ukończył tamtejszą Akademię Wojenną.Służył jako porucznik artylerii armii carskiej w Warszawie.Sytuacja w Polsce w 1861 roku wywołała w nim uczucia patriotyczne.Złożył wniosek o dymisję,a gdy jej nie dostał,zbiegł z Królestwa Polskiego do Francji,a później do Włoch.Za granicą pracował jako wykładowca w szkołach wojskowych w Genui i Cuneo.We Włoszech brał udział w formowaniu Polskiej Szkoły Wojskowej.Na wieść o wybuchu powstania styczniowego próbował przedostać się do Polski.Został aresztowany przez Austriaków w Ołomuńcu.Po ucieczce z więzienia przedostał się do Krakowa,gdzie został nominowany na kapitana.Brał udział w formowaniu oddziału kawalerii,na którego czele udał się do Klimontowa w powiecie miechowskim,gdzie wstąpił do oddziałów Kazimierza Bończy-Błaszczyńskiego.Zebrawszy jeszcze kilka oddziałów,jako ich dowódca 6 lipca 1863 roku rozbił dwie roty rosyjskie.Dowodził w potyczkach pod Rudnikami(28 lipca),Obiechowem,Białą,Olesznem i Nieznanowicami.W sierpniu został mianowany majorem,a na początku września pułkownikiem i naczelnikiem wojsk województwa krakowskiego.30 września stoczył bitwę pod Mełchowem,20 października pod Oksą.Po bitwie koło Jeziorka(pow.opatowski)został mianowany przez generała Józefa Hauke-Bosaka jego szefem sztabu.Dowodził wojskami powstańczymi w bitwach pod Skalbmierzem,Złotym Potokiem,Koniecpolem,Opatowem(25 listopada),Ociesękami(28 listopada) i Bodzechowem.Podczas tej ostatniej 16 grudnia 1863 roku w starciu z pułkiem smoleńskim dowodzonym przez Ksawerego Czangery'ego,Chmieleński został został ciężko ranny i pojmany przez oddział Kozaków.Odstawiony do Radomia został wyrokiem sądu wojskowego skazany na śmierć i rozstrzelany 23 grudnia 1863 roku w jednym z dwóch radomskich miejsc kaźni za koszarami pułku mohylewskiego.
Ciekawostki
Wśród żołnierzy Zygmunta Chmieleńskiego był Adam Chmielowski późniejszy święty Brat Albert.

wtorek, 25 sierpnia 2015

Karol Kalita

Karol Kalita de Brenzenheim(pseud.Rębajło)(ur.4 listopada 1830 w Komarnie k.Rudek,zm.25 maja 1919 we Lwowie)polski pułkownik,dowódca oddziału partyzanckiego w powstaniu styczniowym.Jego rodzina pochodząca z Inflant osiedliła się w Galicji po III rozbiorze.Już jako szesnastoletni uczeń gimnazjalny brał udział w pracach konspiracyjnych za co został w 1846 r.oddany do wojska.Zwolniony w 1847 r.powrócił do szkół,ale na krótko,gdyż w 1848 r.zaciągnął się do legionu Józefa Wysockiego i pod jego sztandarami brał udział w powstaniu węgierskim(1848-1849).Mimo amnestii,po powrocie do kraju został aresztowany i wcielony znów do wojska austriackiego,w którym dosłużył się stopnia nad porucznika,biorąc udział w wojnie włoskiej 1859 r.Na wieść o wybuchu powstania w Królestwie Polskim pośpieszył z 12 kolegami oficerami swego pułku do ojczyzny i oddał się do dyspozycji władz narodowych.Został mianowany majorem i skierowany do powiatu stopnickiego.Był organizatorem pułku stopnickiego,który wchodził w skład dywizji sandomierskiej korpusu gen.Józefa Hauke-Bosaka.Stoczył kilka zwycięskich bitew z Rosjanami,m.in.pod Mierzwinem(5 grudnia 1863)oraz pod Lubienią i Iłżą(17 stycznia 1864).Po tej ostatniej bitwie został awansowany na pułkownika.Z powodu choroby nie uczestniczył w bitwie opatowskiej,w której rozbity został jego pułk.Po upadku powstania udał się na emigrację do Turcji,skąd w 1871 r.wrócił do Lwowa.Ostatecznie znalazł pracę w szpitalu psychiatrycznym i ustatkował się.Zmarł doczekawszy wolnej Polski.Został pochowany na Górce powstańców na cmentarzu Łyczakowskim.Jest autorem książki Ze wspomnień krwawych walk,w której zawarł wspomnienia z kampanii powstańczej.
Zachowały się do naszych czasów jego dwie szable:

  1. znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie;austriacka kawaleryjska wz.1850,klinga ozdobiona jest nakładanym złotym wizerunkiem Tadeusza Kościuszki,datą 1794 r. i napisem:W twoją dzielną,bitną dłoń,wdzięczni bracia dają broń.Bij jak dotąd mężnie wroga,za Ojczyznę w imię Boga oraz Dzielnemu Rębajle życzliwi rodacy 1864 r.
  2. znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie;rosyjska kawalerii wz.1826,po prawej stronie klingi jest inkrustowany srebrem napis:W Imię Boga Dobądź Szabli/A Moskali Wezmą Diabli,a po lewej stronie umieszczono dedykacje:Od Przyjaciół Rembajle 1864 r.

Rębajło był jednym z najdzielniejszych i najbardziej uzdolnionych oficerów powstania styczniowego;potrafił połączyć braterski stosunek do żołnierza przy równoczesnym zachowaniu surowej dyscypliny,a dając osobisty przykład w dzieleniu trudów życia partyzanckiego,zdobył sobie szacunek i popularność wśród własnych ludzi.

Sprowa

Wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim,w powiecie jędrzejowskim,w gminie Słupia.
Integralne części miejscowości Sprowa
Identyfikator miejscowości Nazwa Miejscowości Rodzaj miejscowości
                     0269357                             Stara Wieś                     część miejscowości
                     0269363                             Zawsie                             część miejscowości
Nazwa
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Wsprowa villa oraz Sprowa wymienia w latach(1470-1480)Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis.
Historia
W połowie XV w.wieś była własnością rodu Odrowążów.Wywodził się stąd Jan Sprowski z rodu Odrowążów arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.Około 1460 r.wojewoda i starosta lwowski Andrzej Odrowąż nadał połowę wsi klasztorowi w Mogile.W 1475 r.klasztor odsprzedał swoją część Pieniążkowi z Iwanowic za 350 grzywien.Ze pieniądze te zakupiono wieś Opatkowice.Według Długosza łany folwarczne w Sprowie dziesięcinę oddawały plebanowi w Szczekocinach.Natomiast 12 łanów kmiecych oddawało dziesięcinę prepozyturze krakowskiej.Było tu również 8 zagrodników i dwie karczmy z rolą oddające dziesięcinę także prepozyturze krakowskiej.W 1581 r.właścicielem wsi był Szczepanowski,który zapłacił podatek od 9 łanów kmiecych,5 zagrodników z rolą,5 komorników z bydłem,5 komorników bez bydła oraz ćwierci karczmy.W 1827 r.było tu 31 domów i 497 mieszkańców.4 grudnia 1863 miejsce zwycięskiej bitwy gen.Hauke-Bosaka w powstaniu styczniowym.

Władysław Rawicz

Ur.2 września 1832 w Warszawie,zm.21 listopada 1863 w Siedlcach,uczestnik powstania styczniowego,naczelnik cywilny województwa podlaskiego.Był synem Aleksandra Jana(bankiera i ziemianina) i Marianny Anny z Gutmanów,bratem Józefa(bankiera warszawskiego).Nauki początkowe pobierał w domu pod kierunkiem ojca Beniamina Szymańskiego,prowincjała kapucynów,przyszłego biskupa podlaskiego;kształcił się następnie na jednej z warszawskich pensji i IV Gimnazjum Realnym w Warszawie,które ukończył z patentem pochwalnym w 1850 r.Odbył studia w Akademii Rolniczej w Hohenheim pod Stuttgartem,gdzie oprócz zaangażowania w naukę(dwuletni kurs ukończył w rok)działał w polskich kółkach samopomocy i samokształcenia.Lata 1852–1853 spędził na podróży handlowej po Niemczech,Anglii,Francji,Danii,Belgii i Holandii.Po powrocie do kraju pracował w dobrach ziemskich Grochów na Podlasiu(powiat węgrowski),które podniósł do wysokiego poziomu gospodarczego.Aktywnie działał w lokalnym Towarzystwie Rolniczym,pełnił w nim funkcję sekretarza.Był zwolennikiem pracy organicznej.W działalności politycznej zaangażował się po stronie białych;był mężem zaufania na okręg węgrowski(lub okręg sokołowski).Po wybuchu powstania styczniowego wystosował memoriał do Tymczasowego Rządu Narodowego,w którym apelował o wstrzymanie działań wojennych wobec braku szans na powodzenie.Jednocześnie zapewnił o lojalności wobec rządu;pozostając naczelnikiem województwa podlaskiego w organizacji białych,wspierał powstańców dostarczając żywność i odzież;w maju 1863 r.został mianowany naczelnikiem powiatu siedleckiego,w czerwcu zastępcą naczelnika cywilnego województwa podlaskiego,a 29 lipca naczelnikiem tego województwa.Zorganizował m.in.oddział konnych strzelców w sile 40 żołnierzy.Sprawnie kierował przygotowaniami wojennymi na terenie województwa,we własnych zabudowaniach ziemskich zorganizował koszary,zapewnił swoim podkomendnym mundury.Utrzymywał także sprawnie działającą pocztę i administrację.Po klęsce większości oddziałów powstańczych na Podlasiu próbował powołać wzorcowy oddział,złożony z obywateli ziemskich,którzy mieli zobowiązać się pod przysięgą do nieopuszczania pola walki;próba stworzenia takiego oddziału nie powiodła się wobec zarzutu o jej niedemokratyczność(wyróżnienie stanu szlacheckiego).27 września 1863 Rawicz został aresztowany we wsi Proszewo pod Siedlcami.Rodzina starała się o jego uwolnienie,na co władze rosyjskie zareagowały przyspieszonym trybem procesu;po wydaniu wyroku śmierci w trybie przyspieszonym dokonano także egzekucji Rawicza(już po jego śmierci przyszło ułaskawienie carskie).Zbiorowa mogiła z jego ciałem znajduje się na terenie SzP nr 5,która jako patrona wybrała tego bohatera.Był żonaty od 1862 r.z Pauliną z Witwickich,córką oficera WP,bratanicą pisarza Stefana Witwickiego;miał syna Władysława(ur.1863 r.)Owiany legendą,stał się obok ks.Stanisława Brzóski bohaterem Podlasia.Wiersz poświęcił mu Teofil Lenartowicz,był również bohaterem dramatu Walerii Ciemniewskiej Władysław Rawicz.Dramat w 4 aktach(Lwów 1917 r.)W maju 1925 r.odsłonięto w Siedlcach jego pomnik,a w 1932 r.jego imię otrzymała Szkoła Podstawowa nr 5 w Siedlcach.

Rossosz(powiat bialski)

Wieś w Polsce położona w województwie lubelskim,w powiecie bialskim,w gminie Rossosz.W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bialskopodlaskiego.Przez miejscowość przepływa Zielawa,rzeka dorzecza Bugu,dopływ Krzny oraz Muława.Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 812.Miejscowość jest siedzibą gminy Rossosz oraz rzymskokatolickiej parafii św.Stanisława należącej do dekanatu Wisznice.Nazwa Rossosz wywodzi się do rozsochy(drzewa rozgałęziającego się na dwa konary z jednego pnia;tu rozchodzą się w formie rozsochy dwie główne rzeki Zielawa i Muława).Nad bezpieczeństwem w Rossoszu jak i całej gminie czuwają 4 jednostki OSP w tym OSP Rossosz znajdująca się w KSRG.
Historia
Rossosz alias Rossosze,w wieku XIX opisano jako osadę miejską,dawne miasto przy źródłach rzeki Zielonej(dopływ Krzny)w powiecie bialskim,gminie i parafii obrzędu wschodniego Rossosz,odległe 21 wiorst na południe od Biały.Osada posiadała wówczas cerkiew parafialną oraz kaplicę katolicką znajdującą się na cmentarzu,szkołę początkową,Urząd Gminny.W roku 1883 było tu 235 domy i 1903 mieszkańców oraz 361 osad i 8998 mórg ziemi należącej do osady Rossosz.W 1827 r.było 176 domów i 1092 mieszkańców.W wieku XVI Rossosz była w rękach Dębickich,którzy założyli tu parafię,wznieśli kościół(1599 r.Kacper Dębicki z żoną Maryą Kopciówną fundują mansyonarzy) i zapewne oni współcześnie uzyskali przywilej miejski dla osady.W roku 1624 Stanisław Koniecpolski,hetman,odstępuje dobra Rossosz Mikołajowi Firlejowi,kasztelanowi wojnickiemu.Miasto miało wtedy 242 domy na części dziedzica i kilkanaście na kościelnych placach a także 3 młyny,13 rzemieślników palących gorzałkę i 2 warzących piwo.Po spaleniu i rabunku przez Lisowczyków w 1640 r.Zbigniew Firlej ponowił dawne przywileje miasta co stało się w 1645 r.Dobra wraz z miastem przechodziły kolejno do Rysińskich,Potockich,Ossolińskich.Około 1862 r.posiadał miasto i dobra Jan Skibiczewski.Kościół katolicki pw.św.Stanisława biskupa został zniszczony przez pożar około 1861 r.nabożeństwo odprawiane było potem w kaplicy cmentarnej.W 1861 r.parafia Rossosz obejmowała 1009 rzymskich katolików,4630 greko-katolików i 270 izraelitów.Rossosz jako gmina obejmuje wówczas tylko samą osadę Rossosz.Graniczy z osadą Łomazy ma 1896 mieszkańców i 9750 mórg.Sąd gminny okręgu II w osadzie Łomazy(oddalonej o 6 wiorst).Najbliższa stacja pocztowa i droga żelazna w Biały.

Jan Rudowski

Herbu Prus II(ur.18 lutego 1840 w Rumoce(pow.mławski),zm.w maju 1905 r.w Ropczycach)pułkownik,naczelnik wojenny powiatu opoczyńskiego i radomskiego.Był synem Ignacego Rudowskiego i Julianny z Rościszewskich.Uczęszczał do szkoły w Mławie.Służył jako junkier,podchorąży w wojsku carskim w batalionie strzelców celnych Połockiego pułku piechoty w Piotrkowie Trybunalskim.W 1863 r.po wybuchu powstania styczniowego zbiegł z garnizonu piotrkowskiego do obozu powstańczego Ignacego Zawadzkiego, następnie Dionizego Czachowskiego.Walczył w radomskim,gdzie powierzono mu dowództwo kompanii strzeleckiej w randze kapitana.W uznaniu za waleczność,został w sierpniu 1863 r.mianowany majorem i naczelnikiem wojennym powiatu opoczyńskiego i radomskiego.Jesienią tegoż roku został mianowany przez gen.Bosaka podpułkownikiem,a w końcu roku dowódcą pułku Opoczyńskiego.8 listopada 1863 r.oddział ppłk.Jana Rudowskiego rozbroił rosyjską załogę Szydłowca.Wiosną 1864 r.kadrę organizacyjną pułku Jan Rudowski uzupełnił masowymi ochotnikami.Pułk Opoczyński tropiony przez Rosjan starł się z nimi pod Suchedniowem,Opocznem(10 marca 1864),Wąchockiem,Odrowążem i Radkowicami.50 kawalerzystów stanowiło osobistą eskortę J.Rudowskiego.W jednej z potyczek,z dragonami dostał się ranny do niewoli i jako ex-oficer rosyjski miał być rozstrzelany.Jednak pozostała część oddziału powstańczego,uderzywszy na powracających dragonów,odbiła swego dowódcę.Dopiero w maju 1864 r.ppłk.Jan Rudowski jako jeden z ostatnich i podwładny gen.Haukego Bosaka rozwiązał swój oddział.Nie mogąc wrócić do Rumoki,przebywał na emigracji we Francji,potem osiadł na Pomorzu,gdzie administrował majątkiem.Wypadek na polowaniu,na którym postrzelił śmiertelnie gajowego Niemca,zmusił go do opuszczenia Pomorza.Wyjechał wtedy do Lwowa,obejmując tam administrację dóbr książąt Sapiehów.
We Lwowie poślubił Stanisławę Narzymską,z którą miał troje dzieci:

  • Wanda za Zygmuntem Choromańskim,zam.w ciechanowskim
  • Michał,ożeniony z Kanigowską(zm.przy porodzie)a następnie z Marią Kosińską z Drogiszki k.Mławy(córką Zofii z Rudowskich Bronisławowej Kosińskiej z Głuszka)
  • Kazimiera,poślubiła w 1891 r.Jana Deskura

Jan Rudowski zmarł najprawdopodobniej w okolicach Ropczyc.

piątek, 21 sierpnia 2015

Adam Chmielowski

Adam Hilary Bernard Chmielowski CFA herbu Jastrzębiec,znany jako święty Albert Chmielowski oraz święty Brat Albert(ur.20 sierpnia 1846 w Igołomii,zm.25 grudnia 1916 w Krakowie)polski zakonnik franciszkański,założyciel zgromadzenia albertynów i albertynek,powstaniec,malarz,święty Kościoła katolickiego,znany z pełnej poświęcenia pracy dla biednych i bezdomnych.
Biografia
Dzieciństwo i młodość
Adam Chmielowski urodził się w Igołomii(wówczas powiat miechowski),jako najstarszy syn Józefy Borzysławskiej i Wojciecha Chmielowskiego,później naczelnika carskiej komory celnej w Szczypiornie pod Kaliszem.Był pierwszym dzieckiem w rodzinie,miał troje młodszego rodzeństwa(Stanisława,Mariana i Jadwigę).Ze względu na specyfikę tamtego okresu,ochrzczono go 26 sierpnia 1846 bez udziału księdza(tzw.chrzest z wody).Dopiero 17 czerwca 1847 roku,w kościele Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Warszawie,dopełniono ceremonii chrztu.25 sierpnia 1853 roku Adam utracił ojca.W 1855 r.otrzymał stypendium rządowe i wyjechał do szkoły w Sankt Petersburgu,gdzie rozpoczął edukację w Korpusie Kadetów.Od 1858 r.po przeprowadzce do Warszawy,kontynuował naukę w Gimnazjum Realnym Jana Pankiewicza.W 1861 r.podjął studia w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Nowej Aleksandrii(Puławy),gdzie poznał i zaprzyjaźnił się z wybitnym malarzem Maksymilianem Gierymskim.Po śmierci matki(28 sierpnia 1859 roku)rodzeństwo Adama przekazano pod opiekę siostry ojca Petroneli Chmielowskiej.Młody Chmielowski kontynuował naukę w Instytucie Politechnicznym w Puławach.W tym okresie włączył się w działalność konspiracyjną.W 1863 r.przyłączył się do powstania styczniowego.Walczył kolejno w oddziałach Leona Frankowskiego(pod Kurowem) i Mariana Langiewicza.Po wygranej bitwie pod Grochowiskami przeszedł z oddziałem Langiewicza do Galicji.Tu wzięty do niewoli przez Austriaków,został wywieziony do Ołomuńca na terenie ówczesnej monarchii habsburskiej.Wykorzystując sprzyjającą okazję zbiegł w maju 1863 r.przedostał się do kraju i włączył ponownie do walk powstańczych.Bojowy szlak Adam Chmielowski zakończył 30 września 1863 r.kiedy to jego powstańczy oddział,dowodzony przez płk.Zygmunta Chmieleńskiego stoczył przegraną bitwę pod Mełchowem(powiat częstochowski),a on ciężko ranny w nogę trafił powtórnie do niewoli.Po wykonanej w prymitywnych warunkach(bez znieczulenia)amputacji lewej kończyny,jego dalsze leczenie odbywało się w szpitalu w Koniecpolu.Zagrożony nasilającymi się represjami wobec powstańców,za staraniem rodziny,wydostał się z niewoli i w maju 1864 r.trafił do Paryża.Tu dzięki pomocy finansowej od Komitetu Polsko-Francuskiego mógł poddać się dalszemu leczeniu i otrzymał gutaperkową,najlepszą w tym czasie protezę.Po ogłoszeniu amnestii w 1865 r.powrócił do Warszawy.
Działalność malarska
Adam rozpoczął studia malarskie w Warszawie.Musiał je jednak przerwać z powodu sprzeciwu rady opiekuńczej,od której był zależny od śmierci obojga rodziców.Wyjechał na studia politechniczne do Gandawy.Po roku rozpoczął naukę na akademii sztuk pięknych w Monachium.Tam zaprzyjaźnił się z wieloma sławnymi artystami(Stanisławem Witkiewiczem,Józefem Chełmońskim,Aleksandrem Gierymskim,Leonem Wyczółkowskim i innymi).Wiele malował i wysyłał swoje obrazy na wystawy do Polski.Z tego okresu życia pochodzą pierwsze obrazy o tematyce religijnej,na przykład Wizja św.Małgorzaty,oraz najsłynniejszy religijny obraz Chmielowskiego Ecce Homo,który obecnie znajduje się w Krakowie w prezbiterium kaplicy sióstr Albertynek pw.Ecce Homo.Dorobek Adama Chmielowskiego to 61 obrazów olejnych,22 akwarele i 15 rysunków.Do najbardziej znanych prac należą m.in.Po pojedynku,Dziewczynka z pieskiem,Cmentarz,Dama z listem,Powstaniec na koniu,Wizja św.Małgorzaty,Zachód słońca,Amazonka.
Działalność zakonna
Wraz z namalowaniem obrazu Ecce Homo we wnętrzu Adama Chmielowskiego nastąpił przełom.24 września 1880 roku wstąpił do Zakonu Ojców Jezuitów w Starej Wsi.Po roku zrezygnował z powodu depresji i silnego załamania nerwowego.Spokój odnalazł dopiero w regule Zakonu św.Franciszka z Asyżu.W roku 1884 osiadł w Krakowie,przy ulicy Basztowej 4,gdzie dalej malował,ale zaangażował się coraz bardziej w opiekę nad nędzarzami i bezdomnymi.Po pewnym czasie porzucił całkowicie malarstwo,poświęcając się pomocy ubogim.Mieszkał w ogrzewalni miejskiej przy ul.Skawińskiej na Kazimierzu razem z bezdomnymi,alkoholikami i nędzarzami.Sprzeciwiał się jałmużnie,której nie uznawał za prawdziwą pomoc,ale nierozwiązującym problemu biedy doraźnym zabiegiem uspokajającym sumienie bogatszych.25 sierpnia 1887 roku w Kaplicy Loretańskiej kościoła Ojców Kapucynów w Krakowie Adam Chmielowski przywdział szary habit III Zakonu św.Franciszka i od tej pory znany jest jako brat Albert.Śluby zakonne złożył rok później,25 sierpnia 1888.Dał początek założonemu przez siebie Zgromadzeniu Braci Albertynów.W 1891 roku założył Zgromadzenie Sióstr Albertynek.W Krakowie prowadził przytułek,w którym mieszkał razem z ubogimi.Z czasem powstawały nowe ośrodki m.in.we Lwowie,Tarnowie,Zakopanem.
Ostatnie chwile
Po zachorowaniu na raka żołądka,23 grudnia 1916 roku przyjął sakrament chorych z rąk prepozyta kanoników regularnych laterańskich ks.Józefa Górnego.W południe 25 grudnia 1916 roku zmarł w opinii świętości.Miał wtedy 70 lat.Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim.Bezpośrednią przyczyną jego śmierci był rak żołądka.
Kult
Beatyfikacja i kanonizacja
W dniu 15 września 1932 przeprowadzona została ekshumacja szczątków i ponowne złożenie ich w metalowej trumnie.Po zakończeniu wojny,w 1946 roku,kardynał Adam Sapieha rozpoczął proces informacyjny trwający do 1950 roku.W trakcie procesu 31 maja 1949 ponownie ekshumowano szczątki Brata Alberta i złożono je w kościele Ojców Karmelitów Bosych.Dnia 15 września 1967 kardynał Karol Wojtyła rozpoczął proces apostolski,a w styczniu 1977 papież Paweł VI wydał dekret o heroiczności cnót przyszłego świętego.W dniu 22 czerwca 1983 roku,podczas mszy św.na krakowskich Błoniach papież Jan Paweł II ogłosił Brata Alberta Chmielowskiego błogosławionym,a następnie 12 listopada 1989 roku,podczas kanonizacji w Rzymie świętym).Jego doczesne szczątki znajdują się obecnie pod ołtarzem w Sanktuarium Ecce Homo św.Brata Alberta na Prądniku Czerwonym w Krakowie.
Dzień obchodów
W kalendarzu liturgicznym dla diecezji polskich obowiązkowe wspomnienie liturgiczne św.Alberta Chmielowskiego,zakonnika,przypada 17 czerwca(w diecezji sosnowieckiej,której jest on głównym patronem,obchód ten ma rangę uroczystości).
Patronat
  • Patron Gimnazjum nr 13 im.Adama Chmielowskiego św.Brata Alberta w Krakowie
  • Patron Gimnazjum im.Adama Chmielowskiego św.Brata Alberta w Żabnicy(k.Żywca)
  • W 1981 roku powstało Towarzystwo Pomocy im.św.Brata Alberta powołane do opieki szczególnie nad osobami bezdomnymi oraz zagrożonymi wykluczeniem społecznym
  • W 1987 roku powstała Fundacja im.Brata Alberta
  • Od 1999 roku święty Brat Albert Chmielowski jest patronem miasta Puławy
  • Jest też głównym patronem Diecezji Sosnowieckiej(od jej ustanowienia w roku 1992)
  • Św.Brat Albert jest także patronem Gimnazjum im.św.Brata Alberta w Gdowie
  • Patron Szkoły Podstawowej im.św.Brata Alberta w Narolu
  • Patron Gimnazjum im.św.Brata Alberta w Igołomi
  • Patron Zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Sierockiem
  • W 1994 roku powstało Stowarzyszenie im.św.Brata Alberta w Słupcy(stowarzyszenie prawne,organizacja pozarządowa)
  • Patron Gimnazjum Niepublicznego im.św.Brata Alberta w Podłężu
  • Patron Gimnazjum im.św.Brata Alberta w Gdowie
  • Patron jednej z drużyn ZHR:7 Lubelskiej Drużyny Harcerzy„Grot”im.Św.Brata Alberta
Brat Albert według Leona Wyczółkowskiego
Brat Albert jako artysta był otoczony wieloma znanymi malarzami,między innymi był bliskim przyjacielem Leona Wyczółkowskiego.Podczas rozpoczętego procesu beatyfikacyjnego Wyczółkowski otrzymał zlecenie namalowania obrazu świętego.Obraz nie został dokończony,o czym świadczy lewa ręka świętego na obrazie.Obraz znajduje się w domu generalnym braci albertynów w Krakowie.
Brat Albert w literaturze
  • Stefan Żeromski pisząc powieść„Walka z szatanem”inspirował się założeniem przez Brata Alberta pustelni dla sióstr albertynek na zakopiańskich Kalatówkach
  • Brat Albert jest bohaterem dramatu Karola Wojtyły Brat naszego Boga
  • Beata Obertyńska wiersz„Brat Albert”
  • Marek Sołtysik„Znak miłości.Opowieść o św.Bracie Albercie”(2005 r.)
  • Adam Bunsch„Gołębie Brata Alberta”(1943 r.)później wydane pod tytułem„Przyszedł na ziemię Święty”(1947 r.)

Mełchów

Wieś w Polsce położona w województwie śląskim,w powiecie częstochowskim,w gminie Lelów.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Historia
Podczas powstania styczniowego w bitwie pod Mełchowem ranny został młody podoficer Adam Chmielowski późniejszy Brat Albert,założyciel dwóch zgromadzeń:Braci Albertynów i Sióstr Albertynek.

Żelazna(powiat garwoliński)

Wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim,w powiecie garwolińskim,w gminie Pilawa.W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego.

Sędziejowice(województwo łódzkie)

Wieś w Polsce położona w województwie łódzkim,w powiecie łaskim,w gminie Sędziejowice.Wieś leży 13 km na południe od Łasku,w sąsiedztwie dużych lasów i rzeki Grabi.Od stacji PKP Kozuby na linii Karsznice–Siemkowice dzieli ją 2 km.Miejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 481 z Łasku do Wielunia.W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.Miejscowość jest siedzibą gminy Sędziejowice.We wsi znajduje się kościół i parafia Świętej Marii Magdaleny Pokutnicy i Świętego Klemensa I Rzymskiego(należąca do dekanatu widawskiego).
Historia
Sędziejowice wymienia po raz pierwszy bulla gnieźnieńska(zwana złotą)z 1136 r.papieża Innocentego II wydana w Pizie.Wieś od najdawniejszych czasów była własnością książęcą.Z nadania któregoś z władców przekazana została arcybiskupom gnieźnieńskim.W bulli wymieniona jako Zandeieuici vel Zandeievici wśród wsi arcyb.k.Sieradza(circa Zeraz).Pisownia nazwy wsi w okresie średniowiecznym była różna.W kopiale z końca XVI w.wymieniony jest kościół w Sandzevoievieusis przy zmianie w 1366 r.dziesięcin,a w 1392 r.wymieniony jest pleban Dominic de Sandzeowicze.Obecna nazwa wsi ustaliła się w końcu XVIII w.Tzw.klucz sędziejowicki pozostawał w rękach kościelnych aż do rozbiorów,kiedy to Kościół utracił swe posiadłości na rzecz państw zaborczych.W 1842 r.(ukazem cara Mikołaja I z 9/21 XII 1935 r.)majątek ten otrzymał w formie majoratu były pułkownik dowódca Siewierskiego Pułku Piechoty,późniejszy gen.T.Łuzanow.Po jego śmierci dobra te 27 VII 1874 r.przeszły w ręce najstarszego syna,Piotra Łuzanowa.Odrodzone państwo polskie ustawą z 25 VIII 1919 r.przejęło dobra donacyjne.Z dóbr sędziejowickich wyłączono 119 ha i podzielono je na 19 działek,zakładając tzw.Kolonię Sędziejowice,resztę dóbr powierzono Towarzystwu Rolniczemu Łasko-Szadkowskiemu.Wieś związana jest z ważnym wydarzeniem z okresu powstania styczniowego.W dniu 26 sierpnia 1863 r.gdy w wyniku zarządzonej przez gen.Edmunda Taczanowskiego koncentracji w Sędziejowicach było 1600-1800 samej powstańczej kawalerii,za zdążającym do wsi niewielkim oddziałkiem dowodzonym przez Bąkowskiego wpadła doborowa sotnia kozaków,w której składzie było wielu synów arystokracji rosyjskiej.Sotnią dowodził rotmistrz huzarów grodzieńskich von Grabbe.Prawie wszyscy kozacy polegli.Do niewoli wzięto tylko pięciu Rosjan,w tym rotmistrza von Grabbego.Bitwa w Sędziejowicach przyczyniła się do koncentracji wojska moskiewskiego,co w konsekwencji doprowadziło do klęski oddziałów gen.Taczanowskiego na polach wsi Kruszyna–Nieznanice koło Częstochowy w dniu 29 sierpnia 1863 r.O bitwie w Sędziejowicach Maria Konopnicka napisała wiersz O Zarembie 1863 r.w sierpniu pod Sedziejowicami.
Zaczyna się on słowami:
"A w Sieradzkiej Ziemi Łokietkowej ziemi Zniósł tam Moskwę Taczanowski Z kosyniery swemi".
Na miejscowym cmentarzu w 10-lecie klęski(w 1874 r.)wystawiono okazały pomnik z płyt piaskowca z rzeźbą w marmurze,przedstawiającą rannego rtm.Grabbego wydającego rozkazy.Pomnik mimo upływu czasu ocalał prawie nienaruszony.Przy głównej alejce,w skromnej mogile,spoczywają czterej zabici powstańcy.Wieś uczciła ich pamięć nadaniem szkole gminnej imienia"Powstańców 1863 r."W 1918 r.majątek przejęło państwo polskie.W 1921 r.przeprowadzono parcelację ziemi,a tzw.resztówkę(33,5 ha)wraz z budynkami przekazano organizującej się szkole.W 1940 r.Niemcy wysiedlili z Sędziejowic 2/3 rodzin polskich,a na ich miejsce sprowadzili Niemców z Wołynia i Besarabii.Podczas okupacji niemieckiej w 1943 r.Niemcy wprowadzili dla wsi okupacyjną nazwę nazistowską Sendewitz.
Zabytki
Do 13 VII 1984 r.istniał tu ufundowany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Antoniego Ostrowskiego modrzewiowy kościół św.Marii Magdaleny z 1779 r.z wyposażeniem wczesnobarokowym,głównie z XVII w.Pożar od pioruna sprawił,że kościół spłonął doszczętnie.Prawdopodobnie mogły to spowodować elektryczne dzwony które zamontowano dzień wcześniej.Wraz z kościołem płomień strawił bogate wyposażenie,także 13 obrazów,które pochodziły z kościoła w Skierniewicach i stanowiły dar fundatora.Z dawnego założenia dworskiego(na terenie Zespołu Szkół Rolniczych)został dwór i park.Dwór jest budynkiem parterowym,murowanym,zbudowanym w stylu neoklasycystycznym z I poł.XIX w.(ok.1840 r.)przebudowanym na początku XX w.Przed wejściem ganek z dwiema parami kolumn,nad którymi późniejszy balkon.Drzwi wejściowe rzeźbione.Dach czterospadowy z mansardami.W dobrze utrzymanym parku podziwiać można aleję grabową,pomnikowe okazy dębów i lip drobnolistnych.
Zespół Szkół Rolniczych im.Władysława Grabskiego
W latach 1921-27 istniejącą tu od 1896 r.cerkiew rozbudowano,powiększono o 1/3 i przekształcono w pawilon szkolny.Oficjalne otwarcie Ludowej Szkoły Rolniczej nastąpiło 15 listopada 1924 r.Od 1927 r.była to tzw.Sejmikowa Szkoła Rolnicza.Dzięki rozbudowie w latach 70.XX w.Zespół Szkół Rolniczych w Sędziejowicach jest nowoczesną placówką oświatową.W roku 2004 szkoła rolnicza w Sędziejowicach obchodziła 80-lecie swego istnienia.Jest ona najstarszą placówką tego typu w rejonie sieradzkim.Początki historii szkoły datuje się na rok 1920,kiedy to miejscowe kółko rolnicze wystąpiło z inicjatywą zorganizowania szkoły rolniczej na terenie majątku przejętego w roku 1918.W lutym 1921 roku,dzięki pomocy posła Wyżykowskiego,delegaci wsi:Ignacy Gołębiewski i Franciszek Wolniak uzyskali zezwolenie władz na otwarcie szkoły.Dzięki temu od roku 1922 na terenie majątku ziemskiego rozpoczęto prowadzenie kursów rolniczych.Oficjalne otwarcie"Ludowej Szkoły Rolniczej"nastąpiło 15 listopada 1924 roku.W tymże roku rozpoczęto budowę gmachu szkoły na miejscu dawnej cerkwi.Przedsięwzięcie zakończono w roku 1927.Po wybuchu II wojny światowej obiekt przejęli okupanci.Zaraz po wyzwoleniu,bo już 4 marca 1945 roku,dzięki ofiarności pierwszych nauczycieli oraz mieszkańców wsi reaktywowano szkołę rolniczą.W rok później otwarto 3-letnie Męskie Gimnazjum Rolnicze,przemianowane w roku 1947 na Liceum Rolnicze a następnie na Technikum Rolnicze.W latach 1969/1970 odbyła się rekrutacja do Technikum Rolno-Łąkarskiego.W roku 1975 w Sędziejowicach powołano Zespół Szkół Rolniczych z czterema typami szkół,a w dwa lata później podjęta została inicjatywa rozbudowy szkoły.Inicjatywa ta jest nieodłącznie związana z osobą długoletniego dyrektora ZSR w Sędziejowicach Wojciecha Kabzy.W wyniku zakończenia pierwszej części cyklu inwestycyjnego w roku 1981 oddano do użytku gmach dydaktyczny z 18 pracowniami,klubem i zapleczem oraz 20-rodzinny Dom Nauczyciela.W roku 1990 wybudowano jedną z największych w regionie halę sportową i rozbudowano internat,wykonując tym samym następną część cyklu inwestycyjnego na terenie ZSR w Sędziejowicach.W roku 2006 wszystkie obiekty szkolne poddano termomodernizacji.W roku 1994 szkoła rolnicza w Sędziejowicach otrzymała imię Władysława Grabskiego.Szkoła rolnicza w Sędziejowicach wykształciła i wychowała do dziś ponad 4000 absolwentów.Spotkać ich można w całej Polsce wśród polityków,lekarzy,aktorów,dziennikarzy,księży,nauczycieli,naukowców i w wielu innych miejscach.Dziś rolniczy charakter szkoły powoli zatraca się,choć nadal kształci ona specjalistów z dziedziny rolnictwa i agrobiznesu.
Sport
W Sędziejowicach działa Ludowy Klub Sportowy„Protektor”Sędziejowice.Jest to jedyny klub piłkarski na terenie Gminy Sędziejowice.Zespół seniorów występuje na boiskach sieradzkiej B-klasy.Prowadzona jest również drużyna juniorska.Klub posiada przy ulicy Sportowej własny(gminny)stadion z ławkami na 200 miejsc siedzących.

Fajsławice

Wieś w Polsce położona w województwie lubelskim,w powiecie krasnostawskim,w gminie Fajsławice.Miejscowość jest siedzibą gminy Fajsławice.Leży przy drodze nr 17 i 838.
Historia
Historia gminy sięga początków XV wieku.Zanim przyjęła obecną nazwę w różnych okresach była nazywana także:Wojsławice,Falisławice,Chwalisławice.
Ważniejsze fakty z dziejów wsi i Gminy Fajsławice:

  • 1413 r.pierwsze wzmianki o Fajsławicach.Wieś była wówczas własnością szlachecką
  • 1413-1429 r.dziedzicem Fajsławic był zwierzchnik kolegiaty w Wiślicy Sięgniew z Rudna
  • 1542-1676 r.Fajsławicami rządził ród Falisławickich,od których pochodzi obecna nazwa miejscowości.W połowie XVI wieku Fajsławice oraz sąsiednie Siedlisk i Suchodół stały się znaczącym ośrodkiem arianizmu
  • XVIII wiek Fajsławice stały się własnością rodziny Bielskich,a następnie Ołtarzewskich
  • 1757 r.z inicjatywy ówczesnych panów wsi Fajsławice został zbudowany drewniany kościół pod wezwaniem św.Jana Nepomucena.Usytuowany był on na„Górce poariańskiej”,gdzie obecnie znajduje się stary cmentarz
  • 1791-1795 r.wybudowano w Fajsławicach nowy kościół według projektu Joachima Hempla
  • 1809 r.władze Księstwa Warszawskiego utworzyły Samodzielną Gminę Fajsławice
  • 24 sierpnia 1863 r.powstańcza Bitwa pod Fajsławicami.Oddziały powstańców dowodzone przez Krysińskiego,Wagnera i Ruckiego pod komendą naczelną generała Heydenreicha(pseud.Kruk)poniosły klęskę w boju z Rosjanami
  • 26 września 1939 r.Niemcy rozpoczęli atak na Boniewo i Fajsławice.W trakcie trzech faz ataku trwającego cały dzień wojska niemieckie dopiero późnym wieczorem przełamały polską obronę.Najeźdźcy podpalili wiele budynków,między innym spłonął wtedy budynek Urzędu Gminy w Fajsławicach.Ogółem straty polskie wyniosły 14 żołnierzy,w tym trzech junaków
  • 29 września 1939 r.Fajsławice zostały zajęte przez wojska sowieckie.Dla utrzymania ładu i porządku powstała milicja obywatelska.Wkroczenie Armii Czerwonej wywołało radość wśród służby dworskiej i uboższej części społeczności wiejskiej
  • 5 października 1939 r.wojska niemieckie ponownie zajęły Fajsławice.Od tego momentu rozpoczęła się okupacja trwająca niemal pięć lat.Pozostawiła ona po sobie ogromne zniszczenia wśród inwentarza,zabudowy oraz straty w ludności
  • 1999 r.w wyniku reformy administracyjnej kraju gmina Fajsławice wróciła do powiatu krasnostawskiego

Zabytki

  • Kościół pw.św.Jana Nepomucena
  • Cmentarz wojskowy z 1915 roku
  • Stary dworek wraz z parkiem z końca XIX wieku

Żyrzyn

Wieś w Polsce położona na Wysoczyźnie Lubartowskiej,w województwie lubelskim,w powiecie puławskim,w gminie Żyrzyn.W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.Miejscowość jest siedzibą gminy Żyrzyn.Wieś leży przy drodze krajowej 17E372 oraz przy drodze wojewódzkiej nr 824.Historycznie położony jest w Małopolsce(początkowo w ziemi sandomierskiej,a następnie w ziemi lubelskiej).W Żyrzynie działa klub piłkarski GLKS Żyrzyniak Żyrzyn,występujący obecnie w klasie"A".
Historia
8 sierpnia 1863 oddziały powstańców styczniowych pod dowództwem gen.Michała Heidenreicha pokonały Rosjan w bitwie pod Żyrzynem,która rozegrała się właściwie w pobliżu wsi Jaworów.

Depułtycze Królewskie

Wieś w Polsce położona w województwie lubelskim,w powiecie chełmskim,w gminie Chełm.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.We wsi znajduje się lądowisko Chełm-Depułtycze Królewskie.
Historia
5 sierpnia 1863 miała tu miejsce Bitwa pod Depułtyczami Królewskimi.
Transport
Wieś położona jest przy drodze wojewódzkiej nr Tabliczka DW843.svg.We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe obsługiwane przez PKS i prywatnego przewoźnika.

Michał Heydenreich

Michał Jan Heydenreich(Heidenreich)pseud.Kruk(ur.19 września 1831 w Warszawie,zm.9 kwietnia 1886 we Lwowie)powstańczy generał w powstaniu styczniowym,podpułkownik armii carskiej.Pochodził z Warszawy,był synem spolonizowanego Niemca i Francuzki.Ukończył Mikołajową Akademię Sztabu Generalnego w Sankt Petersburgu.W 1862 r.jako podpułkownik przeszedł do sztabu 2 Dywizji Kawalerii,stacjonującej w tzw.kongresówce.Członek konspiracyjnego Koła Oficerów Polskich założonego przez Zygmunta Sierakowskiego w Sankt Petersburgu.Wszedł w skład Wydziału Wojny Komitetu Centralnego Narodowego.Po wybuchu powstania,latem 1863 roku został mianowany naczelnikiem wojennym województw podlaskiego i lubelskiego.Podporządkował sobie mniejsze partie powstańcze.Jego oddział po przegraniu 24 lipca bitwy pod Kaniwolą,odniósł zwycięstwo w drugiej bitwie pod Chruśliną(4 sierpnia),8 sierpnia rozbił w bitwie pod Żyrzynem rosyjski konwój poczty pieniężnej osłaniany przez 550 żołnierzy i 2 działa.Wziął licznych jeńców,zdobył przesyłkę pieniężną w wysokości 200000 rubli(140000).Było to największe zwycięstwo Polaków w tym powstaniu.Rząd Narodowy rozkazem dziennym nr 11 z 22 sierpnia 1863 mianował podpułkownika Heidenreicha generałem.24 sierpnia poniósł klęskę w bitwie pod Fajsławicami.Po niepowodzeniach wycofał się do Galicji.Stanął na czele zgrupowania,które miało przebić się z Galicji,od strony Wołynia w lubelskie.Jednak już 1 listopada,wobec rozproszenia jego oddziałów pod Poryckiem,zaniechał przeprowadzenia tej operacji.Sam ze sztabem i małą eskortą Krakusów udał się w lubelskie.Tam zebrał rozproszone siły,które jednak 25 grudnia poniosły klęskę w bitwie pod Kockiem.W trakcie reorganizacji wojska powstańczego przez Romualda Traugutta był przewidziany na dowódcę I korpusu,jednak wobec upadku powstania nie objął funkcji i wyjechał do Francji,a potem do Wielkiej Brytanii.Wziął udział w wojnie francusko-pruskiej 1870-1871.W 1872 r.został zainicjowany w paryskiej loży masońskiej.Wkrótce osiadł we Lwowie,gdzie prowadził warsztat rzemieślniczy.Tam też zmarł,spoczywa na Cmentarzu Łyczakowskim.

czwartek, 20 sierpnia 2015

Konstytucja Królestwa Polskiego

Właściwie Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego konstytucja Królestwa Polskiego nadana przez cesarza Rosji i króla Polski Aleksandra I,będąca wypełnieniem postanowień kongresu wiedeńskiego.Zaliczana jest do najbardziej liberalnych w po kongresowej Europie.Przy jej redakcji pracował kilkuosobowy zespół,z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim na czele.Ostateczny tekst uwzględniał uwagi króla,który 27 listopada 1815 konstytucję podpisał,przez co uzyskała moc prawną.Była to tzw.konstytucja oktrojowana,czyli nadana odgórnie,nie zaś zatwierdzona przez Sejm.Obowiązywała w Królestwie Polskim do 26 lutego 1832,gdy Mikołaj I wprowadził w jej miejsce Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego.Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego liczyła 165 artykułów zgrupowanych w 7 tytułach. 13 lutego 1825 król Aleksander I znowelizował Konstytucję dodając Artykuł Dodatkowy wprowadzający tajność obrad Sejmu.
Postanowienia konstytucyjne
Królestwo Polskie było monarchią konstytucyjną,połączoną unią personalną z Cesarstwem Rosyjskim,ze wspólną polityką zagraniczną.Każdorazowy cesarz Rosji stawał się królem Polski.
Odrębne pozostawały:
  • parlament
  • narodowe wojsko
  • aparat państwowy
  • prawo i sądownictwo
Król
  • "Rząd jest w osobie króla.Król sprawuje władzę wykonawczą w całej swojej rozciągłości"(art.35)
  • "osoba królewska jest święta i nietykalna"(art.36)
  • zwoływał zgromadzenia wyborcze,oraz mianował marszałków sejmików i zgromadzeń gminnych
  • zwoływał,odraczał i rozwiązywał sejmy zwyczajne i nadzwyczajne
  • powoływał ministrów,senatorów i wyższych urzędników
  • miał prawo sankcji ustaw i uchwał sejmu
  • jako jedyny stan sejmujący dysponował inicjatywą ustawodawczą
  • dysponował prawem zawieszania ustaw sejmowych
  • królowi przysługiwało prawo wypowiadania wojny oraz zawierania umów międzynarodowych
  • król powoływał i odwoływał namiestnika
  • w wypadku nieobsadzenia urzędu namiestnika,król mógł powołać prezesa Rady Administracyjnej
  • sądy wyrokowały w imieniu monarchy
Namiestnik
  • przewodniczył Radzie Stanu
  • decyzje podejmował w czasie posiedzeń Rady Administracyjnej
  • decyzje namiestnika wymagały kontrasygnaty odpowiedniego ministra
  • przedstawiał królowi kandydatów na ministrów,kandydatów na senatorów i wyższych urzędników państwowych
  • mianował pozostałych urzędników publicznych
Rada Stanu
Rada Administracyjna
Jako Rząd krajowy od 1826 roku,w składzie 5 ministrów(Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego,Sprawiedliwości,Spraw Wewnętrznych i Policji,Wojny,Przychodów i Skarbu)oraz osób powołanych przez króla,była najwyższą władzą wykonawczą i administracyjną w kraju.
Zgromadzenie Ogólne Rady Stanu
W jej skład wchodzili:
  • ministrowie(5)
  • radcy stanu(zwyczajni i nadzwyczajni)
  • sekretarz stanu
  • referendarze
  • inne osoby powoływane przez króla
Uprawnienia ZO RS
  • opracowywanie projektów praw sejmowych i aktów królewskich do akceptacji króla
  • przekazywanie ostatecznych wersji praw i aktów pod obrady sejmowe
  • oddawanie pod sąd urzędników administracyjnych(nominowanych przez króla)
  • sądownictwo kompetencyjne
  • sądownictwo administracyjne(od 1816 do 1822 r.za pośrednictwem Delegacji Administracyjnej)
  • przyjmowanie corocznych sprawozdań z działalności komisji rządowych
  • przekazywanie królowi raportów o stanie kraju
Sejm
  • trzy stany sejmujące,tj.król,Senat i Izba Poselska miały pełnię władzy prawodawczej
  • członków Izby Poselskiej wybierano na 6 lat,przy założeniu,że co dwa lata odnawiano 1/3 składu izby
  • członkowie parlamentu uzyskali immunitet w sprawach karnych na czas trwania sejmu
System wyborczy
System wyborczy był oparty na podziale kraju na:
  • 77 powiatów,w których szlachta(posesjonaci)wybierała po jednym pośle
  • 51 okręgów gminnych,w których wyborcy nie należący do szlachty wybierali 1 deputowanego
Prawa wyborcze
  • czynne prawo wyborcze uzyskali mężczyźni po ukończeniu 21 roku życia i mający prawa obywatelskie
  • bierne prawo wyborcze przyznano:
  • osobom umiejącym pisać i czytać(cenzus wykształcenia)
  • osobom opłacającym znaczny podatek(cenzus majątkowy)
  • odebrano prawa wyborcze wojskowym w służbie czynnej
Izba Poselska
  • sejmy zwyczajne miały zbierać się co 2 lata w Warszawie na 30 dni
  • obrady sejmu były jawne(do 1825 r.)
  • w rzeczywistości sejm zebrał się cztery razy:1818,1820,1825 i 1830 r.
Kompetencje Izby Poselskiej
  • samodzielnie uchwalała ustawy w zakresie spraw cywilnych,administracyjnych i sądowniczych
  • z woli króla wydawała akty prawne w sprawach podatkowych,systemu monetarnego oraz zaciągu do wojska
  • posiadała kompetencje kontrolne nad rządem
  • posłowie i deputowani mieli możliwość składania petycji
Senat
w składzie:
  • 9 biskupów
  • wojewodowie i kasztelani
  • rosyjscy książęta krwi cesarsko-królewskiej
Kompetencje Senatu
  • równorzędna pozycja z Sejmem w kwestii ustawodawczej
  • przeprowadzał rugi
  • kontrola ksiąg obywatelskich
  • pełnił funkcję Sądu Sejmowego

Ossa(województwo mazowieckie)

Wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim,w powiecie przysuskim,w gminie Odrzywół.Do 1954 roku istniała gmina Ossa.W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie radomskim.Tu urodził się p.por.Stefan Brykczyński(1847-1934)polski literat,technolog,powstaniec,Sybirak,działacz oświatowy oraz ks.Jan Zieja(1897-1991)polski duchowny,działacz społeczny,tłumacz,publicysta i pisarz religijny,żołnierz wojny roku 1920,obrony z września 1939 r.kapelan Szarych Szeregów i AK,uczestnik powstania warszawskiego,działacz opozycji niepodległościowej w PRL,podpułkownik WP.

Śmiertelny Dąb

Kolonia w Polsce położona w województwie śląskim,w powiecie częstochowskim,w gminie Janów.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Lututów

Wieś w Polsce położona w południowo-zachodniej części województwa łódzkiego,w powiecie wieruszowskim.Siedziba gminy.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa sieradzkiego.
Historia
Pierwszymi właścicielami osady już w XIV w.była rodzina Lutoldów.Najwcześniejsza wzmianka z 1406 r.dotyczy nadania Lututowowi praw miejskich,które jednak utraciło z powodu słabego rozwoju.Ponownie,choć krótko,prawa miejskie z inicjatywy nowego właściciela Stanisława Biernackiego;w latach 1843–1870.Od tego czasu Lututów,pomimo wielu cech"miejskości"pozostaje wsią.Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej stało się to atutem ekonomicznym(dopłaty do rolnictwa i obszarów wiejskich).W XIX w.dobra lututowskie należały do Biernackich h.Poraj,potem Taczanowskich h.Jastrzębiec.Po I wojnie światowej Helena Taczanowska wniosła majątek Kurnatowskiemu h.Łodzia(300 ha ziemi i ok.600 ha lasów).Alojzy Prosper Biernacki(1778-1854),agronom,działacz społeczny i narodowy(poseł,minister skarbu),założył w r.1807 w Lututowie niższą szkołę rolniczą dla młodzieży chłopskiej.15 czerwca 1863 r.około godz.11.00,na polach pomiędzy wsią Piasków a Lututowem miała miejsce tzw.bitwa pod Lututowem,w której uległ całkowitemu rozbiciu ok.250-osobowy oddział powstańczy(powstał w 1.dekadzie czerwca;w przeważającej części składał się z ludzi uzbrojonych w kosy),dowodzony przez Antoniego Korotyńskiego,który zmarł od ran po bitwie.Po stronie rosyjskiej w walce wzięły udział dwa zgrupowania ekspedycyjne utworzone specjalnie dla likwidacji oddziału Korotyńskego:z garnizonu w Kaliszu,pod dowództwem płk Tarasenkowa(w składzie:3 kompanie piechoty,szwadron kawalerii oraz 4 działa;w sumie 750 żołnierzy)oraz płk Wsiewołoda Pomierancowa z garnizonu wieluńskiego(4 kompanie piechoty,80 kawalerzystów;razem ok.880 żołnierzy).W sumie siły rosyjskie liczyły 1630 ludzi.Bitwa zakończyła się masakrą.Na polu bitwy pozostało 64 zabitych i 40 rannych,z których po kilku dniach zmarło dalszych 11.Do niewoli wzięto tylko trzech powstańców,zwłaszcza,że dowódca grupy wieluńskiej płk Pomerancew wydał rozkaz kozakom wymordowania wziętych do niewoli.Bitwa trwała trzy godziny,ale szybko przekształciła się w rozpaczliwą obronę ludzi skazanych w tej sytuacji na pewną śmierć.W przeważającej części byli to mieszkańcy powiatów krotoszyńskiego,ostrowskiego i ostrzeszowskiego,czyli z obszaru zaboru pruskiego.W Lututowie dobre warunki życie i pracy znalazła społeczność żydowska.W II poł.XIX w.w tym najmniejszym podówczas miasteczku powiatu wieluńskiego zamieszkałym przez 389 ludzi,żyło 89 Żydów,czyli około 23% ogółu mieszkańców.W 1921 r.zamieszkiwało tu już 1466 Żydów,którzy stanowili 69% mieszkańców wsi.Podczas II wojny światowej niemiecki okupant zmienił w 1943 r.nazwę Lututowa na Landstätt.Na początku 1940 r.Niemcy utworzyli w Lututowie getto żydowskie.Podczas jego likwidacji w sierpniu 1942 r.część jego więźniów wywieziono do miejsca zagłady w Kulmnhof am Nehr(Chełmno nad Nerem)a pozostałych do getta w Łodzi,gdzie albo zmarli z głodu,albo podczas jego likwidacji w lipcu-sierpnia 1944 r.zostali wywiezieni do komór gazowych obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau gdzie zginęli.5 stycznia 2012 r.doszło w Lututowie do zawalenia się części frontowej kościoła parafialnego(zbudowanego w latach 1910–1917).W wyniku szczegółowej analizy przyczyny okazało się,że w trakcie jego budowy doszło do karygodnego odejścia od pierwotnego i zatwierdzonego planu budowy.Na przykład kościół został skrócony o jedną nawę(o 6 m.)co poważnie zakłóciło jego statykę,której nie obliczono na nowo. Ponadto został posadowiony na lekkich iłach,ale wbrew pierwotnemu planowi zamiast fundamentów trapezowych zastosowano najzwyklejsze prostokątne.Z tego powodu planowane na rok 2017 r.obchody zakończenia budowy kościoła zostały przeniesione na r.2027 na 100.rocznicę konsekracji.6 sierpnia 2014 oddano do użytku przebiegającego przez Lututów tzw"Trakt Kalisko–Wieluński”,czyli 70-kilometrowej drogi łączącej Kalisz z Wieluniem i Częstochową.
Zabytki

  • Wieś zachowała typowo miejski układ przestrzenny ze zwartą zabudową wokół prostokątnego rynku
  • Kościół parafialny,murowany,pw.św.Piotra i Pawła,wpisany do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa,został wzniesiony w latach 1910-1917 w stylu neoromańskim według projektu z 1907 r.architekta Jarosława Wojciechowskiego.Na wieży kościoła znajduje się zegar wykonany w 1938 r.przez Józefa Ambroziego z Tuszyna.W kościele znajduje się obraz Matki Boskiej z 1639 r. i tablica epitafijna Biernackich z wmurowaną kulą armatnią z 1812 r.upamiętniająca gen.Józefa Biernackiego;na cmentarzu zachowane groby okolicznych ziemian.Poprzedni kościół drewniany(na miejscu pierwotnego zapewne z XVI w.)stał tu od 1730 r. i był fundowany przez:Michała Madalińskiego,podsędka wieluńskiego,Teodora Wierusza Niemojowskiego i Franciszka Gędkiewicza,kanonika wieluńskiego
  • W północnej części wsi zespół dworsko-pałacowy.Uprzednio był tu drewniany dwór z XIX w.który spłonął w 1934 r.Wówczas J.Kurnatowski rozpoczął budowę pałacu,który się zachował.W parku:aleja grabowa,jawory,3 dęby włoskie,dęby szypułkowe,zamulone stawy.W pobliżu zabudowania folwarczne,m.in.zabytkowy klasycystyczny spichlerz z 1777 r.w którym dochowały się kute metalowe drzwi,z datą ich wykonania(1792 r.)zdobione motywami roślinnymi.W piwnicach spichlerza łukowe stropy.W budynkach podworskich mieści się obecnie Zespół Szkół Rolniczych
  • Synagoga z poł.XIX w.przebudowana na kino
  • Cmentarz żydowski z poł.XIX w.zdewastowany przez hitlerowców,bez nagrobków
  • Na miejscu bitwy pod Lututowem(pomiędzy wsią Piaski a Lututowem),po zachodniej stronie szosy,na skraju lasu"Koziołek"w 1993 r.ustawiono dwa duże krzyże i głazy(na wsch. i zach.skraju pola bitwy).Obok jednego z krzyży,przy samotnej sośnie z kapliczką,na granitowym głazie,wyryto wizerunek Orła powstańczego ze słowami modlitwy:"Boże,zbaw Polskę".Poniżej zamocowano napisy wykonane w metalu:"15 VI 1863 r.w lesie Koziołek miała miejsce bitwa kosynierów pod wodzą płk.A.Korotyńskiego z wojskami rosyjskimi".Po drugiej stronie pola bitwy trzy głazy,a na największym z nich Orzeł powstańczy z napisem w otoku:"Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie".Poniżej:"Miejsce zaciętej bitwy 120 kosynierów pod wodzą płk.Antoniego Korotyńskiego z wojskami rosyjskimi dnia 15 VI 1863 r.Zabito i wymordowano 64 powstańców,46 ciężko raniono,3 wzięto do niewoli.Cześć ich pamięci"
  • Szczątki mogiły poległych i zamordowanych w bitwie pod Lututowem na miejscowym cmentarzu w mogile(w lewo od gł. wejścia)

Władysław Kononowicz

Ur.w 1820 r.zm.4 czerwca 1863 w Warce pułkownik wojsk powstańczych w czasie powstania styczniowego.W armii rosyjskiej walczył na Kaukazie,gdzie dosłużył się stopnia majora.Był członkiem konspiracji w Armii Imperium Rosyjskiego,poprzedzającej wybuch powstania styczniowego.Po wzięciu dymisji z wojska został dowódcą oddziałów powstańczych w Ziemi Czerskiej.Zorganizował na prawym brzegu Pilicy(między Warką a Magnuszewem)oddział powstańczy z okolicznych mieszkańców działający w lasach,głównie Puszczy Stromeckiej,stoczył szereg potyczek z wojskiem rosyjskim.25 marca 1863 pobił Rosjan pod Chynowem.19 kwietnia rozbił pod Wąchockiem trzykrotnie silniejszą kolumnę rosyjską.20 kwietnia zdobył na wrogu 180 karabinów.4 maja rozbił Rosjan pod Magnuszewem,14 maja stoczył zwycięską potyczkę pod Rozniszewem.Obozował na niedostępnej kępie rozniszewskiej(obecnie Anielin-Kępa)u ujścia Pilicy pod Rozniszewem,prowadził wypady na Warkę,Nowe Miasto nad Pilicą,Magnuszew,Ryczywół.Jego zwycięstwo z 14 maja spowodowało wyprawę odwetową 2000 żołnierzy rosyjskich z Warszawy.Otoczony 2 czerwca 1863 r.pod Grabowską Wolą rozwiązał oddział,ale sam z eskortą został ujęty i odwieziony do Warki(razem z adiutantami Edmundem Nałęcz-Sadowskim i F.Łabędzkim).4 czerwca 1863 r.wraz z nimi został rozstrzelany na wareckich błoniach.

Dionizy Czachowski

Dionizy Feliks Czachowski(ur.6 kwietnia 1810 w Niedabylu,zm.6 listopada 1863)pułkownik,naczelnik wojenny województwa sandomierskiego w powstaniu styczniowym.
Biografia
Dzieciństwo i młodość
Na początku XVIII wieku Czachowscy byli właścicielami majątków ziemskich w województwach:brzesko-kujawskim,warszawskim i płockim,a przez związki małżeńskie weszli w posiadanie dużych fortun na Ukrainie i na Podolu.Jednak Józef Czachowski i Joanna z Krzyżanowskich,rodzice Dionizego,byli właścicielami jedynie Niedabyla i Starej Wsi w powiecie radomskim.Przez matkę Czachowski był bardzo blisko spokrewniony z Fryderykiem Chopinem mieli wspólnego dziadka,Jakuba Krzyżanowskiego.Po sprzedaży majątku i rychłej stracie rodziców wychowaniem małoletniego Dionizego zajęła się ciotka Scholastyka z Czachowskich Badowska.Prawdopodobnie w 1829 roku ukończył gimnazjum pijarskie w Radomiu.W ciągu paru lat dzierżawił różne majątki w Radomskiem.O uczestnictwie Czachowskiego w powstaniu listopadowym nie wiadomo nic pewnego.Aczkolwiek zawarcie małżeństwa z córką właścicieli ziemskich Eufemią Kaliszówną w roku 1831,wskazuje na to,że wówczas nie wziął w nim udziału.Odziedziczywszy w roku 1839 po swej babce Katarzynie z Humięckich Czachowskiej znaczny majątek Worobijówkę na Ukrainie w powiecie kaniowskim wkrótce przeniósł się tam z całą rodziną,żoną,trzema córkami Józefą,Marianną i Julią oraz synem Karolem późniejszy rotmistrz wojska polskiego,zm.1908 r.W Worobijówce przyszły na świat kolejne dzieci:Klementyna,Adolf i Eufemia.Owdowiał w 1849 roku,a dorobiwszy się na kresach znacznej fortuny,przeniósł się z końcem roku 1860 w sandomierskie.W okresie manifestacyjnym należał do organizacji narodowej i na pogrzebie pięciu poległych wystąpił już z kokardą na ramieniu jako delegat województwa sandomierskiego.W przewidywaniu orężnej walki z wrogiem jesienią 1862 roku Czachowski nabył od władz rosyjskich większą ilość wybrakowanych koni,które przyuczone do obrotów wojennych były dla powstania cennym nabytkiem.
Przystąpienie do powstania
W roku 1863,"gdy uderzyła godzina czynu",wyruszył Czachowski na punkt zborny pod Świętym Krzyżem,gdzie organizował się oddział Prędowskiego.Osobiste zalety Czachowskiego,jak wrodzona odwaga,znajomość terenu,nieugięta wola i żelazne zdrowie,kwalifikowały go mimo braku wykształcenia wojskowego do objęcia stanowiska dowódcy.Pod Langiewiczem mianowany przejściowo szefem sztabu,dowodził następnie trzecim batalionem,który pod jego ręką odznaczył się męstwem.Wysunięty do Suchedniowa,w celu zabezpieczenia organizowania się oddziału Langiewicza w Wąchocku,wykazał Czachowski niepospolity talent,odpierając siły rosyjskie,co umożliwiło Langiewiczowi ucieczkę z tego niedogodnego do bitwy miejsca.Kolejnej akcji Czachowskiego zawdzięczał Langiewicz wycofanie się spod klasztoru świętokrzyskiego do Staszowa,gdy Czachowski wytrzymując długo ogień nieprzyjacielskiej piechoty,zmusił ją do odwrotu.W wielkiej bitwie pod Małogoszczem(24 lutego)batalion Czachowskiego osłaniał skutecznie odwrót Langiewicza.Bił się mężnie pod Pieskową Skałą,pod Chrobrzem,wreszcie pod Grochowiskami.Walcząc tam na prawym skrzydle linii bojowej,uderzył całą siłą na nieprzyjacielskie kolumny,przebił się przez nie i mimo straty kilkudziesięciu ludzi dostał się do lasu,uchodząc nieprzyjacielowi.Podążył forsownymi marszami w kierunku wschodnim,ocierając się niemal o placówki oddziałów Czengierego i stanął znów w lasach świętokrzyskich.
Naczelnik województwa sandomierskiego
Mianowany przez Rząd Narodowy naczelnikiem wojennym województwa sandomierskiego,powołał pod swoje rozkazy wszystkie oddziały operujące na tym obszarze.Nadciągnęły więc oddziały Władysława Kononowicza,Grylińskiego oraz oddział galicyjski pod Łopackim i oddzialiki Wiszniewskiego,Figietty’ego i Stamirowskiego.Władysław Eminowicz,były oficer austriacki,mianowany został szefem sztabu a Stanisław Dobrogojski,były oficer armii rosyjskiej,który sprawował funkcję instruktora,podjął się szkolenia nie obeznanych ze służbą wojskową powstańców.Na czele zjednoczonych oddziałów urządził Czachowski demonstracyjny marsz w stronę Iłży,siejąc przestrach w okolicznych załogach rosyjskich.Wieczorem 15 kwietnia zajęły zjednoczone oddziały miasteczko Grabowiec i okolicę.Siły polskie liczyły w owej chwili około 2 tysiące ludzi,z czego 540 przypadało na oddział Czachowskiego.Na wiadomość jednak o dośrodkowym ruchu oddziałów rosyjskich z Radomia,Opatowa i Staszowa Czachowski wyszedł z Grabowca,pragnąc ocalić miasto przed zemstą wrogów.Gryliński,niezadowolony z tego kroku polskiego dowódcy,odłączył się ze swoim oddziałem i już nazajutrz został przez Klewcowa rozbity.Pozbywszy się niektórych oddziałów na skutek rozkazu Czachowskiego,odłączył się również Kononowicz.Czachowski manewrował w Puszczy Iłżeckiej,a wyszedłszy stamtąd,natknął się pod Stefankowem(22 kwietnia)na silny oddział rosyjski Dońca-Chmielnickiego,którego pobił na głowę odwodząc do Szydłowca,gdzie oddziały partyzanckie wybiły resztki rosyjskich żołnierzy.Mimo zwycięstwa stracił w boju znakomitego oficera i instruktora Grzmota-Dobrogojskiego.Po wykonaniu kilku wyroków śmierci na szpiegach,co było następstwem odwetu za gwałty,mordy i rabunki Rosjan,Czachowski wymknął się przed pościgiem i uszedł w lasy radoszyckie.Z oddziałem swoim i Łopackiego pod Markowskim poszedł teraz Czachowski na Zwoleń,Tarłów,Ożarów,stąd ruszył w kierunku północno-zachodnim,gdzie pod Borią i Jeziórkiem w pobliżu Ostrowca(4-5 maja)stoczył zwycięską bitwę z Klewcowem.Pod Rzeczniowem dokonał reorganizacji zjednoczonych oddziałów,tworząc trzy bataliony pod dowództwem Dolnickiego,Rogojskiego i Markowskiego.Zaskoczony tu w marszu przez Rosjan,gdy walczący wspólnie w tej bitwie oddział Jankowskiego odłączył się od głównej kolumny,poniósł Czachowski klęskę,a ratując resztki swoich sił,cofał się na wschód ku Wiśle.W Solcu rozpoczęła się dezercja w oddziale Łopackiego,Czachowski więc rozbroił oddział,kazał broń zakopać i na czele 45 kawalerzystów zamierzał przejść w Lubelskie.Po sześciodniowej rozłące przybiegł Dolnicki z resztkami swego batalionu i poddał się pod dowództwo Czachowskiego.Po dokonaniu poboru ochotników w Ciepielowie pomaszerował Czachowski w lasy radomskie i koneckie;wykonał demonstracyjny ruch w stronę Radomia,a następnie pod Białobrzegami(29 maja)w kilkugodzinnej bitwie zmusił nieprzyjaciela do spiesznego odwrotu.Dnia 6 czerwca bił się Czachowski pod Bukównem w okolicach Przytyka ze znaczną kolumną rosyjską pod komendą pułk.Bułatowicza,8 czerwca pod Rusinowem,9 czerwca pod Rudą Przysuską.10 czerwca pod Bobrzą w pobliżu Kielc.Wreszcie uparcie ścigany przez Ernrotha z Radomia i Czengierego z Kielc,pobity pod Ratajami,rozpuścił swój oddział w lasach wąchockich.
Ostatnie walki
Po sześciomiesięcznych trudach Czachowski udał się do Krakowa,gdzie zamieszkał w kolegium pijarskim,potem przebywał w Dąbrówce pod Nowym Sączem,wreszcie w Mielcu,w okolicy którego formował nowy oddział.W początkach września Czachowski popadł w zatarg z gen.Bosakiem i został przezeń zawieszony w obowiązkach dowódcy,ale widocznie niesnaski zostały załagodzone,skoro 20 października przeszedł Wisłę na czele oddziału składającego się z ok.650 ludzi.Po przesunięciu się na północ za wsią Rybnicą wpadł w zasadzkę,ale udało mu się obejść wroga z tyłu i unicestwić go dzięki brawurowemu natarciu kawalerii.Podążył w kierunku Jurkowic.Tu z nastaniem zmroku Czachowski,posuwając się na samym czole kolumny,odsunął się nieco od piechoty,a w tę lukę wpadł niespodzianie nieprzyjaciel i odciął go zupełnie od reszty oddziału.To odłączenie się Czachowskiego miało smutne następstwa,gdyż oddział mimo nadludzkich wysiłków i męstwa pozostałych oficerów został rozbity.Czachowski na czele kilkudziesięciu jeźdźców zwrócił się na północ,a nie mogąc dojść do porozumienia ze spotkanymi po drodze oddziałami Eminowicza,Rudowskiego i Gromejki,przeszedł na terytorium województwa lubelskiego.Wkrótce zawrócił i 5 listopada przeszedł Wisłę pod Solcem,kierując się na Lipsko.Wieczorem powstańcy stanęli we wsi Krępa Kościelna,położonej o milę od miasteczka.Tutaj rankiem 6 listopada 1863 r.zaskoczyli ich dragoni rosyjscy,posiłkowani piechotą na wozach.Po zaciętej obronie Czachowski,opuszczony przez część oddziału,z kilkunastu jeźdźcami usiłował wydobyć się z matni.Poległ pod Jaworem Soleckim.Rosjanie wywieźli zwłoki bohatera do Radomia,a po sprawdzeniu tożsamości zabitego,wydali je rodzinie.Na wyraźny rozkaz władz rosyjskich został pochowany na cmentarzu wiejskim w Bukównie.
Podsumowanie
Dopiero w 1937 r.prochy Czachowskiego przewieziono uroczyście do Radomia i pochowano w mauzoleum przed kościołem ojców Bernardynów.W setną rocznicę powstania styczniowego odrestaurowano zniszczony podczas II wojny światowej grobowiec i umieszczono go na placu przy ulicy Malczewskiego,gdzie stoi do dziś.Czachowski należy do najwybitniejszych wodzów powstania styczniowego.Odważny partyzant,wykonawca poleceń trudnych,uparty żołnierz,surowy przełożony,sam zresztą trochę niekarny,stosował względem wroga prawo odwetu,przez co ściągnął na siebie szczególniejszą jego nienawiść i miano okrutnika.Mimo przekroczenia 53.roku życia,odznaczał się odpornością organizmu na wszelkie trudy i niewygody.
Upamiętnienie
Od 16 stycznia 1964 płk Dionizy Czachowski jest patronem III Liceum Ogólnokształcącego w Radomiu.Od 30 maja 1987 płk Dionizy Czachowski jest patronem Publicznej Szkoły Podstawowej w Stromcu.Publiczna Szkoła Podstawowa im.Dionizego Feliksa Czachowskiego w Bukównie.Jest również patronem Jednostki Strzeleckiej nr 1005 w Lipsku.

poniedziałek, 17 sierpnia 2015

Teodor Cieszkowski

Ur.1833 r.zm.1863 r.polski pułkownik,powstaniec styczniowy.Urodził się w dziedzicznym majątku Ochnówka,w pow.włodzimierskim na Wołyniu z ojca Stanisława Cieszkowskiego herbu Dołęga i matki Henryki z hr.Krasickich herbu Rogala.Studiował medycynę na Uniwersytecie kijowskim,skąd został relegowany wyrokiem sądu koleżeńskiego.Wówczas udał się do Włoch i wstąpił w 1861 r.do założonej przez gen.Ludwika Mierosławskiego Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo.Po wybuchu powstania styczniowego przybył do Krakowa i wstąpił do formującego się w Ojcowie oddziału Apolinarego Kurowskiego.Mianowany został oficerem.Miał opinię szaleńczo odważnego,lecz mało rozsądnego dowódcy.Dowodził oddziałem powstańczym w rejonie Olkusza.W dniu 7 lutego 1863 walczył wraz z innymi oddziałami o Sosnowiec.Za męstwo w boju został awansowany na podpułkownika.Został ranny i po krótkim leczeniu w majątku Potockich w Krzeszowicach udał się na czele oddziału w Kaliskie,gdzie 26 lutego stoczył walkę pod Pankami,a 1 marca rozbił Rosjan pod Mrzygłodem.Następnie połączył się pod Pieskową Skałą z oddziałem gen.Mariana Langiewicza,który wyznaczył mu zadanie sformowania partii w okolicach Piotrkowa.14 marca wszedł z oddziałem do Radomska,skonfiskował 6000 tys.rubli,kilka koni i rozbroił 8 piechurów.Zniszczył trzy mosty kolejowe między Łazami a Zawierciem.Ścigany przez wojska rosyjskie z garnizonów w Piotrkowie i Częstochowie stoczył niepomyślną bitwę pod Kuźnicą Masłowską(22 marca 1863),w której jego oddział poniósł niewielkie straty.Następnie udał się w Wieluńskie,podążając w kierunku Radoszewic zniszczył mosty na Warcie w Działoszynie i w Lisowicach.W dniu 27 marca 1863 był goszczony przez Ludwika Niemojowskiego w dworze w Radoszewicach.Jego oddział liczył ok.500 ludzi,w tym ok.100 na koniach.Tutaj dopadła go rosyjska grupa pościgowa(2 roty piechoty i sotnia kozaków)dowodzona przez płka.Pisankę.Doszło do zaciętej walki,powstańcy wycofali się w kierunku Kiełczygłowa,skąd po gwałtownym kontrataku Rosjanie zostali odrzuceni do Rząśni.10 kwietnia pod Broszęcinem doszło do walki,w czasie której Cieszkowski został trafiony kulą w pierś.Wyniesiony z pola walki przez dwóch powstańców Peka i Szankowskiego został dobity w dworze Kozłowskich,w Leśniakach Chabielskich przez oficera rosyjskiego z garnizonu wieluńskiego kpt.Rafałowicza.Razem z nim polegli Hipolit Kozłowski(syn dziedzica),Józef Bykowski i Tomasz Witkowski.Rosjanie spalili dwór po uprzednim jego obrabowaniu.W pobliskim Stanisławowie kozacy zabili majora Polikarpa Krąkowskiego,Stefana Szymańskiego i Jan Imielnickiego.Pułkownik Teodor Cieszkowski i jego towarzysze zostali pochowani 13 kwietnia na cmentarzu parafialnym w Chabielicach.

Agrypin Konarski

Właśc.Piotr Paweł Konarski(ur.1 sierpnia 1820 w Nowinkach,zm.12 czerwca 1863 w Warszawie)kapucyn,misjonarz,kapelan w powstaniu styczniowym.Po ukończeniu kolegium pijarów w Węgrowie,wstąpił w 1839 r.do zakonu kapucynów w Lubartowie.W latach 1845–1848 ukończył kurs teologii moralnej i polemicznej w Warszawie.Święcenia kapłańskie przyjął w 1847 r.Prowadził swobodny tryb życia,często bywał przenoszony z klasztoru do klasztoru.W 1856 r.za gorszący sposób bycia osadzony został w domu księży demerytów,tzw.Instytucie,mieszczącym się w zabudowaniach klasztoru benedyktynów na Świętym Krzyżu,na Łysej Górze,skąd w nocy z 11 listopada na 12 listopada 1859 zbiegł razem z o.bonifratrem księdzem Klemensem Cichockim i udał się do Krakowa,a potem do Rzymu.Po uzyskaniu od papieża dyspensy udał się jako misjonarz do Konstantynopola i Bułgarii.W 1860 r.przyjechał do Galicji i rozpoczął działalność patriotyczną.Przebywał w klasztorze kapucynów w Krakowie,aresztowany na krótko przez policję austriacką,zorganizował w klasztorze przy ulicy Loretańskiej ośrodek przygotowań do powstania w zaborze rosyjskim.Po wybuchu powstania styczniowego zjawił się w obozie gen.Mariana Langiewicza w Goszczy.Został kapelanem oddziałów kolejno płk.Teodora Cieszkowskiego,płk.Dionizego Czachowskiego i płk.Władysława Kononowicza.18 marca 1863 w trakcie bitwy pod Grochowiskami z krzyżem i rewolwerem w rękach zagrzewał powstańców do boju.19 kwietnia w czasie bitwy pod Grzybową Górą,stanął na czele kosynierów i rozbił trzykrotnie silniejszy oddział rosyjski.3 czerwca został w Warce aresztowany przez kozaków.Osadzony w Cytadeli Warszawskiej.Skazany na karę śmierci przez powieszenie.Wyrok wykonano 12 czerwca na stokach Cytadeli w obecności jego spowiednika o.Honorata Koźmińskiego.

Edmund Calier

Ur.2 października 1833 w Szamotułach,zm.14 grudnia 1893 w Poznaniu historyk i publicysta,uczestnik powstania styczniowego w 1863 r.
Biografia
Urodził się w rodzinie ewangelickiej z ojca Fryderyka(sekretarz powiatowy) i matki Salomei z Krajewskich.Ojciec był potomkiem rodziny hugenockiej,która w XVII w.osiedliła się w Polsce.Edmund dzieciństwo spędził w Buku,a następnie we Wrześni.Wychowaniem Edmunda i jego rodzeństwa,w tym młodszym bratem Oskarem,zajmowała się wyłącznie matka"zacna i gorliwa Polka",ojciec bowiem często zmieniał miejsca pracy i mieszkał w oddaleniu od rodziny.Na atmosferę wychowania miał niewątpliwie wpływ fakt bywania w ich domu Andrzeja Niegolewskiego oficera szwoleżerów,uczestnika bitwy o wąwóz Somosierra.Callier od 1843 r.uczęszczał do niemieckiego gimnazjum w Poznaniu,później"uczył się handlu",lecz bez powodzenia.Podczas wojny szlezwickiej(1848-1850)wstąpił do armii pruskiej.Z powodu młodego wieku zwolnili go jednak wkrótce,wtedy podjął pracę we Wrześni w zarządzie miasta.W 1854 r.udał się pieszo do Francji gdzie wstąpił do Legii Cudzoziemskiej.Brał udział w wojnie krymskiej,walczył pod Sewastopolem,gdzie dosłużył się stopnia sierżanta i zasłużył sobie na obywatelstwo francuskie.W 1859 r.wrócił do Poznania,uczył języków obcych,ogłaszał wspomnienia w pismach polskich i zagranicznych.Po wybuchu powstania styczniowego udał się do Środy,gdzie przy pomocy Komitetu Działyńskiego utworzył oddział powstańczy.Po przekroczeniu granicy na początku marca 1863 r.przyłączył się do oddziału Kazimierza Mielęckiego(1836-1863).W dniu 22 marca 1863 r.walczył pod Olszakiem(Pątnowem),gdzie odznaczył się i odniósł rany.Po wyleczeniu się powrócił w połowie maja w granice zaboru rosyjskiego.Ranny Kazimierz Mielęcki mianuje go swoim następcą na stanowisku naczelnika wojskowego województwa mazowieckiego.Rząd Narodowy zatwierdza go na tym stanowisku i mianuje pułkownikiem.Od maja do sierpnia 1863 r.stoczył kilkanaście bitew i potyczek.Zasłynął jako znakomity dowódca,wykazując nieprzeciętne zdolności prowadzenia walki partyzanckiej.Walczy pod Grochowami,Izbicą,Dobrzelinem,Złakowem Kościelnym,Brzozowem,Sobotą,Mrogą,Jackowicami i Buczkiem.Działał w tych okolicach,bowiem był zaprzyjaźniony z właścicielami i z dzierżawcami majątków,a także chętnie był przyjmowany przez proboszczów parafii,którzy byli także dowódcami wojskowymi na danym terenie.W Mrodze,w dworze,którego właścicielem był hrabia Antoni Grabowski,przebywali ranni powstańcy,za co hrabia Grabowski był aresztowany i przebywał w więzieniu carskim.Dnia 23 lipca 1863 r.na polach wsi Skowroda w bitwie poległo 6 powstańców,a 6 innych został rannych.5 pochowano na cmentarzu w Kocierzewie.Ostatniego namaszczenia powstańcom udzielał ksiądz Tomasz Górecki,proboszcz parafii kocierzewskiej.Po bitwie pomaszerował na Orłów przez Skrzeszewy i Oporów.W Orłowie zniszczył most na Bzurze,a w Dobrzelinie dokonał przeglądu wojsk.Dnia 26 lipca Callier zaatakował Sobotę,gdzie znajdowały się wojska rosyjskie.Podczas potyczki nieprzyjacielowi przyszła na pomoc piechota i powstańcy odstąpili od natarcia,wycofali się do Złakowa.Stamtąd chcieli pomaszerować na Jeziorko.Po drodze doszło do spotkania z Rosjanami.Oddział w liczbie 140 żołnierzy rozpierzchł się.Przy dowódcy została garstka żołnierzy.Ponownie sformułowany oddział przybył do Wituszy pod Kiernozią.Powrócili do niego uciekinierzy spod Złakowa.Callier jako dowódca był bardzo ruchliwy,gdyż to było gwarancją sukcesu.Szybkie marsze,powodowały,że nieprzyjaciel nie mógł się dowiedzieć,gdzie znajdują się powstańcy.Z Wituszy wysłał zwiad do Soboty,gdzie miał przyjaciela,burmistrza Walentego Maniewskiego.Ale ostatecznie wysłał oddział pod Łowicz od strony północnej,sam jadąc przez Domaniewice do Lubiankowa i do Brzozowa koło Skierniewic.Nie dojechał tam,bowiem w nocy 28 lipca czekała nań pod Brzozowem pułapka,w którą nie dał się wciągnąć i wycofał się przez Kołacinek pod Łowicz, do swojego oddziału.Alfons Parczewski(Powstanie styczniowe w okolicach Łodzi,[w:]Rocznik Oddz.Łódzkiego PTH 1929-30",s.193-215)opisuje jego oddział gdy przebywał on w Mikołajewicach k.Lutomierska.Stanisław Strumph-Wojtkiewicz(Powstanie styczniowe,W-wa 1963 r.s.166)ocenia Calliera jako jednego z najlepszych dowódców walczących w Kaliskiem i na Mazowszu,z którym ogromnie liczył się Romuald Traugutt.W sierpniu 1863 r.złożył dymisję w związku z nieporozumieniami z Rządem Narodowym i w proteście po otrzymaniu rozkazu podporządkowania się gen.Edmundowi Taczanowskiemu,którego sposobu prowadzenia wojny nie podzielał.Udał się do Paryża,gdzie przebywał kilka miesięcy.W dniu 2 stycznia 1864 r.Callier wrócił jednak do powstania i podjął się formowania oddziałów na terenie Prus Wschodnich przeznaczonych do wkroczenia w Płockie.Nie zdołał wykonać tego zadania ponieważ na skutek zdrady uwięziono go i w procesie berlińskim skazano na rok twierdzy za zdradę stanu.Karę odbywał w Grudziądzu.Resztę życia spędził w Poznaniu.W 1866 r.wydał wspomnienia(napisane w więzieniu)pt."Trzy ustępy z powstania"(z 7 planami i mapą woj.mazowieckiego).Był administratorem"Dziennika Poznańskiego",założył też księgarnię antykwaryczną i wydawał pismo"Tygodnik Wielkopolski".Był autorem licznych prac o tematyce geograficzno-historycznej.W 1870 r.ożenił się z córką lekarza z Konina Józefa Grodnickiego Aleksandrą,dziennikarką i tłumaczką i miał z nią 3 dzieci.Zmarł w Poznaniu 14 grudnia 1893 r.jako katolik.Pogrzeb jego był narodową manifestacją społeczeństwa wielkopolskiego,oddaniem mu hołdu za to,co zdziałał dla ojczyzny.Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan obok swojej matki Salomei i brata Oskar.Jego nazwisko nosi ulica w Poznaniu i w Szamotułach.
Krystyna Butkiewicz cytuje w zakończeniu książki o Edmundzie Callierze jego słowa:
"Nad wszystko kocham Ojczyznę;kocham wszystkich czcigodnych członków narodu mego;kocham przeszłość polską i wszystkie znamiona,które nas Polaków od innych odróżniają narodów;jednym słowem kocham wszystko,co polskie,choćby jedynie dlatego,że jest polskie".
Dzieła

  • Powiat kościański w XVI stuleciu.Szkic geograficzno-historyczny,Poznań 1885 r.
  • Powiat nakielski w XVI stuleciu.Szkic geograficzno-historyczny,Poznań 1886 r.
  • Powiat wałecki w XVI stuleciu.Szkic geograficzno-historyczny,Poznań 1886 r.
  • Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831...Poznań 1887 r.
  • Powiat obornicki pod względem dziejowym z zastosowaniem do topografii współczesnej,Poznań 1887 r.
  • Powiat kaliski w XVI stuleciu.Szkic geograficzno-historyczny,Poznań 1887 r.
  • Powiat poznański pod względem dziejowym z zastosowaniem do topografii współczesnej,Poznań 1887 r.
  • Powiat ostrzeszowski w XVI stuleciu.Szkic geograficzno-historyczny,Poznań 1888 r.
  • Powiat pyzdrski w XVI stuleciu.Szkic geograficzno-historyczny,Poznań 1888 r.
  • Szkice geograficzno-historyczne,Poznań 1888 r.
  • Akta grodzkie poznańskie z lat 1386-1399 pod względem geograficznym,Poznań 1889 r.
  • Ostrorog:monografia w głównych zarysach,Poznań 1891 r.
  • Słów kilka o Czarnkowie z powodu siedemsetnego jubileuszu,przypadającego rzekomo na rok 1892...Poznań 1892 r.
  • Kronika żałobna utraconej w granicach W.X.Poznańskiego ziemi polskiej.Powiat żniński...Poznań 1893 r.
  • Kronika żałobna utraconej w granicach W.X.Poznańskiego ziemi polskiej.Powiat wągrowiecki...Poznań 1894 r.
  • Kruszwica,Inowrocław 1895 r.

Aleksander Waszkowski

Ur.w 1841 roku w Tarnogrodzie,zm.17 lutego 1865 w Warszawie ostatni naczelnik Warszawy w powstaniu styczniowym.
Biografia
Był członkiem Warszawskiej Organizacji Miejskiej.W lutym 1863 roku przeprowadził akcję przejęcia map sztabowych,a w czerwcu tego samego roku Kasy Głównej Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu Królestwa Polskiego.Mianowany ostatnim powstańczym naczelnikiem Warszawy,funkcję tę pełnił od 10 grudnia 1863 roku do 19 grudnia 1864 roku,kiedy to został przypadkowo aresztowany na ulicy Elektoralnej.Miał świadomość braku możliwości odwrócenia upadku powstania,ale wydawaniem rozkazów i odezw starał się utrzymać wrażenie,że organizacja miejska jeszcze funkcjonuje.Nie miał stałego miejsca zamieszkania;nocował w zabudowaniach młyna na Solcu,dnie zaś spędzał na czytaniu gazet w kawiarniach.Świadomie nie decydował się na wyjazd poza miasto.Więziony był w X pawilonie Cytadeli Warszawskiej.Został stracony na jej stokach 17 lutego 1865 roku wraz z Emanuelem Szafarczykiem.Była to ostatnia w Warszawie publiczna egzekucja uczestników powstania.
Pamięć o Waszkowskim
Postaci Waszkowskiego poświęcone jest opowiadanie Władysława Terleckiego pt.Dwie głowy ptaka zamieszczone w wydanym w 1979 roku zbiorze opowiadań nawiązujących w tematyce do powstania styczniowego pt.Twarze 1863.Jego imię nosi ulica na warszawskiej Sadybie.