Kłecko

Miasto w woj.wielkopolskim,w powiecie gnieźnieńskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłecko.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj.poznańskiego.Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2648 mieszkańców.Kłecko leży na Pojezierzu Gnieźnieńskim,między Jeziorem Kłeckim a Gorzuchowskim,połączonymi Małą Wełną.Ośrodek obsługi regionu rolniczego.Główny zabytek to gotycki kościół z 1.połowy XIV wieku,przebudowany w 1930.Na ulicy Gnieźnieńskiej znajduje się pomnik przyrody dąb"Zawisza".W Kłecku znajduje się również wysokiej klasy późnorenesansowy ołtarz główny wykonany przez Mateusza Kossiora,którego do miasta sprowadził Marcin z Kłecka,humanista wykształcony w Padwie.

Historia

W czasach średniowiecznych położone było na bardzo ważnym szlaku handlowym,prowadzącym do Kołobrzegu.W Kłecku odnaleziono ślady osadnictwa ze schyłku paleolitu,tj.9600-800 lat p.n.e.W IX wieku na podmokłych terenach pomiędzy jeziorem Gorzuchowskim i Kłeckim powstał gród obronny z podgrodziem.Dogodna lokalizacja skłoniła w XIII w.władców wielkopolskich do lokacji w tym miejscu ośrodka miejskiego.Dokładna data tego wydarzenia budzi jednak wątpliwości zachowany dokument lokacyjny Kłecka wystawiony przez Bolesława Pobożnego wskazuje rok 1255,jednak zawarta w nim lista świadków sugeruje datę o 10 lat późniejszą.Autentyczność dokumentu jest kwestionowana przez historyków i wielu z nich jako najbardziej prawdopodobną datę lokacji miasta przyjmuje jednak rok 1265.Przywilej potwierdzili królowie Kazimierz Jagiellończyk w 1450,Zygmunt I Stary w 1527,Jan Kazimierz 1668 r.i Michał Korybut Wiśniowiecki w 1672.Pierwszym wójtem miasta został Henryk Strophisus.W Polsce przedrozbiorowej Kłecko było starostwem niegrodowym.W 1331 r.miasto królewskie zostało zniszczone przez najazd Krzyżaków.Splądrowano i spalono stojący na terenie starego grodziska murowany zamek i wymordowano większość mieszkańców grodu.Rycerze,którzy polegli w Kłecku w walce z Krzyżakami,wg mieszczanina kłeckiego Mikołaja z Skopka,pochowani zostali w katedrze gnieźnieńskiej i w kościele franciszkańskim.W XIV wieku zniszczeń Kłecka dokonała wojna Grzymalitów z Nałęczami.W połowie XV wieku powstała tu pierwsza szkoła.Przed 1503 wybudowano szpital dla ubogich mieszczan,a później w 1517 kościół pw.św.Ducha(narożnik obecnej ul.Gnieźnieńskiej i ul.Karniszewskiej,rozebrany w 1943).Zabytki z tego kościoła,dzięki staraniom ks.proboszcza Joachima Behnke,w latach 70.XX w.zostały umieszczone w bocznej kaplicy kościoła pw.św.Jadwigi.Przed 1512 wybudowano jeszcze dwa kościoły,w tym św.Jadwigi(niegdyś św.Jerzego i Jadwigi).W 1616 r.na terenie byłego grodziska powstał trzeci,drewniany kościół św.Barbary(dziś boisko LKS"Lechita"),zniesiony w 1788.Później mieścił się tutaj cmentarz użytkowany do 1852.Po pożarze miasta w 1501 roku wybudowano w 1510 murowany ratusz.W połowie XVII wieku odbywały się w mieście cztery jarmarki.W 1656,w czasie powstania mieszczan pod przywództwem piwowara Tataka przeciw Szwedom,miasto zostało zniszczone.W 1811 nastąpiła regulacja zabudowy i ulic,w XIX wieku miasto było ośrodkiem walki Polaków z germanizacją.Po roku 1866 powstała biblioteka im.św.Wincentego z Paulo i polski teatr amatorski.W 1868 założone zostało towarzystwo pożyczkowe dla Polaków(dziś Bank Spółdzielczy).W 1914 r.wybudowano kolej,łączącą miasto z Gnieznem(linia kolejowa nr 377 obecnie nieczynna).Polscy mieszkańcy Kłecka brali udział w powstaniu wielkopolskim 1918–1919 pod powództwem Edmunda Rogalskiego.Po agresji III Rzeszy na Polskę w 1939,w czasie kampanii wrześniowej,mieszkańcy brali udział w dwudniowej obronie miasta(po wycofaniu się oddziałów WP).W odwecie Niemcy(Wehrmacht i SS)rozstrzelali w dniach 8-9 września 1939 ok.300-320 osób.Egzekucje przeprowadzano w kilku miejscach,największą grupę(ok.112 osób)rozstrzelano z broni maszynowej nad rzeką Małą Wełną.Na miejscu straceń wzniesiono pomnik z polnych głazów,a na miejscowym cmentarzu pomnik.Za wielkie poświęcenie(również w 1939)miasto otrzymało w 1960 Order Krzyża Grunwaldu II klasy.W 1986 Kłecko przyjęto w poczet członków Polskiego Komitetu Miast Męczeńskich Miast Pokoju.W roku 2005 Kłecko obchodziło 750-lecie nadania praw miejskich. Kłecka szkoła farna
Przy kłeckiej farze znajdowała się od co najmniej XIII wieku szkoła,do której uczęszczali mieszczanie kłeccy,wśród nich zapewne uczący się podstaw łaciny:

• Strzeszek syn Wawrzyńca
• Wojciech Jan z Kłecka
• Stanisław Jakub z Kłecka
• Stanisław syn Wita z Kłecka(Stanislaus olim Viti de Cleczsko)w 1430 r.był studentem Uniwersytetu Krakowskiego,pracował jako notariusz publiczny diecezji gnieźnieńskiej,następnie w Poznaniu 1438 r.prowadził księgi konsystorza poznańskiego w latach 1443-1444,1455,1462-1464,pisarz kapituły poznańskiej od 1460 r.podpisywał się Stanisaus Viti.
• Jan Marcin z Kłecka(Johannes Martini de Cleczsko)w 1431 r.był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej(imperiali),podpisywał się Johannes.
• Marcin Bogusław z Kłecka(Martinus Boguslai de Cleczsko)w 1446 r.był notariuszem publicznym,był również altarzystą w katedrze gnieźnieńskiej 1446,1447,podpisywał się M.B.C.
• Antoni Jan Mathie z Kłecka(Antho[nus] Johannes Mathie de Kleczko)w 1452 r.był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej,podpisywał się ic.xc|maria|anthosch.
• Jan z Kłecka(Johannes de Cleczsko)w 1487 r.był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej(apostolica i imperiali),podpisywał się ih(es)us maria.
• Maciej Marcin z Kłecka(Mathias Martini de Cleczsko)w 1495 r.był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej,w dokumentach widnieje Math|Martini des Cleczko.

Wizytacja Jana Łaskiego w 1521 r.wspomina już tylko o placu szkolnym(zapewne budynek spłonął w wielkim pożarze miasta na początku XVI wieku) i o dawnym rektorze,Piotrze Jano.W późniejszym czasie szkolnictwo kłeckie rozwijał gruntownie wykształcony w Padwie humanista,Marcin z Kłecka.W 1622 r.szkoła nadal w pełni funkcjonowała,posiała osobny budynek i jej opiekunowie prowadzili sumariusz dokumentów.Szkoła kłecka funkcjonowała aż do 1728 i znajdowała się na południe od kościoła.
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:

• Rosche
  

Osobistości pochodzące z Kłecka
W Kłecku urodził się Władysław Nehring(1830-1909)historyk literatury polskiej,profesor i rektor Uniwersytetu Wrocławskiego,oraz Florian Pierański polski lekarz weterynarii.Na miejscowym cmentarzu w 1897 pochowany został ks.J.Gozdawa Dydyński autor pierwszych Dziejów Kłecka.Ważną osobistością była też lekarka Helena Bujarska(1917-1999).Przy drodze wiodącej do Wągrowca stoi żelazny krzyż upamiętniający miejsce,w którym stał kościół i karczma należąca do bożogrobców z Gniezna.W Kłecku urodził się również Dawid Jung,poeta i krytyk literacki,redaktor naczelny Zeszytów Poetyckich.